I. Tổng Quan Về Hiệu Quả Tài Chính Dịch Vụ Ngân Hàng
Trong bối cảnh kinh tế hiện đại, lĩnh vực dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ ngân hàng, đóng vai trò then chốt. Tuy nhiên, việc định nghĩa dịch vụ một cách thống nhất vẫn còn nhiều thách thức do tính chất phức tạp và vô hình của nó. Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã liệt kê dịch vụ thành 12 ngành lớn, trong đó dịch vụ tài chính, bao gồm cả dịch vụ ngân hàng, chiếm một vị trí quan trọng. Dịch vụ ngân hàng không chỉ đơn thuần là nhận tiền gửi, cho vay mà còn bao gồm nhiều hoạt động kinh doanh khác. Hiểu một cách tổng quan, dịch vụ ngân hàng là tất cả các hoạt động của ngân hàng nhằm thỏa mãn nhu cầu của khách hàng và tạo ra lợi nhuận. Theo David Cox “hầu hết các hoạt động nghiệp vụ của NHTM gọi là dịch vụ ngân hàng hoặc là cơ sở, điều kiện để mở rộng và phát triển dịch vụ ngân hàng”.
1.1. Khái Niệm Dịch Vụ Ngân Hàng Thương Mại Hiện Nay
Dịch vụ ngân hàng là một bộ phận của dịch vụ tài chính và là một trong những loại hình dịch vụ xuất hiện sớm nhất. Giống như khái niệm dịch vụ, hiện nay vẫn có nhiều cách hiểu khác nhau về khái niệm dịch vụ ngân hàng. Theo David Cox “hầu hết các hoạt động nghiệp vụ của NHTM gọi là dịch vụ ngân hàng hoặc là cơ sở, điều kiện để mở rộng và phát triển dịch vụ ngân hàng”. Ông cũng giải thích: “Mọi ngân hàng hoạt động với ba chức năng cơ bản là nhận và giữ các khoản tiền gửi; cho phép rút tiền và vận hành hệ thống chuyển tiền; cho vay các khoản tiền gửi tới khách hàng có nhu cầu vay vốn”. Đây là chức năng cơ bản nhất nhưng bước sang đầu những năm 90, hệ thống ngân hàng hiện đại còn có các dịch vụ khác rộng rãi hơn, tinh vi hơn nhiều.
1.2. Đặc Điểm Nổi Bật Của Dịch Vụ Ngân Hàng
Dịch vụ ngân hàng có hai đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, chỉ có các ngân hàng với những ưu thế riêng mới có thể thực hiện trọn vẹn. Các ưu thế này bao gồm mạng lưới rộng khắp, quan hệ với nhiều tổ chức kinh tế và hệ thống thông tin hiện đại. Thứ hai, dịch vụ ngân hàng gắn liền với hoạt động ngân hàng, hỗ trợ ngân hàng thực hiện tốt chức năng trung gian tín dụng và thanh toán. Qua đó, dịch vụ ngân hàng là tất cả những hoạt động phục vụ của ngân hàng nhằm thỏa mãn nhu cầu khách hàng và tìm kiếm lợi nhuận bao gồm: nhận tiền gửi, cho vay, thanh toán, mua bán ngoại hối, bảo quản tài sản, tư vấn….
II. Cách Phân Loại Dịch Vụ Ngân Hàng Bí Quyết Quản Lý
Việc phân loại dịch vụ ngân hàng là một yếu tố quan trọng trong quản lý và phát triển. Có nhiều cách phân loại dịch vụ ngân hàng, mỗi cách tiếp cận mang lại một góc nhìn khác nhau về hoạt động của ngân hàng. Các cách phân loại phổ biến bao gồm phân loại theo quy mô giao dịch, thời hạn cung ứng, tính chất nghiệp vụ, cách tạo ra thu nhập và quá trình phát triển của ngân hàng. Mỗi loại hình dịch vụ có vai trò và đặc điểm riêng, đòi hỏi ngân hàng phải có chiến lược quản lý phù hợp. Theo cách phân loại này, dịch vụ ngân hàng bao gồm dịch vụ ngân hàng bán buôn và dịch vụ ngân hàng bán lẻ. Dịch vụ ngân hàng bán buôn là dịch vụ cung ứng cho các tập đoàn, tổng công ty lớn với quy mô và giá trị lớn.
