Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, tạo ra cơ sở hạ tầng và tài sản cố định phục vụ phát triển các ngành kinh tế khác. Hoạt động đấu thầu xây lắp ngày càng trở nên phổ biến và hoàn thiện trong nền kinh tế thị trường, giúp chủ đầu tư lựa chọn nhà thầu có năng lực, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, tiến độ và giá cả hợp lý. Tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng công trình giao thông, việc hoàn thiện công tác lập hồ sơ dự thầu là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của các nhà thầu.

Công ty TNHH Một thành viên Dịch vụ Công ích Quận Thủ Đức, TP. HCM, hoạt động trong lĩnh vực công ích và xây dựng công trình giao thông, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao vị thế trên thị trường. Nghiên cứu tập trung vào hoàn thiện công tác lập hồ sơ dự thầu xây lắp tại công ty này trong giai đoạn 2014-2016, nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hồ sơ dự thầu, từ đó tăng tỷ lệ trúng thầu và hiệu quả kinh tế.

Mục tiêu nghiên cứu là vận dụng lý thuyết và quy định pháp lý hiện hành để phân tích thực trạng, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác lập hồ sơ dự thầu xây lắp tại Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận Thủ Đức. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các gói thầu xây lắp do công ty tham gia tại TP. HCM trong khoảng thời gian 2014-2016. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả hoạt động đấu thầu của công ty, đồng thời góp phần phát triển ngành xây dựng tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về đấu thầu xây lắp, quản lý dự án và kinh tế xây dựng. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về đấu thầu và lựa chọn nhà thầu: Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, tiến độ và giá cả trên cơ sở cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Các hình thức đấu thầu phổ biến gồm đấu thầu rộng rãi, hạn chế, chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh và mua sắm trực tiếp. Nguyên tắc đấu thầu bao gồm cạnh tranh, công bằng, bí mật, trách nhiệm và tuân thủ pháp luật.

  2. Mô hình lập hồ sơ dự thầu xây lắp: Hồ sơ dự thầu gồm ba phần chính: đề xuất thương mại (giá dự thầu), năng lực kinh nghiệm (nhân sự, thiết bị, tài chính) và đề xuất kỹ thuật (biện pháp thi công, tiến độ, an toàn lao động). Việc lập hồ sơ dự thầu phải tuân thủ trình tự: nghiên cứu thị trường, chuẩn bị hồ sơ, nộp hồ sơ và ký kết hợp đồng nếu trúng thầu.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: gói thầu, bảo đảm dự thầu, bảo đảm thực hiện hợp đồng, biện pháp thi công, tiến độ thi công, chi phí dự thầu, định mức xây dựng, và các thành phần chi phí trong đơn giá dự thầu (vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung, thu nhập chịu thuế, thuế giá trị gia tăng).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng, bao gồm:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ hồ sơ dự thầu, báo cáo tài chính, kết quả đấu thầu của Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận Thủ Đức giai đoạn 2014-2016; các văn bản pháp luật, thông tư hướng dẫn của Bộ Xây dựng; khảo sát thực tế và phỏng vấn cán bộ công ty.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh kết quả đấu thầu qua các năm, đánh giá chất lượng hồ sơ dự thầu dựa trên các tiêu chí kỹ thuật, tiến độ và giá cả; phân tích nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các gói thầu xây lắp mà công ty tham gia trong giai đoạn 2014-2016, với khoảng 30-40 hồ sơ dự thầu được phân tích chi tiết.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong 6 tháng, từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2018; tổng hợp kết quả và đề xuất giải pháp trong 3 tháng tiếp theo.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và khả thi trong việc đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác lập hồ sơ dự thầu xây lắp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình tham dự và trúng thầu: Trong giai đoạn 2014-2016, công ty tham gia khoảng 50 gói thầu xây lắp, tỷ lệ trúng thầu đạt khoảng 40%. Năm 2016, tỷ lệ trúng thầu tăng lên 45% so với 35% năm 2014, cho thấy sự cải thiện trong công tác lập hồ sơ dự thầu.

  2. Chất lượng hồ sơ dự thầu: Đánh giá hồ sơ dự thầu cho thấy phần đề xuất kỹ thuật và biện pháp thi công được chuẩn bị khá tốt, với 80% hồ sơ đạt yêu cầu kỹ thuật. Tuy nhiên, phần lập giá dự thầu còn tồn tại nhiều hạn chế, như xác định giá bỏ thầu chưa hợp lý, dẫn đến giá dự thầu cao hơn mức cạnh tranh trung bình khoảng 10-15%.

  3. Nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hồ sơ: Các nhân tố chủ quan như năng lực cán bộ lập hồ sơ, kinh nghiệm thi công, và khả năng thu thập thông tin về chủ đầu tư, đối thủ cạnh tranh ảnh hưởng lớn đến chất lượng hồ sơ. Nhân tố khách quan như biến động giá vật liệu, lãi suất tín dụng và quy định pháp luật cũng tác động đáng kể.

  4. Cơ cấu tổ chức và phân công nhiệm vụ: Công ty chưa có phòng dự án chuyên trách lập hồ sơ dự thầu, dẫn đến việc phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng, gây chồng chéo và thiếu hiệu quả trong quá trình chuẩn bị hồ sơ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác lập hồ sơ dự thầu tại Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận Thủ Đức đã có những bước tiến tích cực, đặc biệt trong việc nâng cao chất lượng đề xuất kỹ thuật và tiến độ thi công. Tuy nhiên, việc xác định giá dự thầu còn chưa tối ưu, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và tỷ lệ trúng thầu.

Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, chưa có phòng dự án chuyên trách, cũng như hạn chế trong việc thu thập và phân tích thông tin thị trường và đối thủ. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng cho thấy, các nhà thầu có tổ chức bộ máy chuyên nghiệp và áp dụng phương pháp lập giá dự thầu khoa học thường có tỷ lệ trúng thầu cao hơn từ 10-20%.

Việc áp dụng các quy định pháp luật và thông tư hướng dẫn của Bộ Xây dựng về lập và quản lý chi phí xây dựng là cơ sở quan trọng để nâng cao tính chính xác và hợp lý của giá dự thầu. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ trúng thầu qua các năm và bảng phân tích chi tiết các thành phần chi phí trong đơn giá dự thầu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thành lập phòng dự án chuyên trách lập hồ sơ dự thầu

    • Mục tiêu: Tăng cường sự phối hợp, nâng cao chất lượng hồ sơ dự thầu.
    • Timeline: Triển khai trong 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng nhân sự.

  2. Tăng cường công tác điều tra, thu thập thông tin về chủ đầu tư và đối thủ cạnh tranh

    • Mục tiêu: Cải thiện chiến lược lập hồ sơ dự thầu, nâng cao khả năng cạnh tranh.
    • Timeline: Thường xuyên cập nhật hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng dự án và bộ phận nghiên cứu thị trường.

  3. Xác định giá bỏ thầu hợp lý dựa trên phân tích chi phí và thị trường

    • Mục tiêu: Giảm giá dự thầu không hợp lý, tăng tỷ lệ trúng thầu.
    • Timeline: Áp dụng ngay cho các gói thầu trong năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng dự án phối hợp với bộ phận tài chính.

  4. Nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua đào tạo và áp dụng công nghệ mới

    • Mục tiêu: Cải thiện biện pháp thi công, tiến độ và chất lượng công trình.
    • Timeline: Đào tạo định kỳ 6 tháng/lần.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo phối hợp phòng đào tạo.

  5. Lựa chọn phương pháp tổ chức thi công hợp lý, tiết kiệm chi phí và thời gian

    • Mục tiêu: Tối ưu hóa tiến độ thi công, giảm chi phí phát sinh.
    • Timeline: Áp dụng cho các dự án mới trong vòng 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng kỹ thuật và phòng dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý công ty xây dựng

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả lập hồ sơ dự thầu, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh.

  2. Nhân viên phòng dự án và bộ phận lập hồ sơ dự thầu

    • Lợi ích: Nắm vững quy trình, kỹ thuật lập hồ sơ dự thầu, áp dụng các phương pháp xác định giá dự thầu và biện pháp thi công hiệu quả.

  3. Chuyên gia tư vấn đấu thầu và quản lý dự án

    • Lợi ích: Tham khảo các phân tích thực tiễn và đề xuất giải pháp phù hợp với đặc thù doanh nghiệp xây dựng công ích tại TP. HCM.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức đào tạo ngành xây dựng

    • Lợi ích: Cập nhật thông tin về thực trạng công tác lập hồ sơ dự thầu, từ đó hoàn thiện chính sách, quy định và chương trình đào tạo phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác lập hồ sơ dự thầu có vai trò như thế nào trong đấu thầu xây lắp?
    Hồ sơ dự thầu là căn cứ để chủ đầu tư đánh giá năng lực, kỹ thuật và giá cả của nhà thầu. Hồ sơ chất lượng cao giúp tăng khả năng trúng thầu và đảm bảo thực hiện dự án hiệu quả.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng hồ sơ dự thầu?
    Bao gồm năng lực nhân sự, kinh nghiệm thi công, biện pháp kỹ thuật, tiến độ thi công, xác định giá dự thầu hợp lý, cũng như các yếu tố khách quan như biến động giá vật liệu và quy định pháp luật.

  3. Phương pháp xác định giá dự thầu phổ biến nhất hiện nay là gì?
    Phương pháp lập giá dự thầu dựa trên phân chia thành các khoản chi phí (vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung, thu nhập chịu thuế) được sử dụng phổ biến vì tính khoa học và phù hợp với thực tế.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây lắp?
    Nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua đào tạo nhân sự, áp dụng công nghệ thi công mới, cải tiến biện pháp thi công, xác định giá dự thầu hợp lý và tăng cường thu thập thông tin thị trường.

  5. Tại sao cần thành lập phòng dự án chuyên trách lập hồ sơ dự thầu?
    Phòng dự án chuyên trách giúp tập trung nguồn lực, nâng cao hiệu quả phối hợp, đảm bảo chất lượng hồ sơ dự thầu đồng bộ và kịp thời, từ đó tăng khả năng trúng thầu và hiệu quả quản lý dự án.

Kết luận

  • Công tác lập hồ sơ dự thầu xây lắp tại Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận Thủ Đức đã có sự cải thiện rõ rệt trong giai đoạn 2014-2016, đặc biệt về đề xuất kỹ thuật và tiến độ thi công.
  • Việc xác định giá dự thầu còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và tỷ lệ trúng thầu của công ty.
  • Các nhân tố chủ quan và khách quan đều tác động đáng kể đến chất lượng hồ sơ dự thầu, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ và nâng cao năng lực nội bộ.
  • Đề xuất thành lập phòng dự án chuyên trách, tăng cường thu thập thông tin, xác định giá bỏ thầu hợp lý và nâng cao năng lực cạnh tranh là các giải pháp thiết thực và khả thi.
  • Tiếp tục triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới sẽ giúp công ty nâng cao vị thế trên thị trường xây dựng công trình giao thông tại TP. HCM.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và các bộ phận liên quan cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác lập hồ sơ dự thầu, góp phần phát triển bền vững công ty trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.