Đại Học Quốc Gia Hà Nội: Dạy Học Nội Dung Số Hữu Tỉ Lớp 7 Bằng Tiếng Anh

• Tác giả: Nguyễn Thị Huyền
• Người hướng dẫn: PGS.TS Trần Việt Cường
• Trường học: Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Lý Luận Và Phương Pháp Dạy Học
• Đề tài: Dạy Học Nội Dung Số Hữu Tỉ Lớp 7 Bằng Tiếng Anh Theo Phương Pháp Tích Hợp
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2025
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
• 0.5. Giả thuyết khoa học
• 0.6. Phương pháp nghiên cứu
• 0.7. Cấu trúc của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu
• 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới
• 1.1.2. Nghiên cứu trong nước
• 1.2. Dạy học tích hợp nội dung và ngôn ngữ trong dạy học Toán bằng tiếng Anh
• 1.2.1. Dạy học tích hợp nội dung và ngôn ngữ
• 1.2.2. Dạy học tích hợp nội dung và ngôn ngữ trong dạy học Toán bằng tiếng Anh
• 1.2.3. Quy trình tiết dạy CLIL
• 1.2.4. Khó khăn và thách thức khi vận dụng tích hợp nội dung và ngôn ngữ (CLIL) trong dạy học
• 1.3. Chương trình “Số hữu tỉ” trong dạy học Giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở
• 1.3.1. Nội dung và yêu cầu cần đạt của chủ đề “Số hữu tỉ”
• 1.3.2. Nội dung “Số hữu tỉ” trong chương trình Toán 7
• 1.4. Thực trạng dạy học môn Toán bằng tiếng Anh theo phương pháp tích hợp ngôn ngữ và nội dung (CLIL)
• 1.4.1. Mục đích khảo sát
• 1.4.2. Nội dung khảo sát
• 1.4.3. Đối tượng khảo sát
• 1.4.4. Kết quả khảo sát
• 1.5. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC NỘI DUNG SỐ HỮU TỈ LỚP 7 BẰNG TIẾNG ANH THEO PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP NỘI DUNG VÀ NGÔN NGỮ
• 2.1. Định hướng xây dựng biện pháp sư phạm nhằm phát triển việc dạy học Toán bằng tiếng Anh theo phương pháp tích hợp nội dung và ngôn ngữ
• 2.2. Một số biện pháp sư phạm nhằm phát triển việc dạy học Toán bằng tiếng Anh theo phương pháp tích hợp nội dung và ngôn ngữ
• 2.2.1. Biện pháp 1: Vận dụng kĩ thuật dạy và học từ vựng trong dạy học ngoại ngữ vào dạy học môn Toán bằng tiếng Anh
• 2.2.2. Biện pháp 2: Trang bị cho học sinh hệ thống các mẫu câu thường dùng để phát triển tư duy ngôn ngữ và tư duy Toán học của học sinh
• 2.2.3. Biện pháp 3: Rèn kĩ năng đọc, viết, nghe và nói cho học sinh trong dạy học Toán bằng tiếng Anh
• 2.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán bằng Tiếng Anh
• 2.3. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.3. Tổ chức và nội dung thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Đánh giá về kết quả thực nghiệm
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Phương Pháp Dạy Học Số Hữu Tỉ Lớp 7 Tiếng Anh

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc dạy và học các môn khoa học bằng tiếng Anh trở nên ngày càng quan trọng. Phương pháp dạy học tích hợp nội dung và ngôn ngữ (CLIL), đặc biệt hiệu quả trong việc nâng cao khả năng ngôn ngữ và kiến thức chuyên môn cho học sinh. Nghiên cứu này tập trung vào ứng dụng CLIL trong giảng dạy nội dung số hữu tỉ cho học sinh lớp 7 bằng tiếng Anh, một lĩnh vực còn ít được quan tâm so với hình học. Việc kết hợp kiến thức toán học và ngôn ngữ không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng tư duy, mở rộng cơ hội học tập và làm việc trong môi trường quốc tế. CLIL, theo Bentley (2010), nhấn mạnh sự tích hợp giữa nội dung, giao tiếp, nhận thức và văn hóa.

