Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội và đổi mới cơ chế tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập, công tác kế toán đóng vai trò then chốt trong quản lý tài chính, đặc biệt tại các đơn vị y tế công lập. Trung tâm Y tế thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương, với dân số khoảng 480.145 người và tỷ lệ dân nhập cư trên 50%, là một đơn vị đa chức năng vừa thực hiện nhiệm vụ khám chữa bệnh tự đảm bảo kinh phí, vừa thực hiện các nhiệm vụ phòng chống dịch bệnh và kế hoạch hóa gia đình được ngân sách nhà nước hỗ trợ. Giai đoạn 2017-2019, Trung tâm đã có nhiều bước phát triển về cơ sở vật chất và tổ chức bộ máy, tuy nhiên công tác kế toán tại các đơn vị trực thuộc vẫn còn nhiều bất cập do phải vận hành theo các quy định chung, chưa có cơ chế riêng phù hợp với đặc thù đa chức năng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị thuộc Trung tâm Y tế thành phố Thuận An, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, phù hợp với cơ chế tự chủ hiện nay. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các đơn vị trực thuộc Trung tâm Y tế thành phố Thuận An, sử dụng dữ liệu giai đoạn 2017-2019. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao chất lượng công tác kế toán mà còn hỗ trợ cải thiện hiệu quả hoạt động y tế, đảm bảo sử dụng nguồn lực tài chính một cách minh bạch và hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, tập trung vào:

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán: Nhấn mạnh việc tổ chức bộ máy kế toán khoa học, hợp lý, phù hợp với đặc điểm hoạt động và nguồn lực của đơn vị để đảm bảo cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời.
  • Mô hình quản lý tài chính công: Phân tích cơ chế quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP, nhấn mạnh quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính.
  • Khái niệm về đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị không vì lợi nhuận, cung cấp dịch vụ công, hoạt động theo các chương trình phát triển kinh tế-xã hội của Nhà nước.
  • Các khái niệm chính: Dự toán thu-chi, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống sổ kế toán, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán, công tác kiểm tra và công khai tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát với các đối tượng gồm Ban giám đốc, kế toán trưởng, kế toán tổng hợp, kế toán thanh toán, kế toán dược, kế toán vật tư thiết bị, trưởng các phòng khám và trạm y tế thuộc Trung tâm Y tế thành phố Thuận An. Phỏng vấn chuyên gia kế toán trưởng Sở Y tế, Sở Tài chính và Phòng Tài chính thành phố Thuận An để làm rõ các vấn đề nghiên cứu.
  • Dữ liệu thứ cấp: Số liệu từ chứng từ, sổ sách và báo cáo kế toán của Trung tâm Y tế giai đoạn 2017-2019.
  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20 để thống kê mô tả, tính phần trăm các câu trả lời khảo sát; Excel 2010 để xử lý số liệu thứ cấp.
  • Cỡ mẫu: 18 cán bộ viên chức làm công tác kế toán, chiếm 3,6% tổng số nhân sự của Trung tâm.
  • Lý do lựa chọn phương pháp: Phương pháp định tính kết hợp khảo sát và phỏng vấn giúp đánh giá toàn diện thực trạng, đồng thời phân tích sâu các nguyên nhân và đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn hạn chế: Số lượng nhân viên kế toán chiếm 3,6% tổng số nhân sự, trong đó 55,5% có trình độ đại học, 16,7% cao đẳng và 27,8% trung cấp. Trung tâm chưa có nhân viên kế toán trình độ sau đại học. Việc phân công công việc chưa hoàn toàn phù hợp với năng lực từng cá nhân, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác kế toán.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ: Mức độ sử dụng phần mềm kế toán Imas chưa đạt kỳ vọng, với tỷ lệ hài lòng chỉ khoảng 60%. Quy trình luân chuyển chứng từ còn thủ công, gây chậm trễ trong xử lý thông tin kế toán.

  3. Công tác lập và chấp hành dự toán thu-chi còn bất cập: Dự toán thu-chi chưa phản ánh đầy đủ các nguồn thu, đặc biệt là nguồn thu từ dịch vụ sự nghiệp công chưa được tính đúng chi phí. Việc chấp hành dự toán còn thiếu linh hoạt, ảnh hưởng đến khả năng tự chủ tài chính của đơn vị.

