Tổng quan nghiên cứu

Việc làm cho thanh niên là một trong những vấn đề kinh tế - xã hội cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của quốc gia. Tại huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn, với diện tích tự nhiên 91.115 ha và dân số thanh niên chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng dân số, công tác tạo việc làm cho thanh niên đang đối mặt với nhiều thách thức. Giai đoạn 2014-2016, tỷ lệ thanh niên có việc làm chỉ đạt khoảng 33%, trong khi gần 20% thanh niên được đào tạo nghề, cho thấy sự chênh lệch lớn giữa đào tạo và giải quyết việc làm. Tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm ở thanh niên, đặc biệt là nữ, vẫn còn cao, dẫn đến các hệ lụy xã hội như tệ nạn cờ bạc, nghiện hút. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp tạo việc làm cho thanh niên huyện Chợ Đồn đến năm 2020, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Chợ Đồn, sử dụng số liệu thống kê giai đoạn 2014-2016, đồng thời tham khảo kinh nghiệm từ các địa phương lân cận để đưa ra các khuyến nghị phù hợp với đặc thù vùng miền.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về lao động và việc làm, đặc biệt là khái niệm việc làm theo Bộ luật Lao động 2012, định nghĩa việc làm là hoạt động lao động tạo ra thu nhập hợp pháp. Khái niệm thanh niên được xác định theo Luật Thanh niên 2005, từ 16 đến 30 tuổi, là lực lượng lao động trẻ, năng động nhưng còn hạn chế về kinh nghiệm và kỹ năng. Mô hình tạo việc làm cho thanh niên được tiếp cận qua các yếu tố khách quan (chính sách nhà nước, phát triển kinh tế, mạng lưới đào tạo nghề) và yếu tố chủ quan (trình độ, ý thức lao động của thanh niên). Các khái niệm chính bao gồm: việc làm đầy đủ, thiếu việc làm, thất nghiệp, tạo việc làm và công tác thanh niên. Lý thuyết về phát triển nguồn nhân lực và vai trò của đào tạo nghề cũng được áp dụng để phân tích mối quan hệ giữa đào tạo và giải quyết việc làm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo của UBND huyện, Huyện đoàn, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Ngân hàng Chính sách xã hội và các trung tâm dạy nghề trên địa bàn. Cỡ mẫu bao gồm toàn bộ thanh niên trong độ tuổi 16-30 có mặt tại huyện Chợ Đồn trong giai đoạn 2014-2016. Phương pháp phân tích bao gồm phân tổ thống kê để phân loại thanh niên theo giới tính, độ tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp; phương pháp thống kê mô tả để trình bày số liệu qua bảng biểu và biểu đồ; phương pháp so sánh để đánh giá sự biến động qua các năm. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong năm 2017, tập trung phân tích thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thanh niên có việc làm còn thấp: Trong giai đoạn 2014-2016, chỉ khoảng 33% thanh niên huyện Chợ Đồn có việc làm ổn định, trong khi gần 20% thanh niên được đào tạo nghề. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên dao động ở mức cao, đặc biệt là nữ thanh niên chiếm tỷ lệ thất nghiệp cao hơn nam giới.

  2. Cơ cấu lao động thanh niên chủ yếu tập trung vào nông lâm nghiệp: Khoảng 43% lao động thanh niên làm việc trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, trong khi công nghiệp - xây dựng chiếm khoảng 15%, thương mại - dịch vụ chiếm 41%. Điều này phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm, ảnh hưởng đến khả năng tạo việc làm đa dạng cho thanh niên.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm: Các yếu tố khách quan như chính sách nhà nước, phát triển kinh tế địa phương, mạng lưới đào tạo nghề và sự phối hợp của các tổ chức đoàn thể đóng vai trò quan trọng. Yếu tố chủ quan như trình độ học vấn, kỹ năng nghề, ý thức lao động và tâm lý kén chọn việc làm của thanh niên cũng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tạo việc làm.

  4. Kinh nghiệm từ các địa phương lân cận: Huyện Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc), Lâm Thao (Phú Thọ) và Phú Bình (Thái Nguyên) đã triển khai hiệu quả các chương trình đào tạo nghề, hỗ trợ vay vốn, phát triển mô hình kinh tế tập thể và xuất khẩu lao động, góp phần giải quyết việc làm cho hàng nghìn thanh niên mỗi năm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tỷ lệ thanh niên có việc làm thấp tại Chợ Đồn xuất phát từ hạn chế về cơ sở hạ tầng kinh tế, trình độ đào tạo nghề chưa đồng bộ và thiếu sự liên kết giữa đào tạo và thị trường lao động. So với các huyện lân cận, Chợ Đồn còn thiếu các chính sách hỗ trợ cụ thể và chưa phát huy tối đa vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc tư vấn, giới thiệu việc làm. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ việc làm theo lĩnh vực và biểu đồ đường thể hiện xu hướng tăng trưởng việc làm qua các năm. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề, phát triển kinh tế đa ngành và tăng cường hỗ trợ vốn cho thanh niên. Việc áp dụng các bài học kinh nghiệm từ các địa phương khác sẽ giúp huyện Chợ Đồn cải thiện hiệu quả công tác tạo việc làm, góp phần ổn định xã hội và phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo nghề gắn với nhu cầu thị trường: Cần tổ chức các khóa đào tạo nghề phù hợp với đặc thù kinh tế địa phương, ưu tiên các ngành nghề có nhu cầu cao như công nghiệp chế biến, dịch vụ du lịch và nông nghiệp công nghệ cao. Thời gian thực hiện từ 2018 đến 2020, do Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với các trung tâm dạy nghề đảm nhiệm.