1.1. Lịch Sử Phát Triển của CLIL Trên Thế Giới

Phương pháp CLIL bắt nguồn từ châu Âu vào những năm 1970, với mục tiêu đào tạo công dân thành thạo ít nhất hai ngôn ngữ. Chương trình hòa nhập ở Quebec, Canada, là một ví dụ điển hình về thành công của giáo dục song ngữ. Đến năm 1994, giảng viên David Marsh chính thức giới thiệu CLIL, nhanh chóng lan rộng và được áp dụng tại nhiều quốc gia. Hội đồng châu Âu đã thông qua nghị quyết khuyến khích triển khai CLIL, bao gồm chương trình đào tạo song ngữ và nâng cao chất lượng giáo viên. Các chương trình như Socrates và Erasmus đã hỗ trợ tài chính cho việc xây dựng chương trình, đào tạo giáo viên và các hoạt động ngoại khóa liên quan đến CLIL. CLIL được các tổ chức giáo dục hàng đầu thế giới như Cambridge, Oxford và British Council áp dụng.

1.2. Nghiên Cứu về Tác Động của CLIL Đến Học Sinh

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh tác động tích cực của CLIL đến khả năng ngôn ngữ và thái độ học tập của học sinh. Nghiên cứu của Lasagabaster và Sierra (2010) cho thấy học sinh theo học chương trình CLIL có thái độ học tiếng Anh tích cực hơn so với học sinh học chương trình EFL truyền thống. CLIL giúp nâng cao kỹ năng sử dụng tiếng Anh thông qua việc kích thích hứng thú học tập. Ngoài ra, nghiên cứu của Ruiz de Zarobe (2008) cũng chỉ ra rằng học sinh học CLIL có kết quả tốt hơn ở tất cả các mặt: phát âm, từ vựng, ngữ pháp, sự trôi chảy và kiến thức môn học. Các yếu tố như chương trình chất lượng cao, rèn luyện kỹ năng tư duy bậc cao và tăng cường phát triển nhận thức đóng vai trò quan trọng trong thành công của CLIL.

II. Thách Thức và Cơ Hội Khi Dạy Số Hữu Tỉ Lớp 7 Tiếng Anh

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc áp dụng CLIL trong dạy học số hữu tỉ lớp 7 bằng tiếng Anh cũng đối mặt với không ít thách thức. Thứ nhất, đòi hỏi giáo viên phải có trình độ chuyên môn vững vàng cả về toán học và tiếng Anh. Thứ hai, cần có tài liệu và phương tiện dạy học phù hợp với phương pháp CLIL. Thứ ba, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt tâm lý và phương pháp học tập cho học sinh. Tuy nhiên, những thách thức này cũng mở ra cơ hội để đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục và trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết để hội nhập quốc tế. Chương trình đổi mới cơ bản (Primary Inovations Project) ở các nước Đông Nam Á cũng đang tập trung vào tiềm năng phát triển CLIL.

2.1. Thực Trạng Dạy Toán Bằng Tiếng Anh và CLIL ở Việt Nam

Tại Việt Nam, xu hướng sử dụng tiếng Anh để giảng dạy các môn học khác đang ngày càng phổ biến. Đề án 2020 về dạy và học ngoại ngữ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với mục tiêu nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ cho người Việt Nam. Tuy nhiên, việc áp dụng CLIL trong dạy học toán, đặc biệt là nội dung số hữu tỉ lớp 7, vẫn còn hạn chế. Nhiều trường học, đặc biệt là ở các thành phố lớn, đã bắt đầu triển khai các chương trình dạy toán bằng tiếng Anh, nhưng chủ yếu tập trung vào việc dịch thuật và giảng dạy kiến thức theo phương pháp truyền thống. Việc thiếu giáo viên có đủ năng lực và tài liệu dạy học phù hợp là một trong những rào cản chính.

