I. Tổng Quan Du Lịch Bền Vững Di Sản Văn Hóa Campuchia 55 ký tự
Du lịch được coi là một trong những ngành phát triển nhanh nhất trên toàn cầu trong vài thập kỷ qua. Đồng thời, nó đã trở thành một trong những nguồn thu nhập chính cho nhiều nước đang phát triển trên thế giới vì nó mang lại một lượng lớn thu nhập cho nền kinh tế địa phương dưới hình thức chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ cần thiết cho khách du lịch. Theo UNWTO (2017), du lịch chiếm 30% thương mại dịch vụ thế giới và 7% tổng xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ. Du lịch cũng tạo ra lợi thế việc làm trong nhiều lĩnh vực liên quan, từ xây dựng đến nông nghiệp và viễn thông, trong đó cứ 11 việc làm thì có một việc làm cho phép ngành du lịch tạo ra 1,5 nghìn tỷ đô la Mỹ doanh thu xuất khẩu. Trong bối cảnh này, di sản văn hóa ngày càng trở thành một trong những tài nguyên du lịch quan trọng nhất và Du lịch di sản văn hóa (CHT) là một trong những hình thức nổi bật nhất của ngành du lịch hiện nay. Campuchia là một quốc gia mà CHT là xương sống của nền kinh tế. Trước đại dịch, Campuchia đã thu hút hơn 50% khách du lịch đến các khu di tích văn hóa và di sản (MOT, 2019).
1.1. Tầm quan trọng của du lịch di sản văn hóa Campuchia
Trong hai thập kỷ qua, CHT đã trở thành trụ cột của tăng trưởng công bằng và đóng một vai trò quan trọng trong giảm nghèo ở Campuchia. Hai thập kỷ tăng trưởng cao liên tục, cùng với hòa bình và ổn định kinh tế vĩ mô, đã mang đến một cơ hội mới cho giảm nghèo nhanh chóng và nâng cao mức sống. Đặc biệt, tỷ lệ nghèo đói đã giảm từ 100% năm 1979 xuống 11% năm 2019. Không nghi ngờ gì nữa, CHT đóng một vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng này. Tuy nhiên, với sự tăng trưởng lớn và quy mô, hầu hết các chuyên gia trong lĩnh vực du lịch đều lo ngại về tác động của sự phát triển quá mức của du lịch, đặc biệt là dưới hình thức CHT. Điều này đòi hỏi sự cảnh giác cao. Di sản không nên bị ảnh hưởng bởi những lợi ích này. Theo UNWTO (2017), ngành du lịch tạo ra 1.5 nghìn tỷ đô la Mỹ doanh thu xuất khẩu, cho thấy tiềm năng to lớn của nó.
1.2. Nghiên cứu điển hình Angkor Preah Vihear và Sambo Preikuk
Nghiên cứu này tập trung vào du lịch bền vững di sản văn hóa tại Campuchia, sử dụng ba nghiên cứu điển hình: Angkor, Preah Vihear (PVH) và khu khảo cổ Sambo Preikuk (SPK). Phạm vi của di sản văn hóa trong nghiên cứu này giới hạn ở hữu hình, đề cập đến các biểu hiện vật chất của các biểu hiện và giá trị văn hóa do con người tạo ra, chẳng hạn như các tòa nhà lịch sử, tác phẩm nghệ thuật, đền thờ, địa điểm khảo cổ, máy móc và thiết bị, hàng thủ công và cảnh quan văn hóa tại ba địa điểm di sản thế giới được chọn. Về tính bền vững của các địa điểm, nghiên cứu thảo luận về ba khía cạnh của phát triển bền vững: kinh tế, xã hội và môi trường. Nghiên cứu không tính đến quan điểm của những người tham gia từ khắp cả nước, mà chỉ chọn thảo luận và phỏng vấn những người tích cực tham gia vào ba địa điểm di sản thế giới.
