Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường phát triển mạnh mẽ, công tác kế toán quản trị (KTQT) ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản trị doanh nghiệp ra quyết định hiệu quả. Đặc biệt, lĩnh vực quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc với doanh thu năm 2017 đạt khoảng 126 triệu USD, chưa tính Google và Facebook, theo báo cáo từ hệ thống ITracker. Công ty Cổ phần Quảng Cáo Trực Tuyến 24H (Công ty 24H) là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực này, với website 24H.vn chiếm 7% tổng doanh thu quảng cáo trực tuyến trên 55 website lớn nhất Việt Nam. Tuy nhiên, công tác KTQT tại công ty vẫn còn nhiều hạn chế như phần mềm kế toán chủ yếu tập trung vào kế toán tài chính, hệ thống báo cáo quản trị chưa chuyên biệt và quy trình lập dự toán còn nhiều bất cập.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện tổ chức công tác KTQT tại Công ty 24H, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, dự toán và cung cấp thông tin kế toán phục vụ ra quyết định kinh doanh tối ưu. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào toàn bộ hoạt động KTQT của công ty từ đầu năm đến hết quý II/2018 tại trụ sở chính ở Hà Nội. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến nâng cao năng lực cạnh tranh, tối ưu hóa chi phí và cải thiện chất lượng thông tin quản trị, từ đó góp phần phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị hiện đại, tập trung vào ba khái niệm chính:

  • Kế toán quản trị (KTQT): Theo Hiệp hội Kế toán viên Hoa Kỳ, KTQT là quy trình định dạng, đo lường, tổng hợp và phân tích thông tin tài chính và phi tài chính nhằm hỗ trợ nhà quản trị điều hành hoạt động kinh doanh hiệu quả. Luật Kế toán Việt Nam cũng định nghĩa KTQT là việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị nội bộ.

  • Mô hình tổ chức KTQT: Ba mô hình phổ biến gồm mô hình kết hợp (KTQT và kế toán tài chính dùng chung hệ thống tài khoản), mô hình tách biệt (KTQT và kế toán tài chính hoạt động độc lập) và mô hình hỗn hợp (kết hợp cả hai mô hình trên). Mỗi mô hình có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với quy mô và đặc điểm doanh nghiệp.

  • Phân loại chi phí và kế toán trung tâm trách nhiệm: Chi phí được phân loại theo mối quan hệ với kỳ kết quả kinh doanh (chi phí sản phẩm, chi phí thời kỳ), theo cách ứng xử (chi phí biến đổi, chi phí cố định, chi phí hỗn hợp), và theo mục đích kiểm soát (chi phí trực tiếp, gián tiếp, kiểm soát được, không kiểm soát được, chi phí lặn, chi phí chênh lệch, chi phí cơ hội). Kế toán trung tâm trách nhiệm giúp phân quyền quản lý, đánh giá hiệu quả từng bộ phận như trung tâm chi phí, doanh thu, lợi nhuận và đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả kết hợp phân tích thực trạng tại Công ty 24H. Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Dữ liệu thứ cấp: Tài liệu nội bộ công ty (báo cáo tài chính, báo cáo quản trị, dự toán chi phí), các tài liệu chuyên ngành, báo cáo ngành quảng cáo trực tuyến, và các nghiên cứu liên quan.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua quan sát, phỏng vấn trực tiếp cán bộ lãnh đạo, nhân viên kế toán quản trị và các chuyên gia kế toán nhằm đánh giá mức độ hợp lý, tin cậy của hệ thống KTQT hiện tại.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ các phòng ban liên quan đến công tác kế toán quản trị tại công ty với khoảng 15 phòng ban và hơn 300 nhân viên. Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm phân tích định tính về tổ chức bộ máy, quy trình và phân tích định lượng số liệu chi phí, dự toán, báo cáo quản trị. Thời gian nghiên cứu tập trung từ đầu năm đến hết quý II/2018, đảm bảo tính cập nhật và phản ánh thực trạng chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị tại Công ty 24H còn chưa hoàn chỉnh: Công ty áp dụng mô hình kết hợp KTQT và kế toán tài chính trong cùng một hệ thống kế toán. Kế toán trưởng chịu trách nhiệm chung, với nhóm kế toán tổng hợp thực hiện các báo cáo quản trị. Tuy nhiên, nhân sự chuyên trách kế toán quản trị còn hạn chế, dẫn đến việc lập báo cáo quản trị chưa kịp thời và chưa đầy đủ.

  2. Phân loại chi phí và dự toán chi phí chưa chính xác và thiếu linh hoạt: Chi phí được phân loại theo các nhóm cơ bản như chi phí tiền lương, chi phí quản lý, chi phí chuyên môn, nhưng việc phân loại chi tiết theo chi phí biến đổi, cố định chưa được thực hiện đầy đủ. Dự toán chi phí thường chỉ lập một lần trong năm, không có đánh giá lại định kỳ, dẫn đến sai lệch so với thực tế. Ví dụ, dự toán chi phí tiền lương năm 2018 chưa phản ánh chính xác biến động nhân sự và mức lương thực tế.

  3. Hệ thống báo cáo quản trị chưa chuyên biệt và chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu ra quyết định: Báo cáo quản trị chủ yếu dựa trên số liệu kế toán tài chính, thiếu các báo cáo phân tích chi tiết về chi phí theo trung tâm trách nhiệm, chưa có báo cáo phân tích chênh lệch dự toán và thực tế kịp thời. Điều này làm giảm hiệu quả kiểm soát và ra quyết định của nhà quản trị.

  4. Công tác kế toán trách nhiệm chưa được tổ chức hiệu quả: Công ty chưa phân định rõ ràng các trung tâm trách nhiệm như trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận. Việc giao quyền và trách nhiệm cho các cấp quản lý chưa rõ ràng, dẫn đến khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động từng bộ phận.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc công ty chưa đầu tư đúng mức cho hệ thống KTQT chuyên biệt, nhân sự kế toán quản trị còn thiếu chuyên môn sâu và quy trình lập dự toán, báo cáo chưa được chuẩn hóa. So với các nghiên cứu tại các doanh nghiệp quảng cáo khác và mô hình kế toán quản trị ở Mỹ, Pháp, việc áp dụng mô hình kết hợp tại Công ty 24H giúp tiết kiệm chi phí vận hành nhưng lại hạn chế tính linh hoạt và chi tiết của thông tin quản trị.

Việc thiếu các báo cáo phân tích chi tiết và phân loại chi phí chưa rõ ràng làm giảm khả năng kiểm soát chi phí và dự báo hiệu quả kinh doanh. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ra quyết định kịp thời và chính xác trong môi trường cạnh tranh gay gắt của ngành quảng cáo trực tuyến. Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh dự toán và thực tế chi phí theo từng phòng ban, bảng phân tích chi phí biến đổi và cố định, cũng như báo cáo kết quả kinh doanh theo trung tâm trách nhiệm để minh họa rõ hơn các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện phân loại chi phí theo chi phí biến đổi, cố định và hỗn hợp: Thiết lập hệ thống phân loại chi phí chi tiết, phù hợp với đặc thù ngành quảng cáo trực tuyến nhằm giúp nhà quản trị kiểm soát chi phí hiệu quả hơn. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng Kế toán phối hợp với phòng Tài chính.

  2. Xây dựng và chuẩn hóa quy trình lập dự toán chi phí linh hoạt, định kỳ đánh giá lại: Áp dụng phương pháp lập dự toán từ dưới lên trên, kết hợp với đánh giá lại dự toán hàng quý để điều chỉnh kịp thời, tránh sai lệch lớn so với thực tế. Thời gian triển khai trong 1 năm, do phòng Kế toán chủ trì.

  3. Phát triển hệ thống báo cáo quản trị chuyên biệt, đa dạng và kịp thời: Thiết kế các báo cáo phân tích chi phí theo trung tâm trách nhiệm, báo cáo chênh lệch dự toán - thực tế, báo cáo hiệu quả kinh doanh theo từng bộ phận để hỗ trợ nhà quản trị ra quyết định chính xác. Thời gian hoàn thiện trong 9 tháng, phối hợp giữa phòng Kế toán và Ban Giám đốc.

  4. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn kế toán quản trị cho nhân viên: Nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng phân tích và sử dụng phần mềm kế toán quản trị hiện đại nhằm đáp ứng yêu cầu công việc ngày càng cao. Kế hoạch đào tạo định kỳ hàng năm, do phòng Nhân sự phối hợp với phòng Kế toán thực hiện.

  5. Phân quyền và xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm rõ ràng: Thiết lập các trung tâm trách nhiệm phù hợp với cơ cấu tổ chức, giao quyền và trách nhiệm cụ thể cho từng cấp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát và đánh giá hoạt động. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do Ban Giám đốc chỉ đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến: Giúp hiểu rõ vai trò và cách tổ chức công tác KTQT để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định kinh doanh.

  2. Nhân viên kế toán quản trị và tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phân loại chi phí, lập dự toán, báo cáo quản trị và kế toán trung tâm trách nhiệm phù hợp với đặc thù ngành quảng cáo.

  3. Chuyên gia tư vấn quản lý và kế toán: Là tài liệu tham khảo để xây dựng hệ thống KTQT hiệu quả cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực quảng cáo và truyền thông số.

  4. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Hỗ trợ nghiên cứu, giảng dạy về kế toán quản trị trong môi trường doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị tập trung cung cấp thông tin chi tiết, kịp thời cho nhà quản trị nội bộ nhằm hỗ trợ ra quyết định, trong khi kế toán tài chính chủ yếu phục vụ đối tượng bên ngoài với báo cáo tổng hợp và tuân thủ các chuẩn mực kế toán.

  2. Tại sao phân loại chi phí lại quan trọng trong KTQT?
    Phân loại chi phí giúp nhà quản trị hiểu rõ chi phí biến đổi, cố định và hỗn hợp, từ đó kiểm soát chi phí hiệu quả, lập dự toán chính xác và ra quyết định phù hợp với điều kiện kinh doanh.

  3. Mô hình tổ chức KTQT nào phù hợp với doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến?
    Mô hình kết hợp KTQT và kế toán tài chính trong cùng hệ thống kế toán được đánh giá phù hợp vì tiết kiệm chi phí và tận dụng nguồn lực, tuy nhiên cần đảm bảo tính linh hoạt và chi tiết của thông tin quản trị.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng báo cáo quản trị?
    Cần xây dựng hệ thống báo cáo chuyên biệt, đa dạng, kịp thời và phù hợp với nhu cầu quản lý từng cấp, đồng thời đào tạo nhân viên kế toán quản trị nâng cao kỹ năng phân tích và sử dụng công nghệ.

  5. Vai trò của kế toán trung tâm trách nhiệm trong doanh nghiệp là gì?
    Kế toán trung tâm trách nhiệm giúp phân quyền quản lý, đánh giá hiệu quả hoạt động từng bộ phận, từ đó kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả kinh doanh tổng thể của doanh nghiệp.

Kết luận

  • Kế toán quản trị đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin hỗ trợ nhà quản trị doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến ra quyết định chính xác và kịp thời.
  • Thực trạng tổ chức công tác KTQT tại Công ty 24H còn nhiều hạn chế về phân loại chi phí, lập dự toán và hệ thống báo cáo quản trị chưa chuyên biệt.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống KTQT gồm phân loại chi phí chi tiết, quy trình dự toán linh hoạt, báo cáo quản trị đa dạng và đào tạo nhân sự chuyên môn.
  • Việc áp dụng các giải pháp này sẽ giúp Công ty 24H nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, kiểm soát hoạt động và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quảng cáo trực tuyến.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thí điểm các giải pháp, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp, đồng thời mở rộng nghiên cứu áp dụng cho các doanh nghiệp quảng cáo khác.

Hành động ngay hôm nay để hoàn thiện công tác kế toán quản trị, nâng cao hiệu quả kinh doanh và giữ vững vị thế dẫn đầu trong ngành quảng cáo trực tuyến!