2.1. Phân Loại Theo Quy Mô Giao Dịch Bán Buôn Bán Lẻ
Dịch vụ ngân hàng bán buôn phục vụ các tập đoàn lớn, trong khi dịch vụ ngân hàng bán lẻ hướng đến cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ. Dịch vụ ngân hàng bán buôn là dịch vụ cung ứng cho các tập đoàn, tổng công ty lớn với quy mô và giá trị lớn. Với dịch vụ ngân hàng bán buôn, NHTM cung ứng dịch vụ với chi phí thấp nhất để các tập đoàn, tổng công ty có thể tiếp cận và đầu tư với chi phí thấp nhất thị trường. Dịch vụ ngân hàng bán lẻ là dịch vụ ngân hàng cung cấp các sản phẩm dịch vụ tài chính cho khách hàng là các cá nhân, hộ gia đình và các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
2.2. Phân Loại Theo Thời Hạn Ngắn Hạn Trung Dài Hạn
Dịch vụ ngân hàng ngắn hạn có thời hạn dưới một năm, bao gồm tiền gửi ngắn hạn, cho vay ngắn hạn và tài trợ thương mại. Dịch vụ ngân hàng trung và dài hạn có thời hạn từ một năm trở lên, như cho vay trung và dài hạn, cho thuê tài chính. Dịch vụ ngân hàng ngắn hạn là dịch vụ được ngân hàng cung cấp có thời hạn dưới một năm, bao gồm dịch vụ tiền gửi ngắn hạn, dịch vụ cho vay ngắn hạn, hoạt động tài trợ thương mại. Dịch vụ ngân hàng trung dài hạn là dịch vụ được ngân hàng cung cấp có thời hạn từ một năm trở lên như cho vay trung dài hạn, cho thuê tài chính.
2.3. Phân Loại Theo Tính Chất Nghiệp Vụ Ngân Hàng
Theo cách phân loại này, dịch vụ ngân hàng bao gồm: dịch vụ huy động vốn, dịch vụ tín dụng, dịch vụ thanh toán, dịch vụ uỷ thác và các dịch vụ khác. Phân loại dịch vụ ngân hàng theo cách tạo ra thu nhập Theo cách phân loại này, dịch vụ ngân hàng bao gồm: dịch vụ tín dụng và dịch vụ phi tín dụng. Dịch vụ tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp đến khách hàng, đáp ứng nhu cầu vốn cho quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc tiêu dùng của khách hàng. Dịch vụ tín dụng đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập từ lãi.
III. Vai Trò Của Dịch Vụ Ngân Hàng Ảnh Hưởng Đến Kinh Tế
Dịch vụ ngân hàng đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế, ngân hàng thương mại và khách hàng. Đối với nền kinh tế, dịch vụ ngân hàng giúp hoạt động kinh tế trở nên thuận lợi, nhanh chóng và an toàn hơn, đồng thời hạn chế lưu thông tiền mặt. Đối với ngân hàng thương mại, dịch vụ ngân hàng mang lại lợi nhuận, đa dạng hóa nguồn thu và nâng cao khả năng cạnh tranh. Đối với khách hàng, dịch vụ ngân hàng đáp ứng nhu cầu vốn, cung cấp tiện ích trong thanh toán và hoạt động kinh doanh. Có thể nói hoạt động ngân hàng tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới hầu hết các khía cạnh của nền kinh tế.
3.1. Tác Động Của Dịch Vụ Ngân Hàng Đến Nền Kinh Tế
Dịch vụ ngân hàng thúc đẩy huy động tối đa nguồn lực tiền tệ trong cộng đồng để phục vụ đầu tư phát triển kinh tế. Có thể nói hoạt động ngân hàng tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới hầu hết các khía cạnh của nền kinh tế. Dịch vụ ngân hàng giúp hoạt động kinh tế trở nên thuận lợi, nhanh chóng và an toàn hơn, đồng thời hạn chế lưu thông tiền mặt trong nền kinh tế, giúp giảm đáng kể chi phí in ấn, vận chuyển, bảo quản.
3.2. Lợi Ích Của Dịch Vụ Ngân Hàng Đối Với NHTM
Dịch vụ ngân hàng mang lại lợi nhuận cho ngân hàng. Đa dạng các loại hình dịch vụ giúp ngân hàng hạn chế rủi ro, đa dạng hóa nguồn thu. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc đa dạng và phát triển các dịch vụ ngân hàng sẽ đem lại ưu thế vượt trội, nâng cao khả năng cạnh tranh của ngân hàng. Dịch vụ ngân hàng hiện đại, phong phú, đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng sẽ thu hút được khách hàng đến với mình.
3.3. Dịch Vụ Ngân Hàng Lợi Ích Cho Khách Hàng
Dịch vụ ngân hàng ra đời đáp ứng nhu cầu vốn cho quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc tiêu dùng của khách hàng. Đồng thời cung cấp các tiện ích trong hoạt động thanh toán, hoạt động kinh doanh, thoả mãn nhu cầu của khách hàng. Không có sự tham gia của ngân hàng, để thực hiện thanh toán khách hàng phải dùng tiền mặt, phát sinh rủi ro và chi phí cao. Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng đã giảm thiểu các hạn chế này, giúp khách hàng tiết kiệm được thời gian và chi phí.
