I. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết
Chương này trình bày khái quát tình hình nghiên cứu về thuật ngữ thủy sản và hệ thống hóa các vấn đề lý thuyết liên quan. Thuật ngữ thủy sản được xem là một phần quan trọng trong hệ thống từ vựng chuyên ngành, phản ánh tri thức khoa học và công nghệ. Luận án nhấn mạnh sự phát triển của thuật ngữ thủy sản trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đặc biệt là sự ảnh hưởng của tiếng Anh như ngôn ngữ toàn cầu. Các nghiên cứu trước đây về thuật ngữ thủy sản chủ yếu tập trung vào khía cạnh từ vựng và ngữ nghĩa, nhưng chưa có sự so sánh đối chiếu sâu giữa thuật ngữ thủy sản tiếng Anh và tương đương tiếng Việt. Luận án cũng đề cập đến các vấn đề lý thuyết về cấu tạo từ, ngôn ngữ học đối chiếu và định danh, tạo nền tảng cho việc phân tích sâu hơn trong các chương tiếp theo.
1.1. Tình hình nghiên cứu về thuật ngữ thủy sản
Các nghiên cứu về thuật ngữ thủy sản chủ yếu tập trung vào việc phân loại và miêu tả từ vựng chuyên ngành. Tuy nhiên, việc so sánh đối chiếu giữa thuật ngữ thủy sản tiếng Anh và tương đương tiếng Việt vẫn còn hạn chế. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc nghiên cứu sâu hơn để làm rõ các đặc điểm ngôn ngữ học của hai hệ thống thuật ngữ này.
1.2. Cơ sở lý thuyết về thuật ngữ và ngôn ngữ học đối chiếu
Luận án sử dụng các lý thuyết về thuật ngữ chuyên ngành, ngôn ngữ học đối chiếu và phân tích ngôn ngữ để làm cơ sở cho việc nghiên cứu. Các khái niệm về cấu tạo từ, định danh và tương đương dịch thuật được hệ thống hóa để hỗ trợ việc phân tích các đặc điểm của thuật ngữ thủy sản tiếng Anh và tương đương tiếng Việt.
II. Đặc điểm cấu tạo thuật ngữ thủy sản tiếng Anh và tiếng Việt
Chương này tập trung phân tích đặc điểm cấu tạo của thuật ngữ thủy sản tiếng Anh và tiếng Việt. Luận án chỉ ra rằng thuật ngữ thủy sản trong cả hai ngôn ngữ đều có cấu trúc phức tạp, bao gồm các yếu tố cấu tạo như từ đơn, từ ghép và cụm từ. Sự khác biệt chính nằm ở phương thức cấu tạo và mô hình ngữ pháp. Thuật ngữ thủy sản tiếng Anh thường sử dụng các từ gốc Latin và Hy Lạp, trong khi thuật ngữ thủy sản tiếng Việt chủ yếu dựa trên từ Hán Việt và từ thuần Việt. Luận án cũng so sánh số lượng yếu tố cấu tạo và mô hình cấu tạo giữa hai ngôn ngữ, từ đó rút ra những điểm tương đồng và khác biệt.
2.1. Đơn vị cấu tạo thuật ngữ thủy sản tiếng Anh
Thuật ngữ thủy sản tiếng Anh thường được cấu tạo từ các yếu tố gốc Latin và Hy Lạp, tạo nên sự chính xác và khoa học. Các từ ghép và cụm từ phức tạp là đặc trưng chính của hệ thống thuật ngữ này.
2.2. Đơn vị cấu tạo thuật ngữ thủy sản tiếng Việt
Thuật ngữ thủy sản tiếng Việt chủ yếu dựa trên từ Hán Việt và từ thuần Việt, tạo nên sự gần gũi với văn hóa và ngôn ngữ bản địa. Các từ ghép và cụm từ đơn giản hơn so với thuật ngữ thủy sản tiếng Anh.
III. Con đường hình thành và đặc điểm định danh thuật ngữ thủy sản tiếng Anh và tiếng Việt
Chương này tập trung vào việc phân tích con đường hình thành và đặc điểm định danh của thuật ngữ thủy sản tiếng Anh và tiếng Việt. Luận án chỉ ra rằng thuật ngữ thủy sản tiếng Anh thường được hình thành thông qua quá trình vay mượn từ các ngôn ngữ khác, trong khi thuật ngữ thủy sản tiếng Việt chủ yếu dựa trên sự kế thừa và phát triển từ vựng bản địa. Đặc điểm định danh của hai hệ thống thuật ngữ cũng có sự khác biệt, với thuật ngữ thủy sản tiếng Anh thường sử dụng các đặc trưng khoa học, còn thuật ngữ thủy sản tiếng Việt thường dựa trên các đặc trưng văn hóa và thực tiễn.
3.1. Con đường hình thành thuật ngữ thủy sản tiếng Anh
Thuật ngữ thủy sản tiếng Anh được hình thành chủ yếu thông qua quá trình vay mượn từ các ngôn ngữ khác, đặc biệt là Latin và Hy Lạp, tạo nên sự chính xác và khoa học.
3.2. Con đường hình thành thuật ngữ thủy sản tiếng Việt
Thuật ngữ thủy sản tiếng Việt chủ yếu dựa trên sự kế thừa và phát triển từ vựng bản địa, tạo nên sự gần gũi với văn hóa và thực tiễn Việt Nam.
IV. Tương đương thuật ngữ thủy sản Anh Việt và định hướng chuẩn hóa
Chương này tập trung vào việc phân tích các kiểu tương đương thuật ngữ thủy sản Anh - Việt và đề xuất các biện pháp chuẩn hóa thuật ngữ thủy sản tiếng Việt. Luận án chỉ ra rằng việc dịch thuật thuật ngữ thủy sản từ tiếng Anh sang tiếng Việt đòi hỏi sự chính xác và phù hợp với ngữ cảnh văn hóa. Các kiểu tương đương bao gồm tương đương hoàn toàn, tương đương một phần và không tương đương. Luận án cũng đề xuất các biện pháp chuẩn hóa thuật ngữ thủy sản tiếng Việt để đảm bảo tính thống nhất và khoa học trong việc sử dụng thuật ngữ.
4.1. Các kiểu tương đương thuật ngữ thủy sản Anh Việt
Luận án phân tích các kiểu tương đương thuật ngữ thủy sản Anh - Việt, bao gồm tương đương hoàn toàn, tương đương một phần và không tương đương, từ đó chỉ ra các vấn đề còn tồn tại trong việc dịch thuật.
4.2. Định hướng chuẩn hóa thuật ngữ thủy sản tiếng Việt
Luận án đề xuất các biện pháp chuẩn hóa thuật ngữ thủy sản tiếng Việt để đảm bảo tính thống nhất và khoa học, đồng thời hỗ trợ việc nghiên cứu và giảng dạy trong lĩnh vực thủy sản.
