Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hệ thống an sinh xã hội ngày càng được chú trọng, công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là cơ quan Bảo hiểm xã hội (BHXH), đóng vai trò then chốt trong việc quản lý tài chính và đảm bảo minh bạch nguồn lực. Tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định, BHXH quản lý hơn 100 đơn vị với gần 34.000 người tham gia các loại bảo hiểm xã hội, y tế và thất nghiệp, trong đó tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt gần 100%. Giai đoạn 2017-2019, tổng thu BHXH, BHYT, BHTN tăng từ 43.513 triệu đồng lên 56.693 triệu đồng, trong khi chi giảm nhẹ từ 31.801 triệu đồng xuống còn 30.230 triệu đồng, cho thấy sự gia tăng hiệu quả quản lý tài chính. Tuy nhiên, công tác kế toán tại BHXH huyện An Lão vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến việc cung cấp thông tin tài chính kịp thời và chính xác cho lãnh đạo.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng công tác kế toán tại BHXH huyện An Lão, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong bối cảnh áp dụng các Thông tư 107/2017/TT-BTC và 102/2018/TT-BTC của Bộ Tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu thu thập trong năm 2018 và 2019 tại BHXH huyện An Lão, với trọng tâm là các hoạt động lập dự toán, quản lý chứng từ, sổ sách kế toán và báo cáo tài chính. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp đặc thù, góp phần đảm bảo an sinh xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công và kế toán hành chính sự nghiệp, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công lập: Nhấn mạnh cơ chế lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách theo quy định của Nhà nước, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng nguồn lực công.
  • Nguyên tắc kế toán hành chính sự nghiệp: Áp dụng nguyên tắc kế toán dồn tích kết hợp kế toán theo cơ sở tiền, đảm bảo ghi nhận đầy đủ, chính xác các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
  • Mô hình công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp đặc thù: Tập trung vào quy trình lập, kiểm tra, phân loại chứng từ kế toán; hệ thống tài khoản và sổ kế toán; lập báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán ngân sách theo Thông tư 107/2017/TT-BTC và Thông tư 102/2018/TT-BTC.

Các khái niệm chính bao gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, cơ chế quản lý tài chính, chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được thực hiện qua tổng hợp các nghiên cứu liên quan, phân tích các văn bản pháp luật và chế độ kế toán hiện hành, đồng thời dựa trên kinh nghiệm thực tế tại BHXH huyện An Lão. Phương pháp định lượng được áp dụng thông qua khảo sát 34 nhân viên kế toán tại BHXH tỉnh Bình Định và các huyện trực thuộc, sử dụng bảng câu hỏi với thang đo Likert 5 điểm để đánh giá các khía cạnh công tác kế toán.

Nguồn dữ liệu chính gồm số liệu thu chi BHXH, BHYT, BHTN giai đoạn 2017-2019, báo cáo tài chính năm 2019, các chứng từ kế toán và kết quả khảo sát nhân viên kế toán. Phân tích dữ liệu sử dụng kỹ thuật thống kê mô tả nhằm xác định mức độ đồng thuận và các tồn tại trong công tác kế toán. Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm 2018-2019, phù hợp với việc áp dụng các quy định kế toán mới.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Lập dự toán thu, chi ngân sách: Việc lập dự toán tại BHXH huyện An Lão được thực hiện theo đúng quy định với mức độ đồng thuận trung bình 2.88/5, cho thấy còn nhiều điểm cần cải thiện. Dự toán thu tăng từ 43.513 triệu đồng năm 2017 lên 56.693 triệu đồng năm 2019, trong khi dự toán chi có xu hướng giảm nhẹ.

  2. Chấp hành dự toán thu, chi ngân sách: Công tác chấp hành dự toán được đánh giá cao với mức đồng thuận 4.5/5, phản ánh sự tuân thủ nghiêm ngặt trong quản lý chi tiêu ngân sách.

  3. Quyết toán thu, chi ngân sách: Mức độ thực hiện quyết toán đúng quy định đạt trung bình 3.39/5, cho thấy công tác quyết toán còn tồn tại một số hạn chế về thời gian và tính chính xác.

  4. Công tác chứng từ kế toán: Được đánh giá tích cực với mức đồng thuận 4.5/5 về việc tuân thủ quy định, tuy nhiên việc phân loại và sắp xếp chứng từ khoa học chỉ đạt 2.93/5, cho thấy cần nâng cao tính hệ thống và khoa học trong quản lý chứng từ.

  5. Công tác tài khoản, sổ kế toán: Việc tuân thủ chế độ kế toán BHXH và quy định nhà nước được đánh giá cao (4.5/5), nhưng việc phân loại và hạch toán các khoản chi chưa thực sự rõ ràng (2.88/5).

  6. Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán: BHXH huyện An Lão lập đầy đủ báo cáo theo quy định (4.5/5), nhưng thời gian lập báo cáo và thuyết minh còn chưa đạt yêu cầu (khoảng 2.8-2.9/5).

  7. Công tác kế toán các phần hành chủ yếu: Tuân thủ quy định nhà nước và ngành đạt mức cao (4.5/5), tuy nhiên tổ chức phần hành kế toán và công tác tự kiểm tra còn nhiều hạn chế (khoảng 2.8-2.9/5).

