Giải pháp Cải cách Thủ tục Hành chính trong Đại học Công lập Việt Nam: Nghiên cứu Luận án

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

MỞ ĐẦU

0.1. Tính cấp thiết của đề tài luận án

0.2. Giả thuyết nghiên cứu

0.3. Mục đích nghiên cứu

0.4. Nhiệm vụ

0.5. Đối tượng nghiên cứu

0.6. Nội dung nghiên cứu

0.7. Phạm vi nghiên cứu

0.8. Phương pháp nghiên cứu

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH, CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP

1.1. Những vấn đề chung về thủ tục hành chính

1.2. Khái niệm về thủ tục, thủ tục hành chính

1.3. Nguồn gốc, bản chất thủ tục hành chính

1.4. Mục đích, vị trí, vai trò, ý nghĩa của thủ tục hành chính

1.5. Đặc điểm thủ tục hành chính

1.6. Phân loại thủ tục hành chính

1.7. Các yếu tố cấu thành thủ tục hành chính

1.8. Nguyên tắc xây dựng, ban hành thủ tục hành chính

1.9. Nguyên tắc thực hiện thủ tục hành chính

1.10. Một số vấn đề về cải cách TTHC ở Việt Nam thời gian qua

1.11. Thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học

1.12. Đặc điểm của các trường đại học công lập ở Việt Nam

1.13. Thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học công lập ở Việt Nam

1.14. Kết luận Chương 1

2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP VIỆT NAM

2.1. Khảo sát các loại hình thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học công lập

2.2. Thủ tục tuyển sinh và đào tạo đại học hệ chính quy

2.3. Thủ tục hành chính trong Công tác học sinh, sinh viên

2.4. Thủ tục hành chính trong công tác thi tuyển, xét tuyển và đào tạo cán bộ, viên chức

2.5. Đánh giá chung thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học công lập – những vấn đề đặt ra cần đổi mới

2.6. Nguyên nhân của tình trạng trên

2.7. Những vấn đề đặt ra cần đổi mới

2.8. Kết luận chương 2

3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP HIỆN NAY

3.1. Yêu cầu chung đối với việc cải cách thủ tục hành chính và yêu cầu vận dụng vào hoạt động của các trường đại học

3.2. Nhiệm vụ cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường Đại học công lập Việt Nam

3.3. Những thách thức đặt ra đối với việc cải cách thủ tục hành chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động các trường đại học công lập hiện nay

3.4. Một số giải pháp chung cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học công lập

3.5. Nhận thức đúng về vai trò của thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học

3.6. Khảo sát và đánh giá lại các thủ tục hành chính hiện hành trong hoạt động của các trường đại học công lập

3.7. Các cơ quan có thẩm quyền cần nghiên cứu để loại bỏ các thủ tục hành chính không cần thiết, không còn phù hợp ở tất cả các khâu

3.8. Điều chỉnh các văn bản hướng dẫn thực hiện nội bộ còn tản mạn, chưa thống nhất, chưa rõ địa chỉ về thủ tục hành chính

3.9. Xây dựng các thủ tục hành chính mới cần đảm bảo tính khoa học, sát thực tiễn đơn giản, dễ thực thi

3.10. Một số giải pháp cụ thể nhằm tạo thuận lợi cho việc thực hiện thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học công lập

3.10.1. Thực hiện phân quyền trong quản lý trường học, quy định rõ chức năng nhiệm vụ các cấp, từ cấp Bộ tới cấp trường

3.10.2. Xây dựng Bộ quy định về chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị thuộc trường đại học

3.10.3. Xây dựng bộ quy trình xử lý các thủ tục hành chính để giải quyết các công việc của trường đại học

3.10.4. Quan tâm ứng dụng công nghệ thông tin và chú trọng khâu thực hiện các thủ tục hành chính

3.10.5. Đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức liên quan đến việc giải quyết thủ tục hành chính

3.10.6. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp của các tổ chức chính trị xã hội trong trường học

3.10.7. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện thủ tục hành chính

3.10.8. Áp dụng ISO vào quản lý công việc trong nhà trường

3.10.9. Học tập kinh nghiệm quốc tế

3.10.10. Giao quyền giải quyết các công việc cụ thể trong hoạt động các trường dưới sự giám sát chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo

3.10.11. Thí điểm và tiến tới triển khai cơ chế TTHC "một cửa" cho học sinh, sinh viên

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Đại Học 55 ký tự

Trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền và cải cách hành chính (CCHC) phục vụ cho nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, cải cách thủ tục hành chính (TTHC) được xác định là một khâu quan trọng. Mục đích ở đây được đặt ra là phục vụ tốt hơn yêu cầu, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước ngày một tốt hơn. Bắt đầu từ những năm chín mươi của thế kỷ XX, vấn đề cải cách TTHC đã được đặt ra như là một yêu cầu cần thiết khách quan. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 38/CP ngày 01/4/1994 về cải cách một bước thủ tục hành chính trong việc giải quyết công việc của công dân, tổ chức. Trong Chương trình tổng thể cải cách hành chính giai đoạn 2001 đến 2010, Chương trình cải cách hành chính giai đoạn 2011 đến 2020 và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác, cải cách TTHC đều được nhấn mạnh. Sau nhiều năm TTHC đã được đơn giản hóa một bước. Nhiều giấy tờ không cần thiết đã được loại bỏ. Tuy vậy trên thực tiễn TTHC vẫn còn phức tạp cả về thể chế và thực hiện, gây không ít phiền hà cho cá nhân, tổ chức.

1.1. Tính Cấp Thiết Của Cải Cách Thủ Tục Hành Chính

Nghiên cứu về TTHC từ trước đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu từ bài báo khoa học, luận văn thạc sĩ, đến đề tài nghiên cứu cấp bộ, sách chuyên khảo và qua đó nhiều phương diện, góc độ khoa học khác nhau của vấn đề đã được xem xét. Tuy vậy, cho đến nay giữa các nhà khoa học vẫn chưa có được một quan niệm thống nhất về TTHC. Các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào chủ đề TTHC của các cơ quan hành chính, mà chưa có công trình nghiên cứu độc lập nào về TTHC trong các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có các trường đại học. Hơn nữa, thực tế TTHC trong hoạt động của các trường đại học được quy định còn tản mạn, không thống nhất. Mỗi trường đại học thường có những quy định riêng của mình về TTHC. Để đáp ứng yêu cầu giải quyết các công việc trong trường đại học, cần phải tìm ra những giải pháp hữu hiệu để cải cách TTHC và đây là một yêu cầu cần thiết khách quan hiện nay để góp phần thúc đẩy nền đại học nước ta trong thời kỳ tới.

1.2. Mục Tiêu và Nhiệm Vụ Nghiên Cứu Luận Án Cải Cách TTHC

Xuất phát từ tình hình thực tế đó tác giả đã chọn đề tài “Các giải pháp để thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động của các trường đại học công lập ở Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ của mình. Thông qua việc nghiên cứu một số trường đại học ở Việt Nam, đề tài cũng đặt ra những vấn đề của quá trình nghiên cứu CCHC nói chung, mong muốn góp phần làm phong phú hơn khoa học quản lý công, quản lý nhà nước. Mục tiêu nghiên cứu: Bổ sung, hoàn thiện thêm lý luận về thủ tục, về cải cách, đặc biệt là cải cách việc thực hiện TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL đáp ứng những đòi hỏi, yêu cầu do thực tiễn đặt ra. Chỉ ra các ưu điểm cũng như hạn chế và khó khăn khi triển khai các TTHC trong các trường ĐH, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy cải cách TTHC đối với hoạt động của các trường ĐHCL, góp phần đổi mới cách tổ chức các hoạt động cuả nhà trường ĐH có liên quan đến TTHC, nâng cao chất lượng quản lý của nhà trường và qua đó nâng cao chất lượng của GDĐH.

II. Thách Thức Thực Trạng Thủ Tục Hành Chính Đại Học 55 ký tự

Thủ tục hành chính trong hoạt động của bất cứ trường ĐH nào cũng đều liên quan mật thiết đến nhiều phương diện trong quá trình phát triển của nhà trường. Vì vậy, nếu TTHC được xây dựng và tổ chức triển khai tốt thì điều đó không chỉ làm cho sự phát triển của nhà trường thuận lợi hơn mà ảnh hưởng của nhà trường đối với nhiều phương diện của đời sống xã hội có liên quan cũng sẽ tốt hơn. Trong khi đó TTHC tại các trường ĐH hện còn rất nặng nề. Đó là cơ sở để khẳng định rằng nhiệm vụ cải cách TTHC đang đặt ra rất cấp thiết đối với các trường ĐH và nó đòi hỏi phải có sự quan tâm nghiên cứu để đổi mới. Hơn nữa, nếu nghiên cứu TTHC và đề xuất được những đổi mới và cải cách cần thiết thì đó sẽ là đóng góp quan trọng cho nhiệm vụ cải cách ĐH và cải cách giáo dục nói chung mà chúng ta hiện đang tiến hành theo Nghị quyết của Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI.

