Tổng quan nghiên cứu

Phẫu thuật đường tiêu hóa trên, bao gồm thực quản, dạ dày và tá tràng, là các can thiệp ngoại khoa phức tạp với tỷ lệ biến chứng và tử vong sau mổ còn cao, dao động từ 17,9% đến 40,1% theo các nghiên cứu quốc tế. Tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm khuẩn sau phẫu thuật tiêu hóa cũng được ghi nhận ở mức cao, ví dụ như 23% nhiễm khuẩn, 11,5% viêm phổi và 3,4% nhiễm khuẩn tiết niệu tại một số bệnh viện đa khoa. Giai đoạn hậu phẫu là thời điểm nhạy cảm với nhiều rối loạn sinh lý và biến chứng như sốc, chảy máu, nhiễm khuẩn, liệt ruột cơ năng, đòi hỏi công tác chăm sóc điều dưỡng chuyên sâu và kịp thời để nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu tai biến.

Nghiên cứu được thực hiện tại Khoa Ngoại tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông trong giai đoạn từ tháng 12/2020 đến tháng 11/2021 với cỡ mẫu 144 người bệnh phẫu thuật đường tiêu hóa trên. Mục tiêu chính là mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của người bệnh, đánh giá kết quả chăm sóc sau phẫu thuật và phân tích các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến kết quả này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tế, làm cơ sở khoa học để hoàn thiện quy trình chăm sóc, nâng cao chất lượng điều dưỡng và giảm thiểu biến chứng sau mổ tại bệnh viện cũng như các cơ sở y tế tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai học thuyết điều dưỡng kinh điển: Học thuyết Florence Nightingale nhấn mạnh vai trò của môi trường trong hỗ trợ hồi phục người bệnh, bao gồm các yếu tố như thông khí, ánh sáng, vệ sinh và yên tĩnh. Học thuyết Virginia Henderson tập trung vào 14 nhu cầu cơ bản của con người, nhằm giúp người bệnh đạt được sự độc lập sớm nhất có thể thông qua hỗ trợ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Quy trình điều dưỡng gồm 5 bước: nhận định, chẩn đoán điều dưỡng, lập kế hoạch chăm sóc, thực hiện và đánh giá, được áp dụng để tổ chức và triển khai chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: chỉ số BMI (Body Mass Index) phân loại theo chuẩn WHO dành cho người châu Á, thang điểm VAS (Visual Analog Scale) đánh giá mức độ đau, các biến số nhân khẩu học (tuổi, giới, trình độ học vấn), các yếu tố liên quan đến phẫu thuật (thời gian phẫu thuật, loại phẫu thuật, dẫn lưu), triệu chứng và biến chứng sau mổ (nhiễm khuẩn vết mổ, viêm phổi, chảy máu, sốc), cũng như các hoạt động chăm sóc điều dưỡng và mức độ hài lòng của người bệnh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang với cỡ mẫu 144 người bệnh được chọn theo phương pháp thuận tiện tại Khoa Ngoại tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông trong khoảng thời gian 12 tháng (12/2020 - 11/2021). Tiêu chuẩn lựa chọn bao gồm người bệnh phẫu thuật đường tiêu hóa trên (thực quản, dạ dày, tá tràng) đồng ý tham gia nghiên cứu. Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp, khám lâm sàng, hồ sơ bệnh án và kết quả xét nghiệm cận lâm sàng.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS 18.0, mô tả bằng giá trị trung bình ± độ lệch chuẩn và tỷ lệ phần trăm. So sánh các biến phân bố không chuẩn sử dụng kiểm định sign test, phân tích mối liên quan giữa các yếu tố với kết quả chăm sóc bằng hồi quy đơn biến với mức ý nghĩa thống kê p<0,05. Các biện pháp kiểm soát sai số bao gồm chuẩn hóa bộ câu hỏi, tập huấn điều tra viên và giám sát chặt chẽ quá trình thu thập dữ liệu. Nghiên cứu tuân thủ các nguyên tắc đạo đức, đảm bảo sự đồng thuận và bảo mật thông tin người bệnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm nhân khẩu học: Trong 144 người bệnh, tỷ lệ nam chiếm khoảng 60%, nữ 40%. Độ tuổi trung bình là khoảng 52 tuổi, với nhóm tuổi 50-60 chiếm tỷ lệ cao nhất (khoảng 35%). Trình độ học vấn chủ yếu là trung học phổ thông trở xuống (khoảng 70%).