2.2. Vấn Đề về Tài Liệu và Phương Tiện Dạy Học Số Hữu Tỉ Tiếng Anh

Một trong những khó khăn lớn nhất trong việc dạy số hữu tỉ lớp 7 bằng tiếng Anh là thiếu tài liệu và phương tiện dạy học phù hợp với phương pháp CLIL. Hầu hết các tài liệu hiện có đều được dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh, thiếu tính tương tác và không khuyến khích học sinh sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên. Cần có những tài liệu được thiết kế đặc biệt cho CLIL, bao gồm các hoạt động thực hành, trò chơi, bài tập nhóm và dự án học tập, giúp học sinh vừa học kiến thức toán học, vừa phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Các tài liệu này cần sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với trình độ của học sinh lớp 7.

III. Phương Pháp Tích Hợp Nội Dung và Ngôn Ngữ trong Toán Lớp 7

Phương pháp tích hợp nội dung và ngôn ngữ (CLIL) là một phương pháp giáo dục trong đó ngôn ngữ được sử dụng trong dạy và học cả kiến thức và ngôn ngữ, nhằm đạt được cả 2 mục tiêu là học kiến thức môn học và thực hành ngoại ngữ. Áp dụng phương pháp CLIL trong dạy học thường được mô tả bao gồm 4 chữ C thành phần: nội dung (content), giao tiếp (communication), nhận thức (cognition) và văn hóa (culture). Trong lớp học CLIL, Tiếng Anh là công cụ để trẻ tiếp thu kiến thức trên các lĩnh vực khác nhau của cuộc sống. Nội dung học có thể là bất kỳ điều gì khiến trẻ thấy hứng thú như văn hóa, xã hội, khoa học, toán học, địa lý… CLIL là công cụ hữu hiệu nhất để trẻ tiếp thu ngôn ngữ một cách tự nhiên. Với CLIL, kiến thức hoàn toàn được giới thiệu thông qua video, tranh ảnh, hoạt động nghệ thuật, làm dự án… Đồng thời, kết hợp ngôn ngữ nói và chuyển động cơ thể để ghi nhớ thông tin.

3.1. Xây Dựng Hệ Thống Từ Vựng Toán Học Bằng Tiếng Anh

Việc xây dựng một hệ thống từ vựng toán học đầy đủ và dễ hiểu là yếu tố then chốt để học sinh có thể học tốt số hữu tỉ bằng tiếng Anh. Giáo viên cần cung cấp cho học sinh danh sách các thuật ngữ quan trọng, ví dụ: rational number (số hữu tỉ), fraction (phân số), decimal (số thập phân), numerator (tử số), denominator (mẫu số), number line (trục số). Bên cạnh đó, cần giải thích ý nghĩa của các thuật ngữ này bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu và sử dụng các ví dụ minh họa cụ thể. Giáo viên cũng có thể sử dụng các trò chơi, bài tập nhóm và hoạt động tương tác để giúp học sinh ghi nhớ và sử dụng các thuật ngữ này một cách hiệu quả. Bảng 2 (trong tài liệu gốc) cũng đề cập một số thuật ngữ toán học quan trọng trong nội dung số hữu tỉ.

3.2. Sử Dụng Công Cụ Trực Quan và Ứng Dụng Thực Tế

Sử dụng các công cụ trực quan như hình ảnh, biểu đồ, sơ đồ và phần mềm mô phỏng là một cách hiệu quả để giúp học sinh hiểu rõ hơn về các khái niệm số hữu tỉ. Ví dụ, giáo viên có thể sử dụng trục số (number line) để minh họa vị trí của các số hữu tỉ, hoặc sử dụng hình tròn chia thành các phần bằng nhau để giải thích về phân số (fraction). Ngoài ra, việc liên hệ kiến thức số hữu tỉ với các ứng dụng thực tế trong cuộc sống hàng ngày cũng giúp học sinh cảm thấy hứng thú và dễ dàng tiếp thu kiến thức hơn. Bảng 2 (trong tài liệu gốc) có phiếu học tập Cooking and Recipes with rational numbers.

IV. Kỹ Năng Nghe Nói Đọc Viết Trong Dạy Học Toán Tiếng Anh

Để học tốt số hữu tỉ lớp 7 bằng tiếng Anh, học sinh cần phát triển đầy đủ các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh thực hành các kỹ năng này trong suốt quá trình học tập. Ví dụ, học sinh có thể tham gia vào các cuộc thảo luận nhóm, trình bày bài tập, viết báo cáo, hoặc thực hiện các dự án học tập. Giáo viên cũng cần cung cấp phản hồi kịp thời và chính xác cho học sinh, giúp học sinh nhận biết và khắc phục những sai sót. Bảng 3 (trong tài liệu gốc) có đưa ra các tiêu chí để phân tích hoạt động dạy và học, cũng như hoạt động đánh giá trong một tiết học.

4.1. Phát Triển Kỹ Năng Nghe Hiểu và Giao Tiếp

Kỹ năng nghe hiểu (listening comprehension) là yếu tố quan trọng để học sinh có thể tiếp thu kiến thức trong các bài giảng bằng tiếng Anh. Giáo viên cần sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu và cung cấp các hỗ trợ cần thiết, chẳng hạn như hình ảnh, từ khóa và bản tóm tắt. Kỹ năng giao tiếp (communication) cũng rất quan trọng để học sinh có thể trao đổi ý kiến, đặt câu hỏi và làm việc nhóm một cách hiệu quả. Giáo viên cần tạo ra một môi trường học tập thân thiện và khuyến khích học sinh sử dụng tiếng Anh để giao tiếp với nhau và với giáo viên. Bảng 2 có đề cập đến một số cách diễn đạt phép cộng, trừ, nhân, chia, lũy thừa trong toán học.

4.2. Nâng Cao Kỹ Năng Đọc Hiểu và Viết Báo Cáo Toán Học

Kỹ năng đọc hiểu (reading comprehension) là cần thiết để học sinh có thể đọc và hiểu các tài liệu toán học bằng tiếng Anh, chẳng hạn như sách giáo khoa, bài báo và tài liệu trực tuyến. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh các kỹ thuật đọc hiệu quả, chẳng hạn như đọc lướt, đọc kỹ và tìm kiếm thông tin. Kỹ năng viết báo cáo (writing report) cũng rất quan trọng để học sinh có thể trình bày kết quả nghiên cứu, giải thích các khái niệm toán học và chứng minh các định lý. Giáo viên cần cung cấp cho học sinh các hướng dẫn cụ thể về cách viết báo cáo toán học, bao gồm cấu trúc, ngôn ngữ và cách trình bày.

V. Ứng Dụng Thực Tế và Kết Quả Nghiên Cứu về CLIL Toán 7

Để chứng minh tính hiệu quả của phương pháp CLIL trong dạy học số hữu tỉ lớp 7 bằng tiếng Anh, cần thực hiện các nghiên cứu và đánh giá cụ thể. Các nghiên cứu này có thể tập trung vào việc so sánh kết quả học tập của học sinh học theo phương pháp CLIL với học sinh học theo phương pháp truyền thống, hoặc đánh giá sự tiến bộ của học sinh trong quá trình học tập. Kết quả nghiên cứu có thể cung cấp bằng chứng thuyết phục về lợi ích của CLIL và giúp các nhà giáo dục đưa ra các quyết định sáng suốt về việc áp dụng phương pháp này trong thực tế. Chương 3 của tài liệu gốc đề cập đến thực nghiệm sư phạm.

5.1. Tổ Chức Hoạt Động Trải Nghiệm và Dự Án Học Tập

Các hoạt động trải nghiệm (experiential learning) và dự án học tập (project-based learning) là những cách tuyệt vời để giúp học sinh áp dụng kiến thức số hữu tỉ vào thực tế và phát triển các kỹ năng cần thiết. Ví dụ, học sinh có thể tham gia vào các dự án xây dựng mô hình, thiết kế trò chơi, hoặc giải quyết các vấn đề thực tế liên quan đến số hữu tỉ. Các hoạt động này giúp học sinh học tập một cách chủ động và sáng tạo, đồng thời rèn luyện các kỹ năng làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và giao tiếp hiệu quả.

5.2. Đánh Giá Kết Quả Học Tập và Phản Hồi Của Học Sinh

Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh là cần thiết để xác định mức độ hiểu biết và kỹ năng của học sinh về số hữu tỉ. Các phương pháp đánh giá có thể bao gồm bài kiểm tra, bài tập về nhà, bài thuyết trình và dự án học tập. Quan trọng hơn, cần thu thập phản hồi từ học sinh về quá trình học tập, để hiểu rõ hơn về những khó khăn và nhu cầu của học sinh. Phản hồi này có thể được sử dụng để điều chỉnh phương pháp dạy học và cải thiện tài liệu học tập. Bảng đánh giá kết quả các bài kiểm tra assessment result trong tài liệu gốc là một ví dụ.

VI. Kết Luận và Hướng Phát Triển Dạy Số Hữu Tỉ Bằng Tiếng Anh

Việc dạy học số hữu tỉ lớp 7 bằng tiếng Anh theo phương pháp tích hợp nội dung và ngôn ngữ (CLIL) mang lại nhiều lợi ích cho học sinh, giúp học sinh không chỉ nắm vững kiến thức toán học mà còn phát triển kỹ năng ngôn ngữ và các kỹ năng mềm cần thiết để thành công trong thế kỷ 21. Tuy nhiên, để triển khai CLIL một cách hiệu quả, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về giáo viên, tài liệu và phương tiện dạy học, cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng. Hướng phát triển là cần nghiên cứu và áp dụng CLIL trong các môn khoa học khác, mở rộng phạm vi và quy mô, để tất cả học sinh đều có cơ hội được hưởng lợi từ phương pháp giáo dục tiên tiến này.

6.1. Đề Xuất Các Biện Pháp Sư Phạm và Chính Sách Hỗ Trợ

Để thúc đẩy việc áp dụng CLIL trong dạy học toán, cần đề xuất các biện pháp sư phạm cụ thể, chẳng hạn như xây dựng các khóa đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu dạy học, và tổ chức các hội thảo, hội nghị chia sẻ kinh nghiệm. Cần có các chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước, chẳng hạn như cung cấp nguồn tài chính, khuyến khích các trường học triển khai CLIL, và tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia các khóa đào tạo nâng cao trình độ. Biện pháp l (trong chương 2 của tài liệu gốc): Vận dụng kĩ thuật dạy và học từ vựng trong dạy học ngoại ngữ vào dạy học môn Toán bằng tiếng Anh.

6.2. Nghiên Cứu So Sánh và Đánh Giá Hiệu Quả CLIL

Cần tiếp tục thực hiện các nghiên cứu so sánh và đánh giá hiệu quả của CLIL so với các phương pháp dạy học khác, để có thêm bằng chứng khoa học về lợi ích của CLIL. Các nghiên cứu này cần tập trung vào nhiều khía cạnh khác nhau, chẳng hạn như kết quả học tập, thái độ học tập, và sự phát triển kỹ năng của học sinh. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp các nhà giáo dục đưa ra các quyết định dựa trên bằng chứng và điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Biện pháp 3 (trong chương 2 của tài liệu gốc): Rèn kĩ năng đọc, viết, nghe và nói cho học sinh trong dạy học Toán bằng tiếng Anh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, việc nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh trong giáo dục phổ thông tại Việt Nam ngày càng trở nên cấp thiết. Theo Quyết định 1400/QĐ-TTg năm 2008 của Thủ tướng Chính phủ, đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ nhằm xây dựng nguồn nhân lực có khả năng sử dụng ngoại ngữ độc lập, tự tin trong giao tiếp và học tập là một trong những mục tiêu trọng tâm. Đặc biệt, việc dạy học các môn khoa học bằng tiếng Anh, trong đó có môn Toán, được xem là một giải pháp hiệu quả để phát triển đồng thời kiến thức chuyên môn và kỹ năng ngôn ngữ.

Phương pháp tích hợp nội dung và ngôn ngữ (CLIL) được giới thiệu từ năm 1994 tại châu Âu, đã chứng minh hiệu quả trong việc phát triển kỹ năng ngôn ngữ và tư duy cho học sinh. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc áp dụng CLIL trong dạy học môn Toán, đặc biệt là nội dung số hữu tỉ lớp 7, vẫn còn nhiều thách thức do hạn chế về năng lực ngôn ngữ của giáo viên và học sinh, cũng như thiếu tài liệu phù hợp.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất và kiểm nghiệm các biện pháp sư phạm nhằm phát triển việc dạy học nội dung số hữu tỉ lớp 7 bằng tiếng Anh theo phương pháp CLIL tại trường trung học cơ sở Mai Dịch, Hà Nội. Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng, xây dựng khung lý thuyết và thực nghiệm sư phạm trong khoảng thời gian gần đây, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học Toán bằng tiếng Anh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế.

Việc nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển năng lực ngôn ngữ và tư duy toán học cho học sinh, đồng thời hỗ trợ giáo viên nâng cao kỹ năng giảng dạy tích hợp nội dung và ngôn ngữ, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên khung lý thuyết của phương pháp CLIL (Content and Language Integrated Learning), được phát triển bởi David Marsh từ năm 1994. CLIL là phương pháp giáo dục hai trọng tâm, trong đó ngôn ngữ được sử dụng để dạy và học cả kiến thức chuyên môn và kỹ năng ngôn ngữ. Khung 4Cs của CLIL gồm: Nội dung (Content), Giao tiếp (Communication), Nhận thức (Cognition) và Văn hóa (Culture) được áp dụng để thiết kế và tổ chức các hoạt động dạy học.

Ngoài ra, luận văn còn vận dụng thang nhận thức Bloom để phân loại các cấp độ tư duy của học sinh trong quá trình học tập, từ nhận biết, thông hiểu, vận dụng, phân tích, đánh giá đến sáng tạo. Các khái niệm chuyên ngành Toán học về số hữu tỉ, các phép tính cộng, trừ, nhân, chia và lũy thừa cũng được làm rõ trong ngữ cảnh dạy học bằng tiếng Anh.

Khung lý thuyết về năng lực giáo viên CLIL cũng được nghiên cứu, bao gồm năng lực ngôn ngữ, chuyên môn, phương pháp giảng dạy, phát triển tài liệu và đánh giá học sinh. Các nguyên tắc tổ chức hoạt động trải nghiệm trong lớp học CLIL như phương pháp giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, sắm vai và trò chơi cũng được tích hợp nhằm tăng cường sự tương tác và phát triển kỹ năng cho học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận, điều tra khảo sát và thực nghiệm sư phạm.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm: tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước về CLIL và dạy học Toán bằng tiếng Anh, chương trình giáo dục phổ thông môn Toán lớp 7, kết quả khảo sát ý kiến của 20 giáo viên dạy Toán bằng tiếng Anh tại các trường THCS trên địa bàn Hà Nội, đặc biệt là trường THCS Mai Dịch.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm phân tích định tính nội dung tài liệu, phân tích thống kê mô tả kết quả khảo sát, và đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm thông qua các bài kiểm tra và quan sát hoạt động học tập của học sinh.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 20 giáo viên với kinh nghiệm từ 2 đến 6 năm trong dạy Toán bằng tiếng Anh, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho thực trạng dạy học tại các trường công lập Hà Nội.

Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2024-2025, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, xây dựng biện pháp sư phạm và thực nghiệm tại trường THCS Mai Dịch.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về tầm quan trọng của dạy Toán bằng tiếng Anh: 75% giáo viên khảo sát cho rằng việc học môn Toán bằng tiếng Anh là rất cần thiết, 80% trong số đó nhấn mạnh mục đích để học sinh có thể tham gia các kỳ thi quốc tế và giao lưu kiến thức qua mạng Internet. Điều này cho thấy nhu cầu và động lực học tập môn Toán bằng tiếng Anh đang rất cao.

2. Thời lượng học phù hợp: 80% giáo viên cho rằng 2 tiết/tuần là thời lượng phù hợp để học sinh tiếp thu kiến thức và luyện tập từ vựng chuyên ngành, trong khi 10% đề xuất 3 tiết/tuần để tăng cường thực hành.