II. Thách Thức Phát Triển Du Lịch Bền Vững Tại Campuchia 58 ký tự
CHT có thể được xem là một ngành hai mặt. Một mặt: nó có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, việc làm và doanh thu cho khu vực chủ nhà. Mặt khác: với sự cạnh tranh ngày càng tăng, các điểm đến văn hóa phải cạnh tranh lẫn nhau, điều này có thể gây ra sự mất cân bằng giữa ba chiều của du lịch bền vững (Peng, 2011). Điều này, theo đó, đã gây ra rất nhiều cuộc thảo luận về tính bền vững của nó. Việc áp dụng mô hình phát triển bền vững trong du lịch trở thành một chủ đề phổ biến, vì lĩnh vực này đang trở thành một nguồn tăng trưởng lớn ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, nơi năng lực công nghiệp của họ vẫn còn hạn chế (Sharpley, 2000; Butcher, 2003; Dwyer, 2004).
2.1. Tác động tiêu cực của du lịch đến di sản văn hóa
Sự phát triển quá mức của du lịch, đặc biệt là dưới hình thức CHT, có thể gây ra những tác động tiêu cực đến di sản văn hóa. Cạnh tranh gay gắt giữa các điểm đến có thể dẫn đến khai thác quá mức tài nguyên, ảnh hưởng đến tính xác thực và giá trị của di sản. Do đó, cần tăng cường cảnh giác và đảm bảo rằng di sản không bị ảnh hưởng bởi những lợi ích kinh tế mà du lịch mang lại. Cần phải cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo tồn giá trị xã hội và bảo vệ môi trường, như Peng (2011) đã chỉ ra.
2.2. Sự cần thiết của du lịch bền vững và có trách nhiệm
Để đạt được sự phát triển bền vững trong du lịch, cần có sự hợp tác giữa các bên liên quan chính và tất cả các bên liên quan cần xây dựng sự hiểu biết lẫn nhau về lập kế hoạch, quản lý và phát triển di sản văn hóa một cách bền vững và có trách nhiệm, điều này sẽ không gây hại và ảnh hưởng đến văn hóa địa phương. Đồng thời, các hệ sinh thái và sự đa dạng sinh học phải được bảo tồn nghiêm ngặt. Trong ý nghĩa đó, ý kiến và thái độ của các bên liên quan trong ngành du lịch về việc bảo vệ di sản văn hóa và khả năng phát triển du lịch bền vững trong môi trường của họ là rất quan trọng. Việc đảm bảo quản lý bền vững địa điểm, thu nhập bền vững từ thế hệ này sang thế hệ khác của cộng đồng địa phương và duy trì chất lượng cao của trải nghiệm của khách du lịch là rất quan trọng đối với những gì tạo nên du lịch bền vững hoặc phát triển bền vững du lịch (Peng, 2011).
III. Cách Phát Triển Du Lịch Bền Vững Di Sản Giải Pháp Hữu Hiệu 59 ký tự
Để đạt được điều này, cần có sự hợp tác giữa một số bên liên quan chính và tất cả các bên liên quan cần xây dựng sự hiểu biết lẫn nhau về lập kế hoạch, quản lý và phát triển di sản văn hóa một cách bền vững và có trách nhiệm, điều này sẽ không gây hại và ảnh hưởng đến văn hóa địa phương. Đồng thời, các hệ sinh thái và sự đa dạng sinh học phải được bảo tồn nghiêm ngặt. Trong ý nghĩa đó, ý kiến và thái độ của các bên liên quan trong ngành du lịch về việc bảo vệ di sản văn hóa và khả năng phát triển du lịch bền vững trong môi trường của họ là rất quan trọng. Việc đảm bảo quản lý bền vững địa điểm, thu nhập bền vững từ thế hệ này sang thế hệ khác của cộng đồng địa phương và duy trì chất lượng cao của trải nghiệm của khách du lịch là rất quan trọng đối với những gì tạo nên du lịch bền vững hoặc phát triển bền vững du lịch (Peng, 2011).
3.1. Tầm quan trọng của sự tham gia của các bên liên quan
Ý kiến và thái độ của các bên liên quan trong ngành du lịch về việc bảo vệ di sản văn hóa và khả năng phát triển du lịch bền vững trong môi trường của họ là rất quan trọng. Sự tham gia của khách du lịch, cộng đồng địa phương, khu vực tư nhân và chính quyền là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công của các sáng kiến du lịch bền vững. Các bên liên quan cần hợp tác chặt chẽ để lập kế hoạch, quản lý và phát triển di sản văn hóa một cách có trách nhiệm, đảm bảo rằng nó không gây hại cho văn hóa địa phương hoặc ảnh hưởng đến môi trường.
3.2. Bảo tồn hệ sinh thái và sự đa dạng sinh học
Bên cạnh sự tham gia của các bên liên quan, việc bảo tồn hệ sinh thái và sự đa dạng sinh học cũng rất quan trọng để đảm bảo tính bền vững của du lịch di sản văn hóa. Các địa điểm du lịch cần được quản lý một cách cẩn thận để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Các hoạt động du lịch sinh thái có thể giúp tăng cường nhận thức về môi trường và khuyến khích du khách có trách nhiệm hơn. Điều này đặc biệt quan trọng tại các địa điểm có giá trị di sản thế giới UNESCO.
IV. Phân Tích Tình Hình Du Lịch Bền Vững tại Angkor 53 ký tự
Nghiên cứu này tập trung vào quan điểm về du lịch bền vững di sản văn hóa ở Campuchia sử dụng ba nghiên cứu điển hình: Angkor, PVH và các địa điểm khảo cổ SPK. Nó không bao gồm các địa điểm du lịch di sản văn hóa khác. Theo đánh giá tài liệu, có hai yếu tố của di sản văn hóa: hữu hình và vô hình. Và phạm vi của di sản văn hóa trong nghiên cứu này chỉ giới hạn ở hữu hình, đề cập đến các biểu hiện vật chất của các biểu hiện và giá trị văn hóa do con người tạo ra như các tòa nhà lịch sử, tác phẩm nghệ thuật, đền thờ, địa điểm khảo cổ, máy móc và thiết bị, hàng thủ công và cảnh quan văn hóa trong ba địa điểm di sản thế giới được chọn.
4.1. Quan điểm của các bên liên quan về du lịch bền vững ở Angkor
Nghiên cứu tập trung vào quan điểm của các bên liên quan về du lịch bền vững tại Angkor, bao gồm chính quyền địa phương, doanh nghiệp du lịch, cộng đồng dân cư và du khách. Mục tiêu là thu thập thông tin chi tiết về nhận thức, thái độ và thực hành liên quan đến du lịch bền vững, từ đó đưa ra các khuyến nghị phù hợp. Cần phải hiểu rõ những ưu tiên và mối quan tâm của từng nhóm đối tượng để có thể xây dựng các chính sách và chiến lược hiệu quả. Cần lưu ý vai trò của APSARA National Authority (ANA) trong việc quản lý và bảo tồn di sản Angkor.
4.2. Các yếu tố kinh tế xã hội và môi trường ở Angkor
Về tính bền vững của các địa điểm, nghiên cứu thảo luận về ba khía cạnh của phát triển bền vững: kinh tế, xã hội và môi trường. Nghiên cứu không tính đến quan điểm của những người tham gia từ khắp cả nước, mà chỉ chọn thảo luận và phỏng vấn những người tích cực tham gia vào ba địa điểm di sản thế giới. Hơn nữa, việc phân tích quan điểm của các bên liên quan liên quan có thể đã giúp phát triển một nghiên cứu toàn diện. Cần phải cân bằng giữa lợi ích kinh tế từ du lịch, bảo tồn các giá trị văn hóa và xã hội, và bảo vệ môi trường tự nhiên tại Angkor.
V. Ứng Dụng Mô Hình Quản Lý Du Lịch Bền Vững Hiệu Quả 58 ký tự
Nghiên cứu này cho thấy rằng cần phải nhận ra rằng sự phát triển của SCHT là một trách nhiệm chung. Khi nói đến SCHT, ba chiều của tính bền vững, các chiều kinh tế, xã hội và môi trường, phải được tích hợp từ cùng một quan điểm. Nó trở nên quan trọng hơn khi các yếu tố của tài sản văn hóa được biến thành tiềm năng du lịch. Trong khi cộng đồng địa phương và khu vực tư nhân được kỳ vọng sẽ hỗ trợ trong việc đánh giá cao, bảo tồn và quản lý CHT, Chính phủ, MOT và các cơ quan có liên quan cần phải chịu trách nhiệm lớn hơn và đóng góp đáng kể hơn cho các di tích văn hóa, đặc biệt là các di sản thế giới.
5.1. Đề xuất mô hình quản lý du lịch bền vững di sản văn hóa
Tác giả đề xuất một mô hình quản lý SCHT, có thể được áp dụng hiệu quả trên cả nước thông qua bối cảnh phát triển của mỗi khu vực là không giống nhau. Nó cho thấy rằng phương pháp tiếp cận có sự tham gia là quan trọng để tăng cường phát triển bền vững tại các di sản thế giới và thúc đẩy CHT nói chung, đặc biệt là đóng góp vào sự phát triển địa phương, cải thiện cộng đồng địa phương và bảo tồn môi trường. Mô hình này có thể dựa trên việc kết hợp các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường vào quá trình lập kế hoạch và ra quyết định. Cần có sự tham gia tích cực của tất cả các bên liên quan, bao gồm cả cộng đồng địa phương, doanh nghiệp du lịch và chính quyền.
5.2. Tầm quan trọng của cách tiếp cận có sự tham gia
Ngoài ra, nghiên cứu này dựa trên phân tích các yếu tố kinh tế vi mô của các di sản thế giới cho phép đại diện tốt hơn cho thực tế phát triển, thay vì đề xuất các khuyến nghị giả định thực tế về các giả thuyết lý tưởng. Việc sử dụng các cuộc phỏng vấn bán cấu trúc, bao gồm các cuộc phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm tập trung với đại diện của khu vực tư nhân, khách du lịch và cộng đồng địa phương và ba nghiên cứu thực địa làm phong phú nguồn dữ liệu thực nghiệm để suy ra kết quả và dẫn đến đề xuất chính sách và chiến lược cụ thể cho chính phủ Campuchia, đặc biệt là MOT, MCFA, ANA, PVHNA và SPKNA. Cần phải đảm bảo rằng các cộng đồng địa phương được hưởng lợi từ du lịch, và rằng các giá trị văn hóa của họ được tôn trọng và bảo tồn.
VI. Kết Luận và Triển Vọng Du Lịch Bền Vững Campuchia 59 ký tự
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, điều bắt buộc là phải lưu ý rằng vấn đề hợp tác có thể phát sinh từ quan điểm khác nhau của các bên liên quan liên quan trong việc quản lý và phát triển SCHT tại các di sản thế giới. Nhưng trong trường hợp của Campuchia, cụ thể là trong ba nghiên cứu điển hình, khu vực công, đặc biệt là Chính phủ Hoàng gia Campuchia thông qua các thể chế khác nhau (MCFA, MOT, ANA, PNA, SNA…), đóng một vai trò không thể tránh khỏi trong việc giảm thiểu các tác động bắt nguồn từ vấn đề hợp tác, trong đó sự tồn tại của cơ chế ICC là nền tảng phối hợp hiệu quả để đảm bảo thảo luận suôn sẻ, hợp tác và thực hiện công việc và hạn chế tác động bất tiện từ bất kỳ hoạt động cạnh tranh nào của các bên liên quan khác nhau. Đóng góp ban đầu này được phản ánh trong mô hình (3Ps+1C) được đề xuất.
6.1. Vai trò của cơ chế ICC trong du lịch bền vững
Cơ chế ICC (International Coordination Committee) đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối các hoạt động du lịch bền vững tại Campuchia, đặc biệt là tại các di sản thế giới như Angkor, Preah Vihear và Sambo Preikuk. ICC giúp đảm bảo rằng các bên liên quan khác nhau hợp tác chặt chẽ để bảo tồn và quản lý các địa điểm này một cách bền vững. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh có nhiều ý kiến và quan điểm khác nhau về cách phát triển du lịch bền vững.
6.2. Đề xuất mô hình 3Ps 1C cho hợp tác bền vững
Nghiên cứu đề xuất mô hình (3Ps+1C) để thúc đẩy hợp tác bền vững trong du lịch di sản văn hóa. Mô hình này tập trung vào ba yếu tố chính: People (người dân), Planet (hành tinh) và Prosperity (thịnh vượng), cùng với yếu tố Cooperation (hợp tác). Bằng cách tập trung vào các yếu tố này, các bên liên quan có thể làm việc cùng nhau để đảm bảo rằng du lịch di sản văn hóa mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, đồng thời bảo vệ môi trường và di sản văn hóa cho các thế hệ tương lai.Mô hình này hướng tới sự phát triển du lịch có trách nhiệm.