  4. Kiểm tra và công khai tài chính chưa thực sự hiệu quả: Công tác kiểm tra kế toán chưa được tổ chức thường xuyên và toàn diện, dẫn đến một số sai sót chưa được phát hiện kịp thời. Việc công khai tài chính chưa đầy đủ theo quy định, ảnh hưởng đến tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ đặc thù đơn vị đa chức năng, phải vận hành theo các quy định chung chưa phù hợp với thực tế hoạt động. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như nghiên cứu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Bình hay Bệnh viện mắt thành phố Đà Nẵng, các đơn vị này cũng gặp khó khăn tương tự trong việc tổ chức công tác kế toán theo cơ chế tự chủ. Việc thiếu nhân lực kế toán có trình độ cao và ứng dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả là điểm chung cần khắc phục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ nhân viên kế toán, bảng thống kê mức độ hài lòng với phần mềm kế toán, và biểu đồ so sánh tỷ lệ chấp hành dự toán thu-chi qua các năm. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết của việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo tính minh bạch và hỗ trợ quyết định quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nghiệp vụ, khuyến khích nhân viên trung cấp học lên đại học, phấn đấu có nhân viên trình độ sau đại học trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc Trung tâm phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin đồng bộ và hiện đại: Triển khai phần mềm kế toán tích hợp, tự động hóa quy trình luân chuyển chứng từ, nâng cao tỷ lệ hài lòng lên trên 85% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính kế toán phối hợp với phòng CNTT.

  3. Hoàn thiện công tác lập và chấp hành dự toán thu-chi: Xây dựng quy trình lập dự toán chi tiết, phản ánh đúng các nguồn thu, đặc biệt nguồn thu dịch vụ sự nghiệp công, đảm bảo linh hoạt trong chấp hành dự toán. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch nghiệp vụ và Phòng Tài chính kế toán.

  4. Tăng cường kiểm tra và công khai tài chính: Thiết lập kế hoạch kiểm tra kế toán định kỳ hàng quý, công khai tài chính đầy đủ theo quy định, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc và phòng Tài chính kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các đơn vị y tế công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và vận hành đơn vị.

  2. Nhân viên kế toán và quản lý tài chính trong ngành y tế: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức công tác kế toán, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý dự toán thu-chi.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý công: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và y tế: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định phù hợp với đặc thù đơn vị đa chức năng, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán tại Trung tâm Y tế Thuận An còn nhiều bất cập?
    Do đặc thù đơn vị đa chức năng, phải vận hành theo các quy định chung chưa phù hợp, cùng với hạn chế về nhân lực và ứng dụng công nghệ thông tin.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập?
    Bao gồm trình độ nhân viên kế toán, hệ thống phần mềm kế toán, quy trình lập và chấp hành dự toán, cũng như công tác kiểm tra và công khai tài chính.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán trong các đơn vị y tế công lập?
    Cần tăng cường đào tạo nhân lực, ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, hoàn thiện quy trình kế toán và tăng cường kiểm tra, công khai tài chính.

  4. Phần mềm kế toán Imas có đáp ứng được yêu cầu của Trung tâm Y tế Thuận An không?
    Hiện tại phần mềm chưa được sử dụng hiệu quả, tỷ lệ hài lòng chỉ khoảng 60%, cần nâng cấp và đào tạo sử dụng để phát huy tối đa hiệu quả.

  5. Công tác lập dự toán thu-chi có vai trò như thế nào trong quản lý tài chính?
    Là cơ sở để phân bổ nguồn lực hợp lý, đảm bảo đơn vị hoạt động hiệu quả, đặc biệt trong cơ chế tự chủ tài chính, giúp kiểm soát chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị thuộc Trung tâm Y tế thành phố Thuận An cho thấy nhiều tồn tại về nhân lực, ứng dụng công nghệ và quy trình kế toán.
  • Các tồn tại ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý tài chính và khả năng tự chủ của đơn vị trong bối cảnh đổi mới cơ chế tài chính công lập.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi nhằm nâng cao trình độ nhân viên, ứng dụng công nghệ thông tin, hoàn thiện quy trình lập dự toán và tăng cường kiểm tra, công khai tài chính.
  • Thời gian thực hiện các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban giám đốc, phòng Tài chính kế toán và các phòng ban liên quan.
  • Kêu gọi các đơn vị y tế công lập và cơ quan quản lý nhà nước quan tâm, áp dụng các giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác kế toán, góp phần phát triển bền vững ngành y tế.