  2. Kết quả chăm sóc sau phẫu thuật: Tỷ lệ người bệnh không có biến chứng sau mổ đạt khoảng 65%, trong khi 35% còn lại gặp các biến chứng như nhiễm khuẩn vết mổ (12%), viêm phổi (8%), chảy máu sau mổ (5%), sốc (3%). Mức độ đau trung bình theo thang VAS ngày đầu sau mổ là 4,5 điểm, giảm dần xuống còn 2,1 điểm vào ngày thứ 5. Thời gian trung bình bắt đầu vận động sau mổ là 36 giờ, với 70% người bệnh vận động sớm trong vòng 48 giờ.

  3. Yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc: Người bệnh có BMI bình thường và thừa cân có tỷ lệ biến chứng thấp hơn nhóm nhẹ cân (p<0,05). Thời gian phẫu thuật dưới 2 giờ liên quan đến kết quả chăm sóc tốt hơn so với phẫu thuật kéo dài trên 6 giờ (OR=2,3). Việc thực hiện đầy đủ các hoạt động chăm sóc điều dưỡng như theo dõi dấu hiệu sinh tồn, chăm sóc vết mổ, tư vấn dinh dưỡng có liên quan tích cực đến giảm tỷ lệ biến chứng (p<0,01).

  4. Mức độ hài lòng: Khoảng 85% người bệnh hài lòng với quy trình chăm sóc và tư vấn của điều dưỡng, đặc biệt đánh giá cao sự tận tâm và chuyên nghiệp trong chăm sóc giảm đau và hướng dẫn vận động.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo quốc tế và trong nước về tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật tiêu hóa trên, tuy có sự khác biệt nhỏ do điều kiện cơ sở vật chất và quy trình chăm sóc. Tỷ lệ nhiễm khuẩn vết mổ 12% thấp hơn mức 23% được ghi nhận tại một số bệnh viện đa khoa khác, cho thấy hiệu quả của công tác kiểm soát nhiễm khuẩn tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông. Mức độ đau giảm dần theo thời gian và tỷ lệ vận động sớm cao góp phần cải thiện chức năng hô hấp và tuần hoàn, giảm nguy cơ viêm phổi và tắc ruột cơ năng.

Phân tích mối liên quan cho thấy BMI và thời gian phẫu thuật là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc, tương tự các nghiên cứu trước đây. Việc thực hiện đầy đủ quy trình chăm sóc điều dưỡng, đặc biệt là theo dõi dấu hiệu sinh tồn và chăm sóc vết mổ, có vai trò then chốt trong phát hiện sớm và xử trí kịp thời các biến chứng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ biến chứng theo nhóm BMI và biểu đồ đường mô tả mức độ đau theo ngày sau mổ, giúp trực quan hóa hiệu quả chăm sóc.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực điều dưỡng: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về chăm sóc hậu phẫu tiêu hóa, đặc biệt kỹ năng theo dõi dấu hiệu sinh tồn, xử trí biến chứng và tư vấn dinh dưỡng. Mục tiêu nâng tỷ lệ chăm sóc đạt chuẩn lên trên 90% trong vòng 12 tháng.

  2. Xây dựng quy trình chăm sóc chuẩn hóa: Phát triển và áp dụng bộ quy trình chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật đường tiêu hóa trên, bao gồm hướng dẫn vận động sớm, kiểm soát đau và chăm sóc vết mổ. Thực hiện đánh giá định kỳ hàng quý để đảm bảo tuân thủ.

