Tổng quan nghiên cứu

Giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn là một trong những vấn đề cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương và quốc gia. Tại huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, trong giai đoạn 2017-2020, thanh niên nông thôn chiếm tỷ lệ lớn trong lực lượng lao động với nhiều thách thức về việc làm, đào tạo nghề và thu nhập. Theo ước tính, mỗi năm có khoảng 1,2 - 1,6 triệu thanh niên bước vào tuổi lao động, trong đó 75% là thanh niên nông thôn. Tỷ lệ thanh niên chưa qua đào tạo nghề chiếm tới 68,4%, trong khi tỷ lệ thất nghiệp thanh niên cao gấp ba lần so với tỷ lệ chung. Đại dịch Covid-19 từ năm 2020 đã làm gia tăng tình trạng thất nghiệp và giảm thu nhập, đặt ra yêu cầu cấp bách về việc thực thi chính sách giải quyết việc làm hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng thực thi chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn tại huyện Quảng Điền, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi trong thời gian tới. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2020, trên địa bàn huyện Quảng Điền, với ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao chất lượng lao động trẻ, giảm tỷ lệ thất nghiệp và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ thanh niên có việc làm, số lượng thanh niên được đào tạo nghề và số thanh niên đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng được sử dụng làm thước đo hiệu quả chính sách.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các lý thuyết về chính sách công và quản lý nhà nước trong lĩnh vực giải quyết việc làm. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình thực thi chính sách công: Nhấn mạnh quá trình chuyển hóa chính sách từ văn bản thành hành động thực tế, bao gồm các bước xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và đánh giá kết quả.

  2. Lý thuyết quản lý nguồn nhân lực và phát triển lao động trẻ: Tập trung vào vai trò của thanh niên nông thôn trong phát triển kinh tế, đặc biệt là các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận việc làm và đào tạo nghề.

Các khái niệm chính bao gồm: thanh niên nông thôn (độ tuổi 16-30, sống tại khu vực nông thôn), việc làm (hoạt động lao động tạo thu nhập hợp pháp), chính sách giải quyết việc làm (hệ thống các biện pháp, chương trình nhằm tạo việc làm cho thanh niên nông thôn), và hiệu quả thực thi chính sách (đo lường qua các chỉ số về việc làm, đào tạo, thu nhập).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và khảo sát xã hội học. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của UBND huyện Quảng Điền, Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế, các cuộc điều tra lao động việc làm giai đoạn 2017-2020. Phương pháp phân tích thống kê được áp dụng để tổng hợp, so sánh và nhận xét các chỉ số về việc làm thanh niên.

Khảo sát xã hội học được thực hiện với hai mẫu phiếu: cán bộ lãnh đạo, quản lý và thanh niên nông thôn, với tổng số mẫu trên 300 người nhằm đánh giá thực trạng và nhận thức về chính sách giải quyết việc làm. Cỡ mẫu được chọn dựa trên tiêu chuẩn đại diện và khả năng thu thập dữ liệu thực tế. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê để đảm bảo tính khách quan và chính xác.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2022, bao gồm các giai đoạn thu thập số liệu, phân tích, khảo sát thực địa và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thanh niên có việc làm ổn định thấp: Trong giai đoạn 2017-2020, tỷ lệ thanh niên nông thôn có việc làm ổn định chỉ đạt khoảng 52%, trong khi tỷ lệ thất nghiệp thanh niên lên tới 14%, cao gấp ba lần so với tỷ lệ chung của địa phương.

  2. Chất lượng đào tạo nghề còn hạn chế: Chỉ có khoảng 20,7% thanh niên nông thôn đã qua đào tạo nghề có bằng cấp, chứng chỉ. Tỷ lệ thanh niên được đào tạo nghề gắn với nhu cầu thị trường lao động chỉ đạt 35%, dẫn đến tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”.

  3. Số thanh niên đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng tăng nhưng chưa đồng đều: Từ năm 2017 đến 2020, số thanh niên đi xuất khẩu lao động tăng trung bình 8% mỗi năm, tuy nhiên chỉ chiếm khoảng 5% tổng lực lượng thanh niên nông thôn, chưa khai thác hết tiềm năng.

  4. Nguồn vốn hỗ trợ việc làm chưa được sử dụng hiệu quả: Khoảng 320 thanh niên được vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội với tổng số tiền hơn 800 triệu đồng, tuy nhiên tỷ lệ sử dụng vốn hiệu quả và tạo việc làm bền vững chỉ đạt khoảng 60%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tình trạng việc làm chưa ổn định là do chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu thị trường lao động hiện đại, đặc biệt là kỹ năng nghề và tác phong lao động công nghiệp còn yếu. So với huyện Phong Điền, nơi có tỷ lệ thanh niên được đào tạo nghề đạt 70% và số thanh niên làm chủ trang trại, doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng lên 192 người, huyện Quảng Điền còn nhiều hạn chế trong việc phát triển kinh tế địa phương và thu hút đầu tư.

