Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức trong việc nâng cao hiệu quả quản trị và cạnh tranh trên thị trường. Theo số liệu nghiên cứu, Công ty TNHH Thiết bị Xây dựng Hồng Hà đã có bước phát triển nhanh chóng trong lĩnh vực xây dựng công trình giao thông từ năm 2019 đến 2021. Tuy nhiên, công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát chi phí và ra quyết định quản lý hiệu quả. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, góp phần tăng năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào số liệu kế toán quản trị chi phí trong kỳ kế toán năm 2019-2021 tại Công ty TNHH Thiết bị Xây dựng Hồng Hà, với trọng tâm là các hoạt động xây lắp công trình. Việc hoàn thiện kế toán quản trị chi phí không chỉ giúp công ty kiểm soát biến động chi phí mà còn cung cấp thông tin chính xác cho nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị chi phí, tập trung vào hai khung lý thuyết chính: (1) Lý thuyết về nhận diện và phân loại chi phí, bao gồm các khái niệm chi phí trực tiếp, gián tiếp, biến phí, định phí và chi phí hỗn hợp; (2) Lý thuyết về xây dựng định mức và lập dự toán chi phí, làm cơ sở cho việc kiểm soát và phân tích chi phí trong doanh nghiệp xây lắp. Các khái niệm trọng tâm bao gồm: chi phí sản xuất xây lắp, quản trị chi phí, kế toán quản trị chi phí, định mức chi phí, dự toán chi phí và hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí. Lý thuyết này giúp làm rõ vai trò của kế toán quản trị chi phí trong việc cung cấp thông tin phục vụ lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định quản lý chi phí tại doanh nghiệp xây lắp.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu chính là số liệu kế toán quản trị chi phí của Công ty TNHH Thiết bị Xây dựng Hồng Hà trong giai đoạn 2019-2021, bao gồm các báo cáo dự toán chi phí, báo cáo biến động chi phí và báo cáo phân tích chi phí. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các hợp đồng xây lắp và các khoản chi phí liên quan trong kỳ kế toán. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào các hợp đồng tiêu biểu có quy mô và tính chất đa dạng. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các kỹ thuật thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm chi phí thực tế so với dự toán, phân tích biến động chi phí và đánh giá hiệu quả quản lý chi phí. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2021, bao gồm thu thập số liệu, xử lý, phân tích và đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhận diện và phân loại chi phí: Công ty đã áp dụng phân loại chi phí theo tính chất kinh tế và đối tượng chịu chi phí, tuy nhiên việc nhận diện chi phí biến đổi, định phí và chi phí hỗn hợp chưa được thực hiện đầy đủ. Tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 45% tổng chi phí sản xuất, chi phí nhân công trực tiếp chiếm 30%, còn lại là chi phí sản xuất chung và chi phí sử dụng máy thi công.

  2. Xây dựng định mức và lập dự toán chi phí: Công ty đã xây dựng định mức chi phí dựa trên các hợp đồng và tiêu chuẩn ngành, nhưng dự toán chi phí còn mang tính tĩnh, chưa linh hoạt theo biến động thực tế. So sánh chi phí thực tế với dự toán cho thấy chi phí nguyên vật liệu vượt dự toán trung bình 8%, chi phí nhân công vượt 5%, trong khi chi phí sản xuất chung thấp hơn dự toán khoảng 3%.

  3. Thu nhận và xử lý thông tin chi phí: Hệ thống thu nhận thông tin chi phí tại công ty còn thiếu đồng bộ, chứng từ kế toán chưa được mã hóa và luân chuyển kịp thời, dẫn đến việc xử lý thông tin chậm và thiếu chính xác. Báo cáo quản trị chi phí chưa đầy đủ các chỉ tiêu phân tích biến động chi phí theo từng công trình.

  4. Phân tích biến động chi phí và ra quyết định: Công ty chưa có hệ thống báo cáo phân tích chi phí chi tiết phục vụ cho việc ra quyết định quản lý. Việc phân tích biến động chi phí chủ yếu dựa trên so sánh tổng thể, chưa phân tích sâu theo từng yếu tố chi phí và nguyên nhân biến động.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do đặc thù hoạt động xây lắp với tính chất đơn chiếc, địa điểm thi công thay đổi liên tục, dẫn đến khó khăn trong việc tập hợp và phân bổ chi phí chính xác. So với các nghiên cứu trong ngành xây lắp, kết quả cho thấy Công ty TNHH Thiết bị Xây dựng Hồng Hà còn chưa tận dụng hiệu quả các công cụ kế toán quản trị chi phí hiện đại như dự toán linh hoạt, phân tích chi phí theo hoạt động (ABC). Việc thiếu hệ thống báo cáo quản trị chi phí chi tiết làm giảm khả năng kiểm soát và ra quyết định kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chi phí thực tế và dự toán theo từng loại chi phí, bảng phân tích biến động chi phí theo công trình để minh họa rõ hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện nhận diện và phân loại chi phí: Áp dụng phân loại chi phí theo cách ứng xử (biến phí, định phí, hỗn hợp) và theo thẩm quyền ra quyết định để cung cấp thông tin chi tiết hơn cho nhà quản trị. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng kế toán phối hợp với các bộ phận kỹ thuật thực hiện.

  2. Xây dựng dự toán chi phí linh hoạt: Triển khai dự toán chi phí linh hoạt theo nhiều mức độ hoạt động, giúp phản ánh sát thực tế biến động chi phí. Thời gian thực hiện 9 tháng, phối hợp giữa phòng kế toán và phòng kế hoạch kỹ thuật.

  3. Cải tiến hệ thống thu nhận và xử lý thông tin: Mã hóa chứng từ kế toán, thiết lập quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, ứng dụng phần mềm kế toán quản trị chi phí hiện đại để nâng cao tính chính xác và kịp thời của thông tin. Thời gian thực hiện 12 tháng, do phòng CNTT và phòng kế toán chủ trì.

  4. Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi phí chi tiết: Thiết kế các báo cáo phân tích biến động chi phí theo công trình, theo loại chi phí và theo giai đoạn thi công để hỗ trợ nhà quản trị ra quyết định nhanh chóng và chính xác. Thời gian thực hiện 6 tháng, do phòng kế toán phối hợp với ban lãnh đạo công ty.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp xây lắp: Giúp hiểu rõ vai trò và cách thức áp dụng kế toán quản trị chi phí để kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Phòng kế toán và tài chính: Cung cấp hướng dẫn chi tiết về nhận diện, phân loại chi phí, xây dựng định mức và lập dự toán chi phí phù hợp với đặc thù ngành xây lắp.

  3. Các chuyên gia tư vấn quản trị chi phí: Là tài liệu tham khảo để thiết kế hệ thống kế toán quản trị chi phí hiệu quả cho doanh nghiệp xây lắp.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Cung cấp kiến thức thực tiễn và phương pháp nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây lắp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị chi phí khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị chi phí tập trung cung cấp thông tin chi tiết về chi phí phục vụ quản lý nội bộ và ra quyết định, trong khi kế toán tài chính chủ yếu phục vụ báo cáo cho các đối tượng bên ngoài như cơ quan thuế, nhà đầu tư.

  2. Tại sao cần phân loại chi phí theo biến phí và định phí?
    Phân loại này giúp nhà quản trị hiểu rõ cách chi phí thay đổi theo mức độ hoạt động, từ đó lập kế hoạch và kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.

  3. Dự toán chi phí linh hoạt có ưu điểm gì?
    Dự toán linh hoạt phản ánh được biến động chi phí theo nhiều mức độ hoạt động khác nhau, giúp so sánh và đánh giá chính xác hơn giữa chi phí thực tế và dự toán.

  4. Làm thế nào để cải thiện hệ thống thu nhận thông tin chi phí?
    Cần xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ rõ ràng, mã hóa chứng từ, ứng dụng phần mềm kế toán hiện đại và tăng cường phối hợp giữa các bộ phận liên quan.

  5. Hệ thống báo cáo quản trị chi phí nên bao gồm những nội dung gì?
    Bao gồm báo cáo phân tích biến động chi phí theo loại chi phí, theo công trình, báo cáo so sánh chi phí thực tế với dự toán và các báo cáo hỗ trợ ra quyết định quản lý chi phí.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các lý luận về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây lắp, làm rõ đặc thù và vai trò của kế toán quản trị chi phí tại Công ty TNHH Thiết bị Xây dựng Hồng Hà.
  • Phân tích thực trạng cho thấy công ty còn nhiều hạn chế trong nhận diện chi phí, xây dựng dự toán linh hoạt, thu nhận và xử lý thông tin chi phí cũng như hệ thống báo cáo quản trị chi phí.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện gồm hoàn thiện phân loại chi phí, xây dựng dự toán linh hoạt, cải tiến hệ thống thu nhận thông tin và thiết lập hệ thống báo cáo quản trị chi phí chi tiết.
  • Timeline thực hiện các giải pháp từ 6 đến 12 tháng, yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa phòng kế toán, các bộ phận kỹ thuật và ban lãnh đạo công ty.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp xây lắp khác tham khảo và áp dụng mô hình kế toán quản trị chi phí phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh trên thị trường.