Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức cạnh tranh gay gắt. Theo ước tính, chi phí xây lắp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất của doanh nghiệp xây dựng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Công tác kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp giảm thiểu lãng phí, thất thoát vốn và nâng cao hiệu quả quản lý. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác kiểm soát nội bộ chi phí sản xuất tại Công ty TNHH Kiểu Việt, một doanh nghiệp xây lắp có uy tín tại tỉnh Bình Định, với phạm vi nghiên cứu từ năm 2016 đến 2018.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kiểm soát nội bộ chi phí sản xuất tại Công ty TNHH Kiểu Việt, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát chi phí xây lắp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp xây dựng quản lý chi phí hiệu quả, hạ giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận và nâng cao vị thế cạnh tranh. Các chỉ số như tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sử dụng máy thi công được phân tích chi tiết để đánh giá hiệu quả kiểm soát nội bộ. Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung lý luận về kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp và cung cấp cơ sở thực tiễn cho các doanh nghiệp xây dựng trong việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên định nghĩa kiểm soát nội bộ của COSO, theo đó kiểm soát nội bộ là quá trình do con người thiết kế và vận hành nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động, tính trung thực của báo cáo tài chính và tuân thủ pháp luật. Hệ thống kiểm soát nội bộ gồm năm thành phần chính: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, hệ thống thông tin và truyền thông, cùng hoạt động giám sát.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình phân loại chi phí xây lắp gồm bốn khoản mục chính: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công và chi phí xây lắp chung. Các khái niệm về rủi ro kiểm soát chi phí, thủ tục kiểm soát nội bộ và phân tích biến động chi phí cũng được vận dụng để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hệ thống kế toán và chứng từ liên quan của Công ty TNHH Kiểu Việt trong giai đoạn 2016-2018. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào toàn bộ các khoản mục chi phí xây lắp phát sinh tại công ty trong thời gian nghiên cứu.

Phương pháp phân tích bao gồm so sánh số liệu thực tế với dự toán, phân tích biến động chi phí theo các nhân tố lượng và giá, đồng thời sử dụng phương pháp quan sát và phỏng vấn trực tiếp nhân viên kế toán, quản lý công trình để thu thập thông tin định tính. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2019, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Môi trường kiểm soát nội bộ còn nhiều hạn chế: Mặc dù Công ty TNHH Kiểu Việt đã xây dựng các quy định về đạo đức nghề nghiệp và phân định trách nhiệm rõ ràng, nhưng hoạt động giám sát và đánh giá rủi ro chưa được thực hiện thường xuyên và kịp thời. Ban kiểm soát nội bộ chủ yếu hoạt động định kỳ 6 tháng/lần, chưa đáp ứng yêu cầu phản ứng nhanh với biến động chi phí.

  2. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp biến động lớn: Số liệu cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thực tế vượt dự toán khoảng 8-12% trong giai đoạn 2016-2018. Nguyên nhân chủ yếu do biến động về lượng sử dụng nguyên vật liệu và giá cả thị trường. Việc kiểm soát xuất kho nguyên vật liệu chưa chặt chẽ, dẫn đến thất thoát và lãng phí.

  3. Chi phí nhân công trực tiếp chưa được kiểm soát hiệu quả: Chi phí nhân công trực tiếp thực tế vượt dự toán khoảng 5-7%, do sai sót trong chấm công, tính lương và chi trả lương cho nhân viên không chính xác. Việc phân công trách nhiệm và kiểm tra chấm công còn lỏng lẻo, ảnh hưởng đến tính chính xác của chi phí.

  4. Chi phí sử dụng máy thi công có sự chênh lệch so với dự toán: Chi phí sử dụng máy thi công thực tế vượt dự toán khoảng 6-9%, nguyên nhân do kế hoạch sử dụng máy chưa hợp lý, thiếu kiểm soát nhiên liệu và bảo dưỡng máy móc. Việc theo dõi số ca máy và khấu hao chưa được cập nhật kịp thời.

Thảo luận kết quả

Các phát hiện trên phản ánh đặc thù khó khăn trong kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp tại doanh nghiệp xây dựng, do tính phức tạp của sản phẩm xây lắp, quy mô công trình lớn và thời gian thi công kéo dài. So với một số nghiên cứu trong ngành, tỷ lệ vượt dự toán chi phí nguyên vật liệu và nhân công tại Công ty TNHH Kiểu Việt tương đối cao, cho thấy cần thiết phải hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.