2.1. Giả Thuyết Nghiên Cứu Cải Cách TTHC Đại Học Công Lập

Thủ tục hành chính liên quan mật thiết tới quá trình điều hành hoạt động của bất cứ tổ chức nào kể cả đối với các trường ĐHCL. Nếu các hạn chế về ban hành và tổ chức triển khai các TTHC được chỉ rõ, các giải pháp thiết thực để khắc phục các hạn chế đó được đưa ra một cách thực tế, có tính thuyết phục, việc ban hành TTHC và tổ chức thực hiện chúng gắn với hoạt động của các trường ĐH được đổi mới và mang tính khoa học thì chắc chắn sẽ rất có ích cho các nhà trường trước mắt cũng như lâu dài, làm cho các trường ĐH hoạt động và phát triển tốt hơn. Đây là điều mà xã hội hiện nay đang rất mong chờ.

2.2. Thiếu Nghiên Cứu Sâu Về Vai Trò Của TTHC Trong Đại Học

Điều đáng nói là, hiện tại không phải cơ quan quản lý và trường ĐHCL nào cũng nhận thức đầy đủ và rõ ràng vai trò của TTHC trong nhà trường vì còn thiếu những nghiên cứu có chiều sâu, có tính hệ thống và đưa ra được những khuyến cáo hữu ích mang tính đột phá. Luận án của chúng tôi không chỉ nghiên cứu ưu điểm, các tồn tại, hạn chế trong việc ban hành và thực hiện các TTHC mà còn chỉ rõ nguyên nhân của các tồn tại, các hệ lụy mà chúng gây ra cho các trường ĐH, tìm kiếm các giải pháp hữu ích để khắc phục.

2.3. Bất Cập Trong Quy Trình Ban Hành TTHC Đại Học Công Lập

Ví dụ, việc các trường ĐHCL tự đề ra các thủ tục quản lý không theo quy định của Bộ GD&ĐT là không tốt. Nhưng cơ quan cấp trên là Bộ GD&ĐT cần làm gì trước hiện thực đó? Vì sao việc triển khai TTHC do ngành đề ra đối với các ĐHCL lại khó khăn và không hiệu quả? Giải pháp khắc phục có phải bắt đầu từ xây dựng lại quy chế, đổi mới nhận thức về xây dựng TTHC và tổ chức sao cho theo kịp tình hình mới hay không? Các ĐHCL sẽ phải tổ chức lại bộ máy để triển khai các TTHC mà cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã ban hành nhưng phải có những điều kiện gì? Phải học tập kinh nghiệm quốc tế như thế nào cho có hiệu quả trong lĩnh vực đang nói đến? Đó là những vấn đề đặt ra cho quá trình nghiên cứu.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Cải Cách Thủ Tục Hành Chính 58 ký tự

Với mục đích nêu trên, luận án đặt ra các nhiệm vụ sau đây: Một là, làm rõ những cơ sở lý luận về TTHC và cải cách TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL. Hai là, đánh giá thực trạng thực hiện TTHC và những vấn đề đặt ra liên quan đến nhiệm vụ này trong hoạt động của các trường ĐHCL thời gian qua. Ba là, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp để thúc đẩy cải cách TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL ở Việt Nam hiện nay phục vụ cho mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo của các trường đại học, rộng hơn là phục vụ cho nhiệm vụ cải cách GDĐH Việt Nam đương đại.

3.1. Đối Tượng Và Nội Dung Nghiên Cứu TTHC Đại Học

Luận án lấy chủ thể TTHC, các quy phạm về TTHC, cải cách TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL ở Việt Nam hiện nay làm đối tượng nghiên cứu. Nội dung nghiên cứu luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề liên quan đến ban hành, thực hiện TTHC và cải cách việc triển khai TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL qua một số khâu cụ thể như: Tuyển sinh và đào tạo hệ đại học; Công tác SV; Công tác thi tuyển, xét tuyển và đào tạo cán bộ, viên chức và một số vấn đề liên quan hoặc tác động nhiều đến cán bộ và SV.

3.2. Phạm Vi Nghiên Cứu TTHC Trong Đại Học Công Lập

Cần nói rằng các TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL ở nước ta liên quan đến nhiều phương diện trong đời sống nhà trường. Chúng cũng liên quan đến nhiều mặt khác nhau của đời sống xã hội vì các trường ĐH của ta cũng tham gia nhiều hoạt động xã hội theo chủ trương chung. Tuy nhiên, các hoạt động có tác động nhiều nhất đến sự phát triển, đến chất lượng đào tạo của các trường ĐH, đến cuộc sống của hầu hết cán bộ, SV nhà trường chính là tuyển sinh, tổ chức hoạt động đào tạo, đánh giá SV trong quá trình học tập và khi ra trường, xây dựng đội ngũ giảng viên. Đó là lý do vì sao chúng tôi đã chọn các TTHC liên quan đến các nhiện vụ vừa nói để nghiên cứu. Nếu tìm được các giải pháp làm cho các TTHC liên quan đến những nhiệm vụ đó được cải thiện, công việc trôi chảy, có chất lượng thì về cơ bản có thể tin là trường ĐH sẽ phát triển tốt hơn.