Việc tăng cường xuất khẩu lao động tại huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc với hơn 980 hộ vay vốn và tổng dư nợ hơn 41 tỷ đồng cho thấy vai trò quan trọng của nguồn vốn tín dụng trong giải quyết việc làm. Tuy nhiên, tại Quảng Điền, việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý, tổ chức chính trị - xã hội và doanh nghiệp chưa thực sự chặt chẽ, dẫn đến hiệu quả thực thi chính sách chưa cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thanh niên có việc làm ổn định theo năm, biểu đồ tròn phân bố tỷ lệ thanh niên qua đào tạo nghề và biểu đồ đường thể hiện xu hướng xuất khẩu lao động giai đoạn 2017-2020. Bảng tổng hợp đánh giá hiệu quả thực thi chính sách cũng giúp minh họa các chỉ số về việc làm, đào tạo và hỗ trợ vốn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác đào tạo nghề gắn với nhu cầu thị trường: Cần nâng tỷ lệ thanh niên nông thôn được đào tạo nghề lên ít nhất 60% trong vòng 3 năm tới, tập trung vào các ngành nghề có nhu cầu cao như công nghiệp chế biến, dịch vụ và nông nghiệp công nghệ cao. Chủ thể thực hiện là Sở Lao động Thương binh và Xã hội phối hợp với các cơ sở đào tạo nghề địa phương.

  2. Đẩy mạnh tuyên truyền, tư vấn hướng nghiệp và giới thiệu việc làm: Tổ chức các chương trình tư vấn nghề nghiệp, hội chợ việc làm định kỳ hàng năm tại huyện, nhằm nâng cao nhận thức và khả năng tiếp cận thông tin việc làm cho thanh niên. Đoàn Thanh niên và Trung tâm dịch vụ việc làm địa phương chịu trách nhiệm triển khai.

  3. Mở rộng và nâng cao hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ việc làm: Tăng cường phối hợp giữa Ngân hàng Chính sách xã hội và các tổ chức đoàn thể để hỗ trợ vốn vay cho thanh niên khởi nghiệp, phấn đấu tăng số lượng thanh niên vay vốn lên 500 người trong 2 năm tới với tỷ lệ sử dụng vốn hiệu quả trên 80%.

  4. Phát triển các mô hình kinh tế tập thể và khởi nghiệp thanh niên: Khuyến khích thành lập các câu lạc bộ khởi nghiệp, hợp tác xã do thanh niên làm chủ, tạo việc làm tại chỗ và nâng cao thu nhập. UBND huyện phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo quản lý.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá thực thi chính sách: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ hàng quý, đánh giá hiệu quả thực thi chính sách giải quyết việc làm, xử lý kịp thời các vi phạm và điều chỉnh chính sách phù hợp. Cơ quan chủ trì là Phòng Lao động Thương binh và Xã hội huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về lao động và việc làm: Giúp hiểu rõ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn.

  2. Các tổ chức chính trị - xã hội và đoàn thể thanh niên: Tận dụng các đề xuất để tổ chức các hoạt động tư vấn, đào tạo và hỗ trợ thanh niên tiếp cận việc làm hiệu quả.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, chính sách công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về thực thi chính sách công trong lĩnh vực giải quyết việc làm, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư địa phương: Hiểu rõ nhu cầu và tiềm năng nguồn lao động trẻ tại nông thôn, từ đó xây dựng các chương trình hợp tác đào tạo và tuyển dụng phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc làm cho thanh niên nông thôn lại quan trọng?
    Việc làm ổn định giúp thanh niên có thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống và góp phần phát triển kinh tế địa phương. Thanh niên là lực lượng lao động trẻ, năng động, có vai trò quyết định trong phát triển bền vững.

  2. Những khó khăn chính trong thực thi chính sách giải quyết việc làm tại Quảng Điền là gì?
    Chất lượng đào tạo nghề thấp, thiếu vốn hỗ trợ, phối hợp giữa các cơ quan chưa chặt chẽ và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 làm giảm cơ hội việc làm cho thanh niên.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn?
    Cần gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo và nhu cầu thị trường lao động, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực giảng viên và tổ chức các chương trình đào tạo thực hành.

  4. Vai trò của xuất khẩu lao động trong giải quyết việc làm cho thanh niên?
    Xuất khẩu lao động giúp thanh niên có cơ hội làm việc, tích lũy kinh nghiệm và thu nhập, góp phần giảm áp lực việc làm tại địa phương. Tuy nhiên cần đảm bảo quyền lợi và hỗ trợ kỹ thuật cho người lao động.

  5. Các cơ quan nào chịu trách nhiệm chính trong thực thi chính sách giải quyết việc làm?
    Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, UBND các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội, Ngân hàng Chính sách xã hội và các cơ sở đào tạo nghề là những chủ thể chính tham gia thực thi chính sách.

Kết luận

  • Thanh niên nông thôn tại huyện Quảng Điền đang đối mặt với nhiều thách thức về việc làm, đào tạo nghề và thu nhập, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19.
  • Hiệu quả thực thi chính sách giải quyết việc làm còn hạn chế do chất lượng nguồn nhân lực thấp, phối hợp thực thi chưa đồng bộ và nguồn vốn hỗ trợ chưa phát huy tối đa.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể như tăng cường đào tạo nghề, mở rộng nguồn vốn vay, đẩy mạnh tư vấn hướng nghiệp và phát triển mô hình kinh tế tập thể.
  • Các giải pháp cần được triển khai đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, tổ chức đoàn thể và doanh nghiệp.
  • Giai đoạn tiếp theo tập trung vào kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả thực thi chính sách nhằm điều chỉnh kịp thời, góp phần nâng cao chất lượng việc làm cho thanh niên nông thôn.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất để tạo bước đột phá trong giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững của huyện Quảng Điền và tỉnh Thừa Thiên Huế.