Đại Học Quốc Gia Hà Nội: Dạy Học Nội Dung Số Hữu Tỉ Lớp 7 Bằng Tiếng Anh

Phương pháp CLIL bắt nguồn từ châu Âu vào những năm 1970, với mục tiêu đào tạo công dân thành thạo ít nhất hai ngôn ngữ. Chương trình hòa nhập ở Quebec, Canada, là một ví dụ điển hình về thành công của giáo dục song ngữ. Đến năm 1994, giảng viên David Marsh chính thức giới thiệu CLIL, nhanh chóng lan rộng và được áp dụng tại nhiều quốc gia. Hội đồng châu Âu đã thông qua nghị quyết khuyến khích triển khai CLIL, bao gồm chương trình đào tạo song ngữ và nâng cao chất lượng giáo viên. Các chương trình như Socrates và Erasmus đã hỗ trợ tài chính cho việc xây dựng chương trình, đào tạo giáo viên và các hoạt động ngoại khóa liên quan đến CLIL. CLIL được các tổ chức giáo dục hàng đầu thế giới như Cambridge, Oxford và British Council áp dụng.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh tác động tích cực của CLIL đến khả năng ngôn ngữ và thái độ học tập của học sinh. Nghiên cứu của Lasagabaster và Sierra (2010) cho thấy học sinh theo học chương trình CLIL có thái độ học tiếng Anh tích cực hơn so với học sinh học chương trình EFL truyền thống. CLIL giúp nâng cao kỹ năng sử dụng tiếng Anh thông qua việc kích thích hứng thú học tập. Ngoài ra, nghiên cứu của Ruiz de Zarobe (2008) cũng chỉ ra rằng học sinh học CLIL có kết quả tốt hơn ở tất cả các mặt: phát âm, từ vựng, ngữ pháp, sự trôi chảy và kiến thức môn học. Các yếu tố như chương trình chất lượng cao, rèn luyện kỹ năng tư duy bậc cao và tăng cường phát triển nhận thức đóng vai trò quan trọng trong thành công của CLIL.

Tại Việt Nam, xu hướng sử dụng tiếng Anh để giảng dạy các môn học khác đang ngày càng phổ biến. Đề án 2020 về dạy và học ngoại ngữ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với mục tiêu nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ cho người Việt Nam. Tuy nhiên, việc áp dụng CLIL trong dạy học toán, đặc biệt là nội dung số hữu tỉ lớp 7, vẫn còn hạn chế. Nhiều trường học, đặc biệt là ở các thành phố lớn, đã bắt đầu triển khai các chương trình dạy toán bằng tiếng Anh, nhưng chủ yếu tập trung vào việc dịch thuật và giảng dạy kiến thức theo phương pháp truyền thống. Việc thiếu giáo viên có đủ năng lực và tài liệu dạy học phù hợp là một trong những rào cản chính.

Một trong những khó khăn lớn nhất trong việc dạy số hữu tỉ lớp 7 bằng tiếng Anh là thiếu tài liệu và phương tiện dạy học phù hợp với phương pháp CLIL. Hầu hết các tài liệu hiện có đều được dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh, thiếu tính tương tác và không khuyến khích học sinh sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên. Cần có những tài liệu được thiết kế đặc biệt cho CLIL, bao gồm các hoạt động thực hành, trò chơi, bài tập nhóm và dự án học tập, giúp học sinh vừa học kiến thức toán học, vừa phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Các tài liệu này cần sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với trình độ của học sinh lớp 7.

Việc xây dựng một hệ thống từ vựng toán học đầy đủ và dễ hiểu là yếu tố then chốt để học sinh có thể học tốt số hữu tỉ bằng tiếng Anh. Giáo viên cần cung cấp cho học sinh danh sách các thuật ngữ quan trọng, ví dụ: rational number (số hữu tỉ), fraction (phân số), decimal (số thập phân), numerator (tử số), denominator (mẫu số), number line (trục số). Bên cạnh đó, cần giải thích ý nghĩa của các thuật ngữ này bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu và sử dụng các ví dụ minh họa cụ thể. Giáo viên cũng có thể sử dụng các trò chơi, bài tập nhóm và hoạt động tương tác để giúp học sinh ghi nhớ và sử dụng các thuật ngữ này một cách hiệu quả. Bảng 2 (trong tài liệu gốc) cũng đề cập một số thuật ngữ toán học quan trọng trong nội dung số hữu tỉ.

Sử dụng các công cụ trực quan như hình ảnh, biểu đồ, sơ đồ và phần mềm mô phỏng là một cách hiệu quả để giúp học sinh hiểu rõ hơn về các khái niệm số hữu tỉ. Ví dụ, giáo viên có thể sử dụng trục số (number line) để minh họa vị trí của các số hữu tỉ, hoặc sử dụng hình tròn chia thành các phần bằng nhau để giải thích về phân số (fraction). Ngoài ra, việc liên hệ kiến thức số hữu tỉ với các ứng dụng thực tế trong cuộc sống hàng ngày cũng giúp học sinh cảm thấy hứng thú và dễ dàng tiếp thu kiến thức hơn. Bảng 2 (trong tài liệu gốc) có phiếu học tập Cooking and Recipes with rational numbers.

Kỹ năng nghe hiểu (listening comprehension) là yếu tố quan trọng để học sinh có thể tiếp thu kiến thức trong các bài giảng bằng tiếng Anh. Giáo viên cần sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu và cung cấp các hỗ trợ cần thiết, chẳng hạn như hình ảnh, từ khóa và bản tóm tắt. Kỹ năng giao tiếp (communication) cũng rất quan trọng để học sinh có thể trao đổi ý kiến, đặt câu hỏi và làm việc nhóm một cách hiệu quả. Giáo viên cần tạo ra một môi trường học tập thân thiện và khuyến khích học sinh sử dụng tiếng Anh để giao tiếp với nhau và với giáo viên. Bảng 2 có đề cập đến một số cách diễn đạt phép cộng, trừ, nhân, chia, lũy thừa trong toán học.

Kỹ năng đọc hiểu (reading comprehension) là cần thiết để học sinh có thể đọc và hiểu các tài liệu toán học bằng tiếng Anh, chẳng hạn như sách giáo khoa, bài báo và tài liệu trực tuyến. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh các kỹ thuật đọc hiệu quả, chẳng hạn như đọc lướt, đọc kỹ và tìm kiếm thông tin. Kỹ năng viết báo cáo (writing report) cũng rất quan trọng để học sinh có thể trình bày kết quả nghiên cứu, giải thích các khái niệm toán học và chứng minh các định lý. Giáo viên cần cung cấp cho học sinh các hướng dẫn cụ thể về cách viết báo cáo toán học, bao gồm cấu trúc, ngôn ngữ và cách trình bày.

Các hoạt động trải nghiệm (experiential learning) và dự án học