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát và phân tích số liệu cho thấy BHXH huyện An Lão đã thực hiện tốt các quy định về quản lý tài chính và kế toán theo các Thông tư mới, đặc biệt trong việc chấp hành dự toán và lập báo cáo tài chính. Tuy nhiên, các tồn tại về phân loại chứng từ, tổ chức sổ sách kế toán và thời gian lập báo cáo phản ánh những khó khăn trong việc áp dụng đồng bộ các quy định mới và hạn chế về nguồn nhân lực, trình độ chuyên môn.

So sánh với các nghiên cứu tại các đơn vị sự nghiệp khác như Bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Bình hay BHXH huyện Hoài Ân, các vấn đề về quản lý chứng từ và tổ chức bộ máy kế toán cũng là điểm chung cần được cải thiện. Việc nâng cao chất lượng công tác kế toán không chỉ giúp cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời mà còn góp phần ngăn ngừa sai sót, thất thoát tài sản, tăng cường hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện sự biến động thu chi qua các năm và bảng thống kê mô tả mức độ đồng thuận các nội dung khảo sát, giúp minh họa rõ nét các ưu điểm và tồn tại trong công tác kế toán.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình lập và quản lý chứng từ kế toán: Tổ chức đào tạo chuyên sâu cho nhân viên kế toán về quy trình lập, kiểm tra, phân loại và lưu trữ chứng từ theo quy định mới, nhằm nâng cao tính khoa học và chính xác trong quản lý chứng từ. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng Kế hoạch Tài chính phối hợp với BHXH tỉnh triển khai.

  2. Nâng cao năng lực tổ chức sổ sách và hạch toán kế toán: Áp dụng phần mềm kế toán chuyên ngành phù hợp với đặc thù BHXH, đồng thời xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ để đảm bảo hạch toán chính xác các khoản thu, chi. Thời gian triển khai trong 12 tháng, do bộ phận Kế toán chủ trì.

  3. Cải tiến công tác lập báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán: Thiết lập kế hoạch lập báo cáo chi tiết, phân công rõ trách nhiệm và áp dụng công nghệ thông tin để rút ngắn thời gian lập báo cáo, đảm bảo đúng hạn và đầy đủ thông tin. Thời gian thực hiện 6 tháng, do Ban Giám đốc BHXH huyện chỉ đạo.

  4. Tăng cường công tác tự kiểm tra, giám sát và đào tạo nhân sự kế toán: Thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, kiểm tra nội bộ nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót, nâng cao trình độ chuyên môn và ý thức trách nhiệm của đội ngũ kế toán. Thời gian thực hiện liên tục hàng năm, do Ban Giám đốc phối hợp với phòng Tổ chức cán bộ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý BHXH các cấp: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán, từ đó đưa ra quyết định quản lý tài chính chính xác và kịp thời.

  2. Nhân viên kế toán và tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình, nguyên tắc và kỹ thuật kế toán hành chính sự nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kế toán – Kiểm toán: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết kế toán trong thực tiễn đơn vị sự nghiệp đặc thù, đồng thời cung cấp phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và bảo hiểm xã hội: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp, từ đó hoàn thiện chính sách và quy định liên quan đến công tác kế toán.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác kế toán tại BHXH huyện An Lão cần được hoàn thiện?
    Công tác kế toán hiện còn tồn tại hạn chế về quản lý chứng từ, tổ chức sổ sách và thời gian lập báo cáo, ảnh hưởng đến việc cung cấp thông tin tài chính chính xác và kịp thời, gây khó khăn cho công tác quản lý và ra quyết định.

  2. Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu nào để đánh giá thực trạng?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính qua tổng hợp tài liệu, phân tích văn bản pháp luật và kinh nghiệm thực tế, cùng phương pháp định lượng qua khảo sát 34 nhân viên kế toán sử dụng thang đo Likert 5 điểm.

  3. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
    Các giải pháp được đề xuất có thể triển khai trong khoảng 6 đến 12 tháng tùy nội dung, với sự phối hợp của các bộ phận chuyên môn và sự chỉ đạo của Ban Giám đốc BHXH huyện.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả lập báo cáo tài chính tại BHXH?
    Cần xây dựng kế hoạch chi tiết, phân công trách nhiệm rõ ràng, áp dụng công nghệ thông tin và tổ chức đào tạo nhân viên để rút ngắn thời gian lập báo cáo, đảm bảo đúng hạn và đầy đủ thông tin.

  5. Ai là người nên tham khảo luận văn này?
    Lãnh đạo BHXH, nhân viên kế toán các đơn vị sự nghiệp, nhà nghiên cứu chuyên ngành kế toán – kiểm toán và cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, bảo hiểm xã hội sẽ nhận được nhiều lợi ích từ nội dung nghiên cứu này.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng công tác kế toán tại BHXH huyện An Lão, tỉnh Bình Định dựa trên số liệu thu chi giai đoạn 2017-2019 và khảo sát 34 nhân viên kế toán.
  • Kết quả cho thấy công tác kế toán đã tuân thủ nhiều quy định mới nhưng còn tồn tại hạn chế về quản lý chứng từ, tổ chức sổ sách và thời gian lập báo cáo.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình chứng từ, nâng cao năng lực hạch toán, cải tiến lập báo cáo và tăng cường kiểm tra nội bộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp đặc thù trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế kế toán.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo nhân sự và đánh giá hiệu quả cải tiến trong vòng 1 năm tới. Đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp thực hiện để đạt kết quả tốt nhất.