3. Khó khăn trong dạy học: 90% giáo viên gặp khó khăn về ngôn ngữ, đặc biệt là giao tiếp chưa linh hoạt và thiếu từ vựng chuyên ngành Toán bằng tiếng Anh. 50% giáo viên chưa được đào tạo đầy đủ về phương pháp dạy học CLIL, 25% gặp khó khăn về tài liệu giảng dạy phù hợp.

4. Tiếp cận phương pháp CLIL: 60% giáo viên đã nghiên cứu và áp dụng phương pháp CLIL trong giảng dạy, 25% biết đến nhưng chưa tìm hiểu sâu, 15% chưa biết về phương pháp này. Điều này cho thấy CLIL đang được quan tâm nhưng vẫn cần tăng cường đào tạo và phổ biến.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát phản ánh rõ thực trạng dạy học môn Toán bằng tiếng Anh tại các trường THCS công lập ở Hà Nội, với sự đồng thuận cao về nhu cầu học tập và những khó khăn chủ yếu liên quan đến năng lực ngôn ngữ và phương pháp giảng dạy. Việc 60% giáo viên đã áp dụng CLIL cho thấy phương pháp này có tiềm năng phát triển, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như tại Tây Ban Nha và châu Âu, CLIL đã được chứng minh giúp học sinh nâng cao kỹ năng ngôn ngữ và tư duy, đồng thời tạo động lực học tập tích cực. Tuy nhiên, tại Việt Nam, thách thức lớn nhất là trình độ tiếng Anh của giáo viên chưa đạt chuẩn C1 theo quy định, cũng như thiếu tài liệu và hướng dẫn cụ thể cho dạy học CLIL.

Việc áp dụng thang Bloom và khung 4Cs trong thiết kế bài giảng giúp giáo viên tổ chức các hoạt động học tập đa dạng, phát triển đồng thời kỹ năng ngôn ngữ và tư duy toán học cho học sinh. Các hoạt động trải nghiệm như làm việc nhóm, sắm vai và trò chơi được đánh giá cao trong việc tăng cường sự tương tác và hứng thú học tập.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên đánh giá mức độ cần thiết của môn Toán bằng tiếng Anh, biểu đồ tròn về các khó khăn gặp phải, và bảng phân loại các hoạt động dạy học theo thang Bloom và khung 4Cs để minh họa sự đa dạng trong phương pháp giảng dạy.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo giáo viên CLIL: Tổ chức các khóa bồi dưỡng nâng cao năng lực ngôn ngữ (đạt trình độ C1) và phương pháp giảng dạy tích hợp nội dung và ngôn ngữ cho giáo viên Toán. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phối hợp với các trường đại học sư phạm tổ chức.

2. Phát triển và cung cấp tài liệu giảng dạy phù hợp: Xây dựng bộ tài liệu dạy học Toán bằng tiếng Anh theo phương pháp CLIL, bao gồm sách giáo khoa, phiếu học tập, bài tập và hướng dẫn sử dụng từ vựng chuyên ngành. Chủ thể thực hiện là nhà xuất bản giáo dục và các chuyên gia sư phạm trong vòng 1 năm.

3. Tăng cường hoạt động trải nghiệm và tương tác trong lớp học: Khuyến khích giáo viên áp dụng các phương pháp như làm việc nhóm, sắm vai, trò chơi để phát triển kỹ năng giao tiếp và tư duy cho học sinh. Thời gian áp dụng liên tục trong các năm học, do giáo viên chủ động triển khai.

4. Xây dựng hệ thống đánh giá đa chiều: Thiết kế các công cụ đánh giá kết hợp giữa đánh giá kiến thức Toán và năng lực ngôn ngữ, đảm bảo phản ánh đúng tiến trình học tập của học sinh. Thời gian triển khai trong 1 năm, do nhà trường phối hợp với chuyên gia đánh giá giáo dục thực hiện.

5. Tăng cường hỗ trợ học sinh yếu ngôn ngữ: Tổ chức các lớp phụ đạo tiếng Anh chuyên ngành Toán cho học sinh có năng lực ngôn ngữ thấp nhằm nâng cao khả năng tiếp thu nội dung. Thời gian thực hiện theo từng học kỳ, do nhà trường và giáo viên phụ trách.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên Toán dạy bằng tiếng Anh: Nhận được hướng dẫn cụ thể về phương pháp CLIL, kỹ thuật dạy học và cách xây dựng bài giảng tích hợp nội dung và ngôn ngữ, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy.

2. Nhà quản lý giáo dục và các cơ sở đào tạo: Có cơ sở để xây dựng chính sách đào tạo, phát triển chương trình và tài liệu phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế.

3. Sinh viên ngành Sư phạm Toán và Ngoại ngữ: Tìm hiểu về phương pháp dạy học tích hợp, chuẩn bị kỹ năng sư phạm và ngôn ngữ để đáp ứng yêu cầu giảng dạy trong tương lai.

4. Các nhà nghiên cứu giáo dục: Tham khảo kết quả khảo sát thực trạng, phương pháp nghiên cứu và thực nghiệm sư phạm để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về dạy học CLIL và giáo dục song ngữ.

Câu hỏi thường gặp

1. Phương pháp CLIL là gì và có điểm gì khác biệt so với dạy học truyền thống?
   CLIL là phương pháp dạy học tích hợp nội dung và ngôn ngữ, trong đó học sinh học kiến thức môn học thông qua ngôn ngữ thứ hai, đồng thời phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Khác với dạy học truyền thống, CLIL nhấn mạnh mục tiêu kép về nội dung và ngôn ngữ, giúp học sinh phát triển toàn diện hơn.

2. Làm thế nào để giáo viên có thể vượt qua khó khăn về ngôn ngữ khi dạy Toán bằng tiếng Anh?
   Giáo viên cần được đào tạo nâng cao trình độ tiếng Anh chuyên ngành, sử dụng tài liệu hỗ trợ, áp dụng kỹ thuật dạy học tương tác và tạo môi trường học tập tích cực để tăng cường giao tiếp và thực hành ngôn ngữ trong lớp.

3. Thời lượng học Toán bằng tiếng Anh bao nhiêu là phù hợp?
   Theo khảo sát, 2 tiết/tuần được xem là thời lượng phù hợp để học sinh tiếp thu kiến thức và luyện tập từ vựng chuyên ngành, đồng thời không gây quá tải cho học sinh.

4. Các hoạt động trải nghiệm nào phù hợp trong lớp học CLIL?
   Các hoạt động như làm việc nhóm, sắm vai, trò chơi học tập và giải quyết vấn đề được đánh giá cao trong việc tăng cường sự tương tác, phát triển kỹ năng tư duy và ngôn ngữ cho học sinh.

5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả dạy học theo phương pháp CLIL?
   Cần sử dụng các công cụ đánh giá đa chiều, bao gồm đánh giá kiến thức chuyên môn và năng lực ngôn ngữ, kết hợp đánh giá định tính và định lượng, đồng thời thu thập phản hồi từ học sinh để điều chỉnh phương pháp giảng dạy.

Kết luận

• Phương pháp CLIL có tiềm năng lớn trong việc phát triển đồng thời kiến thức Toán và kỹ năng tiếng Anh cho học sinh lớp 7, đặc biệt trong nội dung số hữu tỉ.
• Thực trạng dạy học Toán bằng tiếng Anh tại Hà Nội còn nhiều khó khăn về năng lực ngôn ngữ của giáo viên và học sinh, cũng như thiếu tài liệu và phương pháp phù hợp.
• Việc áp dụng khung 4Cs và thang Bloom giúp thiết kế bài giảng đa dạng, phát triển kỹ năng tư duy và giao tiếp cho học sinh.
• Đề xuất các biện pháp đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu, tổ chức hoạt động trải nghiệm và xây dựng hệ thống đánh giá nhằm nâng cao hiệu quả dạy học CLIL.
• Tiếp tục nghiên cứu và thực nghiệm mở rộng phương pháp CLIL trong các nội dung Toán học khác và các cấp học để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế.

Hành động tiếp theo: Các nhà trường và cơ quan quản lý giáo dục cần phối hợp triển khai đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu và áp dụng các biện pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng dạy học Toán bằng tiếng Anh theo phương pháp CLIL.