3.3. Giới Hạn Nghiên Cứu Cải Cách TTHC Đại Học Việt Nam

Để thuận lợi cho việc nghiên cứu và tìm ra tính điển hình luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu là trường ĐHCL. Các học viện, ĐH vùng, trường ĐH chuyên ngành thuộc các ĐH, các trường ĐH đặc thù như các trường thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, ĐH ngoài công lập chúng tôi chưa đề cập đến. Thủ tục hành chính liên quan đến các đối tượng là SV vừa làm vừa học, các lớp liên thông, liên kết và hợp tác đào tạo, học sinh trung học trong các trường đại học, HSSV là người nước ngoài cũng không được đặt ra để xem xét trong luận án này.

IV. Giải Pháp Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Đại Học 51 ký tự

Luận án giới hạn việc nghiên cứu các vấn đề TTHC nói chung và TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL ở Việt nam trong thời kỳ từ sau đổi mới đến nay, đặc biệt chú ý tập trung vào giai đoạn 1 của Chương trình cải cách TTHC (20012010) của Chính phủ và những năm đầu của Chương trình CCHC giai đoạn 2 (20112020). Trên cơ sở nhận thức theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ nghĩa duy vật biện chứng, các vấn đề về thủ tục, TTHC, cải cách TTHC trong hoạt động của các trường ĐH được xem xét trong mối liên hệ với công cuộc CCHC Nhà nước đang được đẩy mạnh hiện nay.

4.1. Tăng Cường Ứng Dụng CNTT Vào TTHC Trong Đại Học

Việc áp dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào quy trình TTHC giúp đơn giản hóa các bước thực hiện, giảm thiểu thời gian chờ đợi và tăng tính minh bạch. Sinh viên và cán bộ có thể dễ dàng truy cập thông tin, nộp hồ sơ trực tuyến và theo dõi tiến trình xử lý. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả làm việc của bộ phận hành chính mà còn tạo sự thuận tiện tối đa cho người dùng.

4.2. Xây Dựng Quy Trình TTHC Đại Học Rõ Ràng Công Khai

Mỗi TTHC cần được xây dựng thành một quy trình chi tiết, rõ ràng và công khai. Quy trình này phải được niêm yết tại các địa điểm dễ thấy trong trường và trên website của trường. Điều này giúp mọi người nắm rõ các bước cần thực hiện, hồ sơ cần chuẩn bị và thời gian xử lý, từ đó giảm thiểu tình trạng sai sót và khiếu nại.

4.3. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Thực Hiện TTHC Đại Học

Đội ngũ cán bộ thực hiện TTHC cần được đào tạo và bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng giao tiếp. Cán bộ cần nắm vững các quy định pháp luật liên quan, quy trình TTHC và có thái độ phục vụ tận tình, chu đáo. Việc này giúp đảm bảo TTHC được thực hiện đúng quy định, nhanh chóng và hiệu quả.

V. Kết Luận Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Hiệu Quả 53 ký tự

Luận án hy vọng sẽ góp phần làm phong phú thêm lý luận về TTHC và cải cách TTHC trong hoạt động của các trường ĐHCL. Các giải pháp đề xuất cần được nghiên cứu và áp dụng một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường để mang lại hiệu quả cao nhất. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và vị thế của các trường đại học Việt Nam.

5.1. Khuyến Nghị Để Cải Cách TTHC Đại Học Bền Vững

Để cải cách TTHC đạt hiệu quả bền vững, cần có sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo các trường đại học. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong trường và sự tham gia tích cực của sinh viên, giảng viên và cán bộ quản lý. Quá trình cải cách cần được thực hiện một cách bài bản, có lộ trình rõ ràng và thường xuyên đánh giá, điều chỉnh để phù hợp với thực tế.

5.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Cải Cách Hành Chính

Nghiên cứu này chỉ là bước khởi đầu trong hành trình cải cách TTHC tại các trường đại học công lập Việt Nam. Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu sâu hơn về các khía cạnh khác nhau của vấn đề này, đặc biệt là việc ứng dụng các công nghệ mới và mô hình quản lý tiên tiến. Đồng thời, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu để chia sẻ kinh nghiệm và cùng nhau xây dựng một hệ thống TTHC hiện đại, hiệu quả.

CÁC GIẢI PHÁP ĐỂ THÚC ĐẨY CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM