I. Tổng Quan Kế Toán Quản Trị Tại TTYT Dự Phòng Đà Nẵng 55
Kế toán quản trị (KTQT) đóng vai trò then chốt trong quản lý và kiểm soát hoạt động kinh tế tài chính. KTQT cung cấp thông tin linh hoạt, dự báo xu hướng, phục vụ đánh giá và xây dựng kế hoạch tài chính. Việt Nam đang cải cách tài chính, điển hình là Nghị định 16/2015/NĐ-CP về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập. Nghị định này đặt ra lộ trình tính giá dịch vụ, buộc các đơn vị sự nghiệp có thu, như Trung Tâm Y Tế Dự Phòng Đà Nẵng, phải tự chủ kinh tế. Việc điều chỉnh quản lý hoạt động và thu chi hợp lý là một thách thức lớn trong quá trình cải cách. Vì vậy, cần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính để kiểm soát thu chi. Việc vận dụng KTQT tại Trung Tâm Y Tế Dự Phòng Đà Nẵng còn nhiều hạn chế, chưa cung cấp đủ thông tin cho các chức năng quản lý. Luận văn này mong muốn đóng góp vào việc tăng hiệu quả quản lý tài chính tại Trung Tâm Y Tế Dự Phòng Đà Nẵng nói riêng và các đơn vị y tế dự phòng nói chung.
1.1. Khái Niệm Và Bản Chất Của Kế Toán Quản Trị
Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán (Luật Kế toán Việt Nam). KTQT là một quy trình nhận dạng, tổng hợp, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tin thích hợp cho nhà quản trị (Viện nghiên cứu Kế toán quản trị của Mỹ). KTQT là hệ thống kế toán cung cấp thông tin cho những nhà quản lý trong việc lập kế hoạch và kiểm soát hoạt động của đơn vị (Kaplan và Atkinson). Tóm lại, KTQT có nhiệm vụ tổ chức thông tin kế toán trong đơn vị, có quan hệ chặt chẽ với KTTC. Nhìn từ góc độ phục vụ quản lý và ra quyết định, KTQT là công việc ghi chép, thu thập, đo lường, phân tích và xử lý thông tin kinh tế tài chính nhằm phục vụ các nhà quản lý.
1.2. Mục Tiêu Và Nhiệm Vụ Của Kế Toán Quản Trị
Mục tiêu của kế toán quản trị là cung cấp thông tin cho lãnh đạo ra quyết định quản trị có trọng tâm, giúp lãnh đạo tham gia vào quá trình quản trị và điều hành hoạt động. Các mục tiêu cụ thể bao gồm: Biết được các thành phần chi phí, tính toán, tổng hợp chi phí sản xuất, giá thành cho từng loại sản phẩm, từng loại công trình dịch vụ; Xây dựng các khoản dự toán ngân sách cho các mục tiêu hoạt động; Kiểm soát quá trình thực hiện và giải trình các nguyên nhân chênh lệch chi phí giữa dự toán và thực tế; Cung cấp các thông tin cần thiết để có các quyết định kinh doanh hợp lý. Nhiệm vụ của KTQT bao gồm: Thu thập, xử lý thông tin, số liệu kế toán theo phạm vi, nội dung KTQT của đơn vị; Kiểm tra, giám sát các định mức, tiêu chuẩn, dự toán; Cung cấp thông tin theo yêu cầu quản trị nội bộ của đơn vị bằng báo cáo kế toán quản trị; Tổ chức phân tích thông tin.
II. Vấn Đề Về Kế Toán Quản Trị Tại Các Đơn Vị Y Tế 58
Các đơn vị y tế thuộc hệ dự phòng có đặc điểm hoạt động riêng biệt, ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT. Chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị y tế thuộc hệ dự phòng rất đa dạng, từ phòng bệnh đến nâng cao sức khỏe cộng đồng. Hoạt động tài chính của các đơn vị này phụ thuộc vào nhiều nguồn, bao gồm ngân sách nhà nước, viện phí và các nguồn thu khác. Việc vận dụng KTQT vào các đơn vị y tế thuộc hệ dự phòng là cần thiết để quản lý chi phí hiệu quả, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo sự bền vững tài chính. Kế toán quản trị hỗ trợ lập dự toán, kiểm tra đánh giá thực hiện dự toán, và ra quyết định. Tuy nhiên, việc áp dụng KTQT trong lĩnh vực y tế còn gặp nhiều khó khăn do đặc thù của ngành và sự thiếu hụt về nguồn lực.
2.1. Đặc Điểm Hoạt Động Của Hệ Y Tế Dự Phòng Ảnh Hưởng KTQT
Đặc điểm của các đơn vị y tế thuộc Hệ dự phòng là phòng bệnh và nâng cao sức khỏe cho cộng đồng. Chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị này bao gồm: Phòng chống dịch bệnh, kiểm dịch y tế; Kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm; Truyền thông giáo dục sức khỏe; Nghiên cứu khoa học và đào tạo cán bộ y tế. Hoạt động tài chính của các đơn vị y tế thuộc hệ dự phòng phụ thuộc vào Ngân sách nhà nước cấp. Bên cạnh đó, viện phí (VP), các khoản thu từ dịch vụ y tế, dự án, chương trình mục tiêu cũng là các nguồn thu quan trọng. Đặc điểm này đòi hỏi kế toán quản trị phải có khả năng theo dõi và phân tích chi phí theo từng chương trình, dự án, dịch vụ, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định về quản lý tài chính công.
2.2. Sự Cần Thiết Vận Dụng Kế Toán Quản Trị Trong Y Tế
Kế toán quản trị cần thiết cho đơn vị y tế thuộc hệ dự phòng vì giúp lập dự toán chi phí, theo dõi việc thực hiện dự toán, và đưa ra quyết định về phân bổ nguồn lực, ví dụ mua sắm trang thiết bị, lựa chọn chương trình mục tiêu hiệu quả. KTQT cung cấp thông tin để kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động, giúp đơn vị xác định các lĩnh vực cần cải thiện và tối ưu hóa chi phí. Kế toán quản trị còn giúp đơn vị đưa ra các quyết định kinh tế như định giá dịch vụ, lựa chọn phương án đầu tư, và quản lý dòng tiền. Với những thông tin từ KTQT, các nhà quản lý có thể đưa ra quyết định thông tin và hiệu quả.
III. Phương Pháp Hoàn Thiện Lập Dự Toán Kế Toán Quản Trị 52
Công tác lập dự toán đóng vai trò then chốt trong kế toán quản trị. Việc hoàn thiện công tác này đòi hỏi phải xác định rõ mục tiêu, xây dựng quy trình lập dự toán khoa học, và sử dụng các phương pháp dự báo phù hợp. Dự toán cần được lập chi tiết theo từng khoản mục, chương trình, dự án, đồng thời phải đảm bảo tính khả thi và phù hợp với nguồn lực của đơn vị. Việc kiểm tra, kiểm soát, đánh giá tình hình thực hiện dự toán cũng rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của dự toán.
3.1. Xây Dựng Quy Trình Lập Dự Toán Khoa Học Chi Tiết
Quy trình lập dự toán khoa học cần bắt đầu bằng việc xác định rõ mục tiêu và nhiệm vụ của đơn vị trong kỳ kế hoạch. Sau đó, cần thu thập thông tin về tình hình thực hiện dự toán của các kỳ trước, cũng như các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến dự toán (ví dụ: chính sách của nhà nước, biến động giá cả). Dựa trên thông tin thu thập được, đơn vị cần xây dựng các giả định về doanh thu, chi phí, và các chỉ tiêu tài chính khác. Cuối cùng, cần lập dự toán chi tiết theo từng khoản mục, chương trình, dự án, và đảm bảo tính khả thi và phù hợp với nguồn lực của đơn vị.
3.2. Sử Dụng Các Phương Pháp Dự Báo Phù Hợp Với Tình Hình
Để lập dự toán chính xác, đơn vị cần sử dụng các phương pháp dự báo phù hợp với tình hình thực tế. Các phương pháp dự báo phổ biến bao gồm: Phương pháp dự báo theo xu hướng; Phương pháp dự báo theo mùa vụ; Phương pháp dự báo hồi quy; Phương pháp chuyên gia. Việc lựa chọn phương pháp dự báo phù hợp phụ thuộc vào đặc điểm của từng khoản mục, chương trình, dự án, cũng như dữ liệu lịch sử sẵn có.
IV. Cách Kiểm Tra Kiểm Soát Đánh Giá Thực Hiện Dự Toán 58
Việc kiểm tra, kiểm soát và đánh giá tình hình thực hiện dự toán là một khâu quan trọng trong kế toán quản trị. Việc này giúp đơn vị phát hiện và điều chỉnh kịp thời các sai sót, đảm bảo thực hiện dự toán theo đúng kế hoạch. Quá trình kiểm tra, kiểm soát cần được thực hiện thường xuyên, định kỳ, và có sự tham gia của nhiều bộ phận trong đơn vị. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để cải thiện công tác lập dự toán và quản lý chi phí trong các kỳ kế hoạch tiếp theo.
4.1. Thiết Lập Hệ Thống Báo Cáo Định Kỳ Về Tình Hình Thực Hiện
Để kiểm tra, kiểm soát tình hình thực hiện dự toán hiệu quả, đơn vị cần thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ. Báo cáo cần được lập chi tiết theo từng khoản mục, chương trình, dự án, và so sánh số thực tế với số dự toán. Báo cáo cần được trình bày rõ ràng, dễ hiểu, và cung cấp thông tin kịp thời cho các nhà quản lý. Các báo cáo này giúp phát hiện sai lệch và đưa ra các giải pháp điều chỉnh kịp thời để đảm bảo hiệu quả hoạt động.
4.2. Phân Tích Nguyên Nhân Sai Lệch Giữa Thực Tế Và Dự Toán
Khi phát hiện sai lệch giữa thực tế và dự toán, cần phân tích kỹ nguyên nhân để có biện pháp khắc phục. Các nguyên nhân có thể do yếu tố bên trong (ví dụ: quản lý chi phí kém hiệu quả, sai sót trong lập dự toán) hoặc yếu tố bên ngoài (ví dụ: biến động giá cả, thay đổi chính sách). Việc phân tích nguyên nhân giúp đơn vị hiểu rõ hơn về hoạt động của mình và đưa ra các quyết định quản lý chính xác hơn.
V. Ứng Dụng Thực Tế KTQT Tại TTYT Dự Phòng Đà Nẵng 59
Việc vận dụng kế toán quản trị tại Trung Tâm Y Tế Dự Phòng Đà Nẵng còn nhiều hạn chế, chưa cung cấp đầy đủ thông tin cho các chức năng quản lý. Cần tăng cường ứng dụng KTQT để quản lý chi phí hiệu quả, nâng cao chất lượng dịch vụ, và đảm bảo sự bền vững tài chính. Các giải pháp hoàn thiện KTQT bao gồm: Hoàn thiện công tác lập dự toán, kiểm tra kiểm soát, và cung cấp thông tin hỗ trợ việc ra quyết định. Đồng thời, cần hoàn thiện bộ máy kế toán tại Trung tâm.
5.1. Đánh Giá Thực Trạng Kế Toán Quản Trị Tại Trung Tâm
Luận văn đánh giá thực trạng kế toán quản trị tại Trung Tâm Y Tế Dự Phòng Đà Nẵng, chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu, và các yếu tố ảnh hưởng. Dựa trên kết quả đánh giá, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện KTQT, phù hợp với đặc điểm và điều kiện của Trung tâm. Đánh giá tập trung vào quy trình lập dự toán, quản lý chi phí và việc cung cấp thông tin cho ra quyết định. Các điểm yếu cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động.
5.2. Đề Xuất Giải Pháp Hoàn Thiện Kế Toán Quản Trị
Các giải pháp hoàn thiện KTQT bao gồm: Xây dựng quy trình lập dự toán khoa học và chi tiết; Sử dụng các phương pháp dự báo phù hợp; Thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ về tình hình thực hiện dự toán; Phân tích nguyên nhân sai lệch giữa thực tế và dự toán; Cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho các nhà quản lý. Các giải pháp cần được triển khai đồng bộ và có sự tham gia của tất cả các bộ phận trong Trung tâm.
VI. Kiến Nghị Về Kế Toán Quản Trị Dự Phòng Đà Nẵng 54
Để thực hiện vận dụng KTQT hiệu quả tại Trung Tâm Y Tế Dự Phòng Đà Nẵng, cần có sự hỗ trợ từ nhà nước và các cơ quan chức năng. Đồng thời, Trung tâm cần chủ động triển khai các giải pháp hoàn thiện KTQT, đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế và nguồn lực của đơn vị. Việc hợp tác giữa Trung tâm và các chuyên gia KTQT cũng rất quan trọng để nâng cao năng lực và hiệu quả của công tác KTQT.
6.1. Kiến Nghị Đối Với Nhà Nước Và Các Cơ Quan Chức Năng
Nhà nước và các cơ quan chức năng cần ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể về KTQT trong lĩnh vực y tế dự phòng. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ KTQT cho các đơn vị y tế dự phòng. Việc hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các đơn vị y tế dự phòng để triển khai KTQT cũng rất quan trọng. Cần có chính sách khuyến khích các đơn vị nghiên cứu và áp dụng các mô hình KTQT tiên tiến.
6.2. Kiến Nghị Đối Với Trung Tâm Y Tế Dự Phòng Đà Nẵng
Trung tâm cần xây dựng kế hoạch triển khai KTQT chi tiết, phù hợp với tình hình thực tế của đơn vị. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ KTQT. Việc đầu tư vào công nghệ thông tin để hỗ trợ KTQT cũng rất cần thiết. Trung tâm cần chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia KTQT để nâng cao năng lực và hiệu quả của công tác KTQT.
