I. Tổng Quan Đồng phạm tội Gây rối TTCC tại Hải Dương
Đồng phạm trong tội gây rối trật tự công cộng (GRTTCC) là một vấn đề pháp lý phức tạp, đặc biệt khi xem xét trong bối cảnh cụ thể của tỉnh Hải Dương. Đây là hình thức phạm tội mà nhiều người cùng cố ý tham gia, làm tăng mức độ nguy hiểm cho xã hội. Việc xác định chính xác vai trò của từng người đồng phạm là rất quan trọng để đảm bảo trách nhiệm hình sự được áp dụng đúng đắn, tránh bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan người vô tội. Nghiên cứu này tập trung vào thực tiễn xét xử tại Hải Dương để làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đồng phạm trong tội GRTTCC theo BLHS 2015 (sửa đổi 2017).
1.1. Khái niệm và đặc điểm của Đồng phạm GRTTCC
Đồng phạm trong tội gây rối trật tự công cộng được hiểu là hình thức phạm tội có từ hai người trở lên cùng cố ý thực hiện hành vi gây rối. Đặc điểm nổi bật của đồng phạm bao gồm sự phối hợp chặt chẽ giữa các đối tượng, sự thống nhất về ý thức phạm tội và hậu quả chung do hành vi của tất cả các đối tượng gây ra. BLHS 2015 đã hình thành cơ sở pháp lý để xác định đồng phạm trong Tội gây rối trật tự công cộng. Đồng phạm thường có tính nguy hiểm cho xã hội cao hơn so với hình thức phạm tội riêng lẻ. Tính nguy hiểm được thể hiện trong việc các đối tượng tập trung sức lực, trí tuệ, sự phối hợp và sự dựa dẫm lẫn nhau về mặt tâm lý.
1.2. Vai trò và Trách nhiệm hình sự của Đồng phạm
Trong một vụ án đồng phạm, mỗi người có thể đóng vai trò khác nhau, từ người thực hành, người tổ chức, người xúi giục đến người giúp sức. Mức độ tham gia của mỗi người sẽ ảnh hưởng đến trách nhiệm hình sự mà họ phải gánh chịu. Việc xác định đúng vai trò của từng người là yếu tố then chốt để tòa án đưa ra phán quyết công bằng và hợp lý. Trách nhiệm hình sự đối với những người đồng phạm được quy định tại Điều 58 BLHS. Mức độ tham gia và vai trò của từng người đồng phạm sẽ được xem xét để quyết định khung hình phạt phù hợp.
II. Vướng Mắc Xác định Đồng phạm Gây rối TTCC tại Hải Dương
Mặc dù BLHS 2015 (sửa đổi 2017) đã có những quy định cụ thể về đồng phạm, nhưng thực tiễn áp dụng tại Hải Dương vẫn còn nhiều vướng mắc. Sự thiếu thống nhất trong nhận thức về đồng phạm giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, cũng như những khó khăn trong việc phân định vai trò của từng người tham gia, dẫn đến những sai sót trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử. Việc phân định giữa các hình thức đồng phạm, xác định vai trò, tính chất, mức độ tham gia của từng người đồng phạm còn chưa thống nhất, chính xác, ảnh hưởng đến công tác xét xử của một số Tòa án tại tỉnh Hải Dương.
2.1. Nhận thức chưa thống nhất về Đồng phạm và Điều 318 BLHS
Một trong những thách thức lớn nhất là sự khác biệt trong cách hiểu và áp dụng các quy định về đồng phạm và điều 318 BLHS (tội gây rối trật tự công cộng) giữa các cơ quan công an, viện kiểm sát và tòa án tại Hải Dương. Điều này dẫn đến việc định tội danh không chính xác, bỏ lọt các hành vi đồng phạm hoặc áp dụng hình phạt không tương xứng. Do quy định của pháp luật về chế định đồng phạm chưa được hoàn thiện, nhận thức của các cơ quan tiến hành tố tụng về đồng phạm trong gây rối trật tự công cộng còn hạn chế.
2.2. Khó khăn trong việc Phân định Vai trò Đồng phạm
Việc xác định ai là người thực hành, ai là người tổ chức, người xúi giục hay người giúp sức trong một vụ án GRTTCC không phải lúc nào cũng dễ dàng. Sự chồng chéo trong hành vi của các đối tượng, cũng như việc thiếu chứng cứ rõ ràng, gây khó khăn cho việc phân định vai trò đồng phạm và áp dụng trách nhiệm hình sự phù hợp. Những tồn tại, hạn chế này còn do nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, song việc xác định, đánh giá đồng phạm trong các vụ án gây rối trật tự công cộng thiếu chính xác sẽ dẫn đến việc định tội danh.
III. Giải Pháp Nâng cao Hiệu quả Xét xử Đồng phạm GRTTCC
Để giải quyết những vướng mắc nêu trên, cần có những giải pháp đồng bộ từ việc hoàn thiện các quy định của pháp luật, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ tố tụng đến tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong cộng đồng. Các giải pháp cần hướng đến việc đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử các vụ án đồng phạm trong tội GRTTCC tại Hải Dương.
3.1. Hoàn thiện Quy định Pháp luật về Đồng phạm và GRTTCC
Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của BLHS 2015 (sửa đổi 2017) về đồng phạm và tội GRTTCC để đảm bảo tính rõ ràng, cụ thể và phù hợp với thực tiễn. Đặc biệt, cần có hướng dẫn chi tiết về việc xác định vai trò đồng phạm và các yếu tố cấu thành tội phạm trong trường hợp có nhiều người tham gia. Việc xây dựng các quy phạm pháp luật phù hợp, đầy đủ, có hệ thống sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để giải quyết vấn đề đồng phạm trong tội gây rối trật tự công cộng.
3.2. Nâng cao Năng lực Cán bộ Tố tụng tại Hải Dương
Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ công an, kiểm sát viên và thẩm phán tại Hải Dương về các quy định của pháp luật liên quan đến đồng phạm và tội GRTTCC. Tăng cường trao đổi kinh nghiệm, học hỏi các mô hình hay, cách làm hiệu quả trong việc giải quyết các vụ án tương tự. Nghiên cứu một cách khá toàn diện và có hệ thống về việc áp dụng các quy định pháp luật về đồng phạm trong tội gây rối trật tự công cộng trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
IV. Nghiên cứu Thực tiễn Xét xử Đồng phạm Gây rối tại Hải Dương
Nghiên cứu tình hình thực tiễn xét xử các vụ án đồng phạm trong tội GRTTCC tại Hải Dương trong giai đoạn 2019-2023 cho thấy số lượng vụ án và đối tượng liên quan có xu hướng gia tăng. Các hành vi gây rối thường diễn ra ở các địa điểm công cộng, gây ảnh hưởng xấu đến trật tự công cộng và an toàn xã hội. Điều này đặt ra yêu cầu cần có những giải pháp mạnh mẽ và quyết liệt hơn để ngăn chặn và phòng ngừa loại tội phạm này. Đồng phạm là chế định pháp lý thể hiện quy mô tội phạm, tính chất, mức đọ liên kết của những người cùng cố ý thực hiện một tội phạm được quy định trong luật sự, do đó, đồng phạm thường nguy hiểm hơn so với phạm tội đơn lẻ.
4.1. Thống kê Số liệu Vụ án và Đối tượng Đồng phạm
Số liệu thống kê cho thấy trong giai đoạn 2019-2023, TAND Hải Dương đã xét xử sơ thẩm XX vụ án GRTTCC với YY bị cáo, trong đó có ZZ vụ án có yếu tố đồng phạm. Điều này cho thấy tình hình đồng phạm trong tội GRTTCC tại Hải Dương diễn biến phức tạp và cần được quan tâm đặc biệt. Thống kê số vụ án và số người phạm tội GRTTCC trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Thống kê số liệu trong giai đoạn 05 năm từ 2019 – 2023.
4.2. Phân tích Bản án và Quyết định của TAND Hải Dương
Phân tích các bản án và quyết định của TAND Hải Dương cho thấy một số sai sót trong việc áp dụng pháp luật về đồng phạm, đặc biệt là trong việc xác định vai trò đồng phạm và áp dụng hình phạt. Cần có những đánh giá khách quan và toàn diện để rút ra bài học kinh nghiệm và nâng cao chất lượng xét xử. Thực tiễn xét xử cho thấy nhận thức về đồng phạm trong tội gây rối trật tự công cộng hiện nay chưa được thống nhất giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, vẫn còn nhiều quan điểm và ý kiến trái ngược nhau.
V. Tương Lai Hoàn thiện Pháp luật về Đồng phạm tại Hải Dương
Nghiên cứu này góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về đồng phạm trong tội GRTTCC tại Hải Dương. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để hoàn thiện các quy định của pháp luật, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ tố tụng và tăng cường công tác phòng ngừa tội phạm trong cộng đồng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và sự tham gia của toàn xã hội để xây dựng một môi trường an ninh, trật tự và an toàn cho người dân. Những lý do nêu trên học viên lựa chọn đề tài “Đồng phạm trong tội gây rối trật tự công cộng theo BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017 (trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hải Dương)” làm đề án tốt nghiệp thạc sỹ của mình góp phần tiếp tục hoàn thiện quy định của Bộ luật Hình sự và bảo đảm áp dụng chính xác khi xác định đồng phạm và trách nhiệm hình sự của những người đồng phạm trong Tội gây rối trật tự công cộng.
5.1. Đề xuất Sửa đổi Bổ sung BLHS 2015 về Đồng phạm
Dựa trên kết quả nghiên cứu, đề xuất các sửa đổi, bổ sung cụ thể đối với BLHS 2015 (sửa đổi 2017) về đồng phạm và tội GRTTCC, nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong quá trình áp dụng pháp luật. Pháp luật Việt Nam về tội gây rối trật tự công cộng về thực tiễn xét xử trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Các hình thức đồng phạm trong Luật hình sự Việt Nam
5.2. Xây dựng Chương trình Phòng ngừa Tội phạm tại Hải Dương
Xây dựng chương trình phòng ngừa tội phạm GRTTCC nói chung và đồng phạm trong tội GRTTCC nói riêng, tập trung vào các đối tượng có nguy cơ cao, các địa bàn trọng điểm và các hình thức tuyên truyền, giáo dục phù hợp. Nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa tội phạm gây rối trật tự công cộng trên địa bàn thành phố Hà Nội theo chức năng của lực lượng Cảnh sát hình sự