IV. Dịch Vụ Phi Tín Dụng Định Nghĩa Đặc Điểm Quan Trọng
Dịch vụ phi tín dụng là các dịch vụ ngân hàng dựa trên lệ phí, không liên quan đến việc mở rộng tín dụng. Đây là những dịch vụ đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của khách hàng và mang lại thu nhập cho ngân hàng dưới dạng phí dịch vụ. Dịch vụ phi tín dụng có những đặc tính riêng biệt, như tính vô hình, tính đồng thời trong cung ứng và tiêu dùng, và tính không đồng nhất về chất lượng. Trong phạm vi đề tài này, dịch vụ phi tín dụng được hiểu là những dịch vụ mà khi NHTM cung cấp cho khách hàng sẽ mang lại cho ngân hàng một khoản thu nhập nhất định dưới dạng phí dịch vụ, như dịch vụ thanh toán và các dịch vụ khác theo yêu cầu của khách hàng; không bao gồm hoạt động đầu tư, huy động vốn và cấp tín dụng của NHTM.
4.1. Khái Niệm Dịch Vụ Phi Tín Dụng Trong Ngân Hàng
Dịch vụ phi tín dụng là bất cứ dịch vụ hoặc sản phẩm nào cung cấp bởi ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính mà không phải là những dịch vụ tín dụng. Dịch vụ phi tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp tới khách hàng đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của khách hàng nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập nhất định, không bao gồm dịch vụ tín dụng.
4.2. Các Đặc Tính Của Dịch Vụ Phi Tín Dụng Cần Biết
Dịch vụ phi tín dụng mang đầy đủ những thuộc tính chung của dịch vụ, cụ thể: Tính vô hình: đây là điểm phân biệt cơ bản với các sản phẩm của các ngành sản xuất vật chất, nếu như sản phẩm là những hàng hóa hữu hình thì dịch vụ lại không tồn tại dưới dạng vật chất bằng những vật phẩm cụ thể, không nhìn thấy được và do đó không thể xác định chất lượng dịch vụ trực tiếp bằng những chỉ tiêu kỹ thuật được lượng hóa. Khách hàng khi sử dụng các dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng sẽ khó biết được chất lượng của dịch vụ trước khi tiêu dùng, chỉ có thể đánh giá chất lượng dịch vụ sau khi đã mua và sử dụng dịch vụ thông qua các tiện ích mà dịch vụ đó mang lại.
V. Các Loại Hình Dịch Vụ Phi Tín Dụng Ngân Hàng Phổ Biến
Có nhiều loại hình dịch vụ phi tín dụng mà ngân hàng cung cấp, bao gồm dịch vụ thanh toán, dịch vụ thẻ, dịch vụ ngân hàng điện tử và dịch vụ ngân quỹ. Mỗi loại hình dịch vụ có đặc điểm và vai trò riêng, đáp ứng nhu cầu khác nhau của khách hàng. Dịch vụ thanh toán bao gồm thanh toán trong nước và quốc tế, sử dụng các phương thức như ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, séc và chuyển tiền. Dịch vụ thẻ cung cấp các loại thẻ ghi nợ và thẻ tín dụng, cho phép khách hàng thanh toán và rút tiền mặt. Dịch vụ ngân hàng điện tử cho phép khách hàng truy cập từ xa vào ngân hàng để thực hiện các giao dịch và kiểm soát tài khoản. Dịch vụ ngân quỹ đáp ứng nhu cầu quản lý ngân quỹ, kiểm soát dòng tiền của khách hàng.
5.1. Dịch Vụ Thanh Toán Trong Nước Quốc Tế
Dịch vụ thanh toán là việc các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cung ứng các phương tiện thanh toán, thực hiện dịch vụ thanh toán séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài khoản khách hàng. Thanh toán trong nước bao gồm thanh toán bằng ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu và séc. Thanh toán quốc tế bao gồm chuyển tiền, nhờ thu, giao chứng từ trả tiền và tín dụng chứng từ.
5.2. Dịch Vụ Thẻ Ghi Nợ Tín Dụng
Thẻ thanh toán là phương tiện thanh toán do các ngân hàng phát hành. Chủ thẻ sử dụng thẻ để thực hiện việc thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc nộp, rút tiền mặt, chuyển khoản tại các máy, các quầy tự động của ngân hàng. Thẻ ghi nợ gắn liền với tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng, cho phép rút tiền mặt và thanh toán. Thẻ tín dụng cho phép chủ thẻ sử dụng một hạn mức tín dụng nhất định và thanh toán sau.
5.3. Dịch Vụ Ngân Hàng Điện Tử Tiện Lợi Nhanh Chóng
Dịch vụ ngân hàng điện tử được giải thích như là dịch vụ cho phép khách hàng có thể truy cập từ xa vào một ngân hàng nhằm: thu thập thông tin, thực hiện các giao dịch thanh toán, tài chính dựa trên tài khoản lưu ký tại ngân hàng đó và đăng ký sử dụng dịch vụ mới. Hiện nay, có hai kênh phân phối dịch vụ ngân hàng điện tử chủ yếu là Internet và điện thoại. Kênh phân phối dịch vụ ngân hàng điện tử qua điện thoại có thể thực hiện với các dịch vụ: Call centre, phone banking, mobile banking.