Việc kiểm soát nội bộ chưa hiệu quả có thể do hạn chế về nguồn lực, công nghệ quản lý và quy trình kiểm soát chưa đồng bộ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chi phí thực tế và dự toán theo từng khoản mục chi phí, giúp minh họa rõ ràng mức độ chênh lệch và xu hướng biến động qua các năm.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc xây dựng môi trường kiểm soát nội bộ vững chắc, hệ thống thông tin kế toán chính xác và thủ tục kiểm soát nội bộ chặt chẽ nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả quản lý chi phí xây lắp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện môi trường kiểm soát nội bộ: Tăng cường hoạt động giám sát và đánh giá rủi ro thường xuyên, thiết lập quy trình phản hồi nhanh với các biến động chi phí. Chủ thể thực hiện là Ban kiểm soát nội bộ và Ban giám đốc, thực hiện trong vòng 6 tháng tới.

  2. Nâng cao hiệu quả hệ thống thông tin kế toán: Áp dụng phần mềm quản lý chi phí xây lắp hiện đại, đảm bảo cập nhật kịp thời và chính xác các khoản chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công. Phòng Tài chính – Kế toán chủ trì, hoàn thành trong 12 tháng.

  3. Hoàn thiện thủ tục kiểm soát nội bộ chi phí nguyên vật liệu: Rà soát và quy định chặt chẽ quy trình mua hàng, nhập kho, xuất kho và bảo quản nguyên vật liệu. Phân công rõ trách nhiệm giữa các bộ phận liên quan, thực hiện ngay trong quý tiếp theo.

  4. Tăng cường kiểm soát chi phí nhân công và máy thi công: Xây dựng quy trình chấm công, tính lương minh bạch, kiểm tra định kỳ và cập nhật dữ liệu nhân sự kịp thời. Lập kế hoạch sử dụng máy thi công hợp lý, bảo dưỡng định kỳ để giảm chi phí phát sinh. Phòng Nhân sự và Phòng Kỹ thuật phối hợp thực hiện trong 9 tháng.

  5. Phân tích biến động chi phí xây lắp: Thường xuyên phân tích nguyên nhân biến động chi phí theo từng công trình, hạng mục để kịp thời điều chỉnh kế hoạch và biện pháp kiểm soát. Ban Quản lý dự án và Phòng Kế toán phối hợp thực hiện liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ cơ chế kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và vận hành doanh nghiệp.

  2. Chuyên viên kế toán và kiểm toán nội bộ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về thủ tục kiểm soát chi phí, phân tích biến động chi phí và áp dụng các công cụ kiểm soát nội bộ trong thực tế.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo hữu ích để nghiên cứu về kiểm soát nội bộ chi phí trong doanh nghiệp xây dựng, bổ sung kiến thức lý luận và thực tiễn.

  4. Các nhà tư vấn quản lý và kiểm soát chi phí: Hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp cho các doanh nghiệp xây dựng, nâng cao năng lực tư vấn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp là gì?
    Kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp là quá trình do doanh nghiệp thiết kế và vận hành nhằm đảm bảo chi phí xây lắp được quản lý hiệu quả, tránh lãng phí và sai sót, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật và chuẩn mực kế toán.

  2. Tại sao chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thường biến động lớn?
    Nguyên nhân chính là do biến động về lượng sử dụng nguyên vật liệu tại công trường và biến động giá cả thị trường. Ngoài ra, việc kiểm soát xuất kho và bảo quản nguyên vật liệu chưa chặt chẽ cũng dẫn đến thất thoát.

  3. Làm thế nào để kiểm soát chi phí nhân công trực tiếp hiệu quả?
    Cần xây dựng quy trình chấm công, tính lương minh bạch, phân công trách nhiệm rõ ràng và kiểm tra định kỳ để đảm bảo tính chính xác của chi phí nhân công, tránh chi trả sai hoặc chi lương cho nhân viên không có thực.

  4. Vai trò của hệ thống thông tin kế toán trong kiểm soát chi phí?
    Hệ thống thông tin kế toán cung cấp dữ liệu chính xác, kịp thời về chi phí xây lắp, giúp nhà quản lý phân tích, đánh giá và ra quyết định kiểm soát chi phí hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu báo cáo tài chính.

  5. Giải pháp nào giúp giảm chi phí sử dụng máy thi công?
    Lập kế hoạch sử dụng máy hợp lý, bảo dưỡng định kỳ, kiểm soát nhiên liệu và vật liệu phục vụ máy thi công, đồng thời theo dõi số ca máy và khấu hao chính xác để tránh lãng phí và chi phí phát sinh không cần thiết.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp trong doanh nghiệp xây dựng, tập trung nghiên cứu tại Công ty TNHH Kiểu Việt.
  • Phân tích thực trạng cho thấy chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công đều có biến động vượt dự toán, phản ánh hạn chế trong công tác kiểm soát nội bộ.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện môi trường kiểm soát, hệ thống thông tin kế toán, thủ tục kiểm soát và phân tích biến động chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí xây lắp.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp doanh nghiệp xây dựng nâng cao năng lực quản lý, giảm thiểu rủi ro và tăng lợi nhuận.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp xây dựng khác để hoàn thiện mô hình kiểm soát nội bộ chi phí xây lắp.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả quản trị chi phí và phát triển bền vững.