Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và đóng góp nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN). Tại huyện Kim Bôi – Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình, công tác quản lý thuế đối với DNNVV đang gặp nhiều thách thức do đặc điểm kinh tế xã hội, cơ sở hạ tầng và trình độ quản lý còn hạn chế. Giai đoạn 2021-2023, tổng thu NSNN tại khu vực này có xu hướng tăng với tốc độ phát triển bình quân đạt khoảng 110,69% tại Kim Bôi và 98,48% tại Lạc Thủy, trong đó nguồn thu từ DNNVV chiếm tỷ trọng đáng kể. Tuy nhiên, công tác quản lý thuế vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như tỷ lệ nợ thuế cao, ý thức chấp hành pháp luật thuế của một số doanh nghiệp chưa tốt, và công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế chưa đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế đối với DNNVV tại Chi cục Thuế khu vực huyện Kim Bôi – Lạc Thủy, làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế, góp phần tăng nguồn thu cho NSNN và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Kim Bôi – Lạc Thủy, sử dụng số liệu từ năm 2021 đến 2023 và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2024-2028. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc hỗ trợ cơ quan thuế nâng cao năng lực quản lý, đồng thời giúp DNNVV thực hiện nghĩa vụ thuế một cách thuận lợi, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý thuế và kinh tế học thuế, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý thuế: Nhấn mạnh vai trò của quản lý thuế trong việc đảm bảo nguồn thu NSNN, điều tiết kinh tế vĩ mô và tạo môi trường kinh doanh công bằng. Quản lý thuế bao gồm các hoạt động đăng ký, kê khai, nộp thuế, thanh tra, kiểm tra và cưỡng chế nợ thuế.

  • Mô hình tuân thủ thuế: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến ý thức chấp hành pháp luật thuế của người nộp thuế, bao gồm nhận thức về nghĩa vụ thuế, sự hỗ trợ từ cơ quan thuế và mức độ kiểm tra, xử lý vi phạm.

  • Khái niệm chính: Doanh nghiệp nhỏ và vừa được phân loại theo quy mô lao động, doanh thu và vốn theo Nghị định 80/2021/NĐ-CP; các sắc thuế áp dụng gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên, thuế môn bài và các loại thuế khác.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu thứ cấp từ các báo cáo của Chi cục Thuế, Cục Thống kê tỉnh Hòa Bình, UBND huyện Kim Bôi – Lạc Thủy giai đoạn 2021-2023; số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn 60 doanh nghiệp và 30 cán bộ công chức thuế, cùng 10 cán bộ quản lý nhà nước địa phương trong các tháng 8-12/2023.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp số liệu thuế, phân tích tỷ lệ nộp thuế, tỷ lệ nợ thuế, so sánh các chỉ tiêu qua các năm; sử dụng phương pháp so sánh để đánh giá sự khác biệt giữa các nhóm doanh nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý số liệu trong năm 2023, phân tích và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2024-2028.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng và quy mô DNNVV: Tổng số DNNVV trên địa bàn tăng từ 103 doanh nghiệp năm 2021 lên 152 doanh nghiệp năm 2023, đạt tốc độ phát triển bình quân 121,48%. Số lượng doanh nghiệp đăng ký mã số thuế cũng tăng tương ứng, với tỷ lệ cấp mã số thuế cho DNNVV đạt 121,48% trong giai đoạn này.

  2. Kết quả thu thuế và tỷ lệ nợ thuế: Tổng số thuế phải nộp của DNNVV đạt khoảng 2.610 tỷ đồng năm 2021 và tăng lên tương ứng qua các năm, trong đó số thuế đã nộp đạt tỷ lệ trên 100% so với dự toán, tuy nhiên tỷ lệ nợ thuế cũng tăng lên 14,84% năm 2023, phản ánh một số doanh nghiệp còn chậm nộp hoặc nợ thuế.

  3. Hiệu quả công tác kê khai thuế: Tỷ lệ hồ sơ khai thuế nộp đúng hạn đạt 100% năm 2023, tăng từ 95,78% năm 2021, cho thấy sự cải thiện trong ý thức chấp hành của doanh nghiệp và hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế.

  4. Công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế: Chi cục Thuế đã đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, với 12 buổi phát sóng truyền thanh, phát hành hơn 300 lượt tài liệu tuyên truyền mỗi năm và tăng cường đối thoại với doanh nghiệp. Khoảng 82% doanh nghiệp đánh giá công tác tuyên truyền và hỗ trợ ở mức tốt và khá.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng số lượng DNNVV và mức thu thuế phản ánh sự phát triển kinh tế địa phương và hiệu quả bước đầu của công tác quản lý thuế. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ thuế tăng cho thấy còn tồn tại khó khăn về tài chính và ý thức chấp hành pháp luật thuế của một bộ phận doanh nghiệp. Việc áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế và khai thuế qua mạng đã nâng cao tính minh bạch và giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đồng thời giúp cơ quan thuế quản lý hiệu quả hơn.

So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, kết quả tại Kim Bôi – Lạc Thủy tương đối tích cực nhưng vẫn cần cải thiện hơn nữa về công tác kiểm tra, xử lý nợ thuế và nâng cao nhận thức pháp luật thuế cho DNNVV. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng DNNVV, bảng tổng hợp số thu thuế và tỷ lệ nợ thuế qua các năm, cũng như biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp về công tác tuyên truyền, hỗ trợ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế

    • Đẩy mạnh đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, sử dụng các kênh truyền thông hiện đại và tổ chức đối thoại định kỳ với DNNVV.
    • Mục tiêu: nâng tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá tốt công tác tuyên truyền lên trên 90% trong giai đoạn 2024-2026.
    • Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế phối hợp với các cơ quan truyền thông địa phương.

  2. Nâng cao hiệu quả quản lý kê khai và kế toán thuế

    • Triển khai đào tạo chuyên sâu cho cán bộ thuế về nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng phần mềm kê khai thuế qua mạng.
    • Mục tiêu: duy trì tỷ lệ hồ sơ khai thuế đúng hạn đạt 100% và giảm tỷ lệ hồ sơ sai sót dưới 2% trong giai đoạn 2024-2028.
    • Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế và các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  3. Tăng cường công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế

    • Xây dựng hệ thống phân loại nợ thuế chi tiết, áp dụng biện pháp cưỡng chế kịp thời đối với các doanh nghiệp chây ỳ, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp khó khăn có kế hoạch trả nợ phù hợp.
    • Mục tiêu: giảm tỷ lệ nợ thuế xuống dưới 5% vào năm 2028.
    • Chủ thể thực hiện: Đội Quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế thuộc Chi cục Thuế.

  4. Đẩy mạnh hiện đại hóa công nghệ thông tin trong quản lý thuế

    • Đầu tư nâng cấp hệ thống phần mềm quản lý thuế, kết nối dữ liệu liên ngành để phát hiện kịp thời các hành vi gian lận thuế.
    • Mục tiêu: hoàn thiện hệ thống quản lý dữ liệu thuế đồng bộ vào năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế phối hợp với Tổng cục Thuế và các đơn vị công nghệ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ công chức ngành thuế

    • Lợi ích: Nâng cao kiến thức về quản lý thuế đối với DNNVV, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả công tác thuế.
    • Use case: Đào tạo, xây dựng kế hoạch quản lý thuế tại địa phương.

  2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa

    • Lợi ích: Hiểu rõ hơn về nghĩa vụ thuế, các chính sách hỗ trợ và cách thức thực hiện kê khai, nộp thuế hiệu quả.
    • Use case: Tự đánh giá và cải thiện công tác tuân thủ pháp luật thuế.

  3. Nhà quản lý và hoạch định chính sách

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng chính sách thuế phù hợp, hỗ trợ phát triển DNNVV.
    • Use case: Xây dựng các chương trình hỗ trợ, cải cách hành chính thuế.

  4. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành kinh tế, quản lý

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, số liệu thực tiễn và các giải pháp quản lý thuế tại địa phương.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý thuế và phát triển doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý thuế đối với DNNVV lại quan trọng?
    Quản lý thuế đối với DNNVV giúp đảm bảo nguồn thu ổn định cho NSNN, tạo môi trường kinh doanh công bằng và hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương. Ví dụ, tại Kim Bôi – Lạc Thủy, DNNVV chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu thuế, ảnh hưởng trực tiếp đến ngân sách huyện.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thuế đối với DNNVV?
    Bao gồm ý thức chấp hành pháp luật thuế của doanh nghiệp, năng lực cán bộ thuế, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và hệ thống công nghệ thông tin. Một số doanh nghiệp còn chậm nộp thuế do khó khăn tài chính hoặc thiếu hiểu biết về pháp luật.

  3. Cơ chế tự khai, tự nộp thuế có lợi ích gì?
    Giúp doanh nghiệp chủ động trong việc kê khai và nộp thuế, giảm chi phí tuân thủ và tăng tính minh bạch. Đồng thời, cơ quan thuế có thể tập trung nguồn lực cho công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm.

  4. Làm thế nào để giảm tỷ lệ nợ thuế của DNNVV?
    Cần áp dụng biện pháp cưỡng chế nghiêm minh, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp khó khăn có kế hoạch trả nợ phù hợp. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế cũng là giải pháp quan trọng.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý thuế hiện nay?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình kê khai, nộp thuế, quản lý dữ liệu và phát hiện gian lận thuế. Tại Kim Bôi – Lạc Thủy, 100% doanh nghiệp đã thực hiện kê khai thuế qua mạng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Công tác quản lý thuế đối với DNNVV tại Chi cục Thuế khu vực huyện Kim Bôi – Lạc Thủy đã đạt được nhiều kết quả tích cực, với sự gia tăng số lượng doanh nghiệp và nguồn thu thuế ổn định.
  • Tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn đạt 100% năm 2023, thể hiện sự cải thiện trong ý thức chấp hành pháp luật thuế của doanh nghiệp.
  • Tỷ lệ nợ thuế còn cao và ý thức tuân thủ của một số doanh nghiệp chưa đồng đều, đòi hỏi các giải pháp quản lý và hỗ trợ hiệu quả hơn.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ, quản lý nợ thuế và hiện đại hóa công nghệ thông tin.
  • Tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh các giải pháp trong giai đoạn 2024-2028 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế, góp phần phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý thuế và doanh nghiệp nhỏ và vừa tại địa phương cần phối hợp chặt chẽ, áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội bền vững tại huyện Kim Bôi – Lạc Thủy.