  3. Tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn: Áp dụng các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn nghiêm ngặt tại khoa Ngoại tiêu hóa, bao gồm vệ sinh tay, xử lý dụng cụ y tế và môi trường. Mục tiêu giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn vết mổ xuống dưới 5% trong 1 năm.

  4. Tăng cường tư vấn và giáo dục sức khỏe cho người bệnh và gia đình: Cung cấp thông tin đầy đủ về chăm sóc sau mổ, dấu hiệu biến chứng và chế độ dinh dưỡng phù hợp. Thực hiện tư vấn cá nhân hóa trong suốt quá trình điều trị và trước khi ra viện nhằm nâng cao sự hợp tác và tuân thủ của người bệnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế tại khoa Ngoại tiêu hóa: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến quy trình chăm sóc, nâng cao kỹ năng chuyên môn và hiệu quả công tác điều dưỡng.

  2. Bác sĩ phẫu thuật và chuyên gia y tế: Tham khảo để hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc sau mổ, từ đó phối hợp hiệu quả với điều dưỡng trong quản lý người bệnh.

  3. Nhà quản lý bệnh viện và các cơ sở y tế: Sử dụng dữ liệu để xây dựng chính sách, quy trình chuẩn và kế hoạch đào tạo nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc hậu phẫu, giảm biến chứng và chi phí điều trị.

  4. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành Điều dưỡng, Y học: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích số liệu và ứng dụng học thuyết điều dưỡng trong thực tiễn chăm sóc người bệnh phẫu thuật tiêu hóa.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chăm sóc sau phẫu thuật đường tiêu hóa trên lại quan trọng?
    Chăm sóc hậu phẫu giúp phát hiện sớm các biến chứng như nhiễm khuẩn, chảy máu, sốc, đồng thời hỗ trợ giảm đau, vận động sớm và dinh dưỡng hợp lý, góp phần nâng cao tỷ lệ hồi phục và giảm tử vong.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc sau mổ?
    Bao gồm đặc điểm nhân khẩu học (tuổi, BMI), thời gian và loại phẫu thuật, mức độ tuân thủ quy trình chăm sóc điều dưỡng, cũng như sự phối hợp của người bệnh và gia đình.

  3. Làm thế nào để đánh giá mức độ đau sau phẫu thuật?
    Sử dụng thang điểm VAS (0-10), trong đó 0 là không đau và 10 là đau dữ dội. Đánh giá được thực hiện định kỳ để điều chỉnh thuốc giảm đau phù hợp.

  4. Tại sao vận động sớm sau mổ lại được khuyến khích?
    Vận động sớm giúp kích thích nhu động ruột, giảm nguy cơ tắc ruột cơ năng, ngăn ngừa viêm phổi và huyết khối tĩnh mạch, đồng thời cải thiện tuần hoàn và chức năng hô hấp.

  5. Người bệnh và gia đình cần lưu ý gì trong chăm sóc sau mổ?
    Cần tuân thủ hướng dẫn về vệ sinh vết mổ, chế độ dinh dưỡng, theo dõi dấu hiệu bất thường như sốt, đau tăng, chảy dịch mủ, và tái khám đúng hẹn để phát hiện và xử trí kịp thời biến chứng.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả chi tiết đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật đường tiêu hóa trên tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông với cỡ mẫu 144 người bệnh.
  • Tỷ lệ biến chứng sau mổ còn ở mức đáng kể, trong đó nhiễm khuẩn vết mổ và viêm phổi là phổ biến nhất.
  • Các yếu tố như BMI, thời gian phẫu thuật và chất lượng chăm sóc điều dưỡng có ảnh hưởng rõ rệt đến kết quả chăm sóc.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực điều dưỡng, chuẩn hóa quy trình chăm sóc và tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn nhằm cải thiện kết quả điều trị.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị, đánh giá hiệu quả sau 12 tháng và mở rộng nghiên cứu tại các cơ sở y tế khác.

Hành động ngay: Các cơ sở y tế và nhân viên điều dưỡng cần áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng chăm sóc hậu phẫu, giảm thiểu biến chứng và nâng cao sự hài lòng của người bệnh.