  2. Phát huy vai trò của Huyện đoàn và các tổ chức đoàn thể: Đẩy mạnh công tác tư vấn, giới thiệu việc làm, tổ chức các phong trào thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp. Huyện đoàn cần phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội để hỗ trợ thanh niên tiếp cận vốn vay ưu đãi. Thời gian thực hiện liên tục từ nay đến 2020.

  3. Khuyến khích phát triển mô hình kinh tế tập thể và kinh tế trang trại: Hỗ trợ thanh niên xây dựng hợp tác xã, tổ hợp tác, mô hình kinh tế trang trại nhằm tạo việc làm tại chỗ và nâng cao thu nhập. UBND huyện và các phòng ban liên quan cần xây dựng chính sách hỗ trợ kỹ thuật, vốn và thị trường tiêu thụ trong giai đoạn 2018-2020.

  4. Đẩy mạnh xuất khẩu lao động có tay nghề: Tăng cường đào tạo kỹ năng, ngoại ngữ và phối hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu lao động để tạo cơ hội cho thanh niên đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, góp phần giảm áp lực việc làm trong nước. Thời gian thực hiện từ 2018, do Huyện đoàn và Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì.

  5. Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn vay: Tăng cường công tác quản lý, giám sát và tư vấn sử dụng vốn vay đúng mục đích, tránh tình trạng vay vốn nhưng không phát huy hiệu quả. Ngân hàng Chính sách xã hội huyện phối hợp với các tổ chức đoàn thể thực hiện trong giai đoạn 2018-2020.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước địa phương: Giúp hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các chương trình đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên.

  2. Các tổ chức đoàn thể và chính trị xã hội: Hỗ trợ trong công tác tư vấn, giới thiệu việc làm, tổ chức các phong trào thanh niên khởi nghiệp, phát triển kinh tế tập thể.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, phát triển nguồn nhân lực: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác tạo việc làm cho thanh niên vùng miền núi, phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.

  4. Doanh nghiệp và các tổ chức đào tạo nghề: Tham khảo để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thị trường lao động, đồng thời phối hợp tạo việc làm cho thanh niên sau đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tỷ lệ thanh niên có việc làm ở huyện Chợ Đồn còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do trình độ đào tạo nghề chưa đồng đều, cơ cấu kinh tế địa phương còn phụ thuộc nhiều vào nông lâm nghiệp, thiếu các ngành công nghiệp và dịch vụ phát triển, cùng với tâm lý kén chọn việc làm của thanh niên.

  2. Các chính sách hỗ trợ thanh niên vay vốn được triển khai như thế nào?
    Ngân hàng Chính sách xã hội huyện đã phối hợp với các tổ chức đoàn thể thành lập các tổ vay vốn, với tổng dư nợ trên 20 tỷ đồng dành cho thanh niên phát triển kinh tế, giúp nhiều thanh niên có điều kiện khởi nghiệp.

  3. Vai trò của Huyện đoàn trong công tác tạo việc làm cho thanh niên là gì?
    Huyện đoàn là tổ chức chính trị xã hội gần gũi với thanh niên, thực hiện tư vấn học nghề, giới thiệu việc làm, tổ chức các phong trào xung kích phát triển kinh tế và phối hợp với các cơ quan liên quan hỗ trợ thanh niên vay vốn.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho thanh niên?
    Cần khảo sát nhu cầu thị trường lao động, đa dạng hóa ngành nghề đào tạo, liên kết chặt chẽ giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp, đồng thời tăng cường tuyên truyền, tư vấn nghề nghiệp cho thanh niên.

  5. Xuất khẩu lao động có phải là giải pháp hiệu quả cho thanh niên huyện Chợ Đồn?
    Xuất khẩu lao động là một trong những giải pháp quan trọng giúp giảm áp lực việc làm trong nước, nâng cao thu nhập cho thanh niên. Tuy nhiên, cần đảm bảo đào tạo kỹ năng, ngoại ngữ và hợp tác với các doanh nghiệp uy tín để bảo vệ quyền lợi người lao động.

Kết luận

  • Thanh niên huyện Chợ Đồn đang đối mặt với tỷ lệ việc làm thấp, đặc biệt là trong lĩnh vực ngoài nông lâm nghiệp.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả công tác tạo việc làm cho thanh niên.
  • Kinh nghiệm từ các địa phương lân cận cho thấy vai trò quan trọng của đào tạo nghề, hỗ trợ vốn và phát triển mô hình kinh tế tập thể.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, phát huy vai trò tổ chức đoàn thể, hỗ trợ vay vốn và đẩy mạnh xuất khẩu lao động.
  • Tiếp tục nghiên cứu, theo dõi và đánh giá hiệu quả các giải pháp trong giai đoạn 2018-2020 để điều chỉnh phù hợp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội huyện Chợ Đồn.

Hành động tiếp theo: Các cấp chính quyền, tổ chức đoàn thể và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức và sự chủ động của thanh niên trong việc tìm kiếm và tạo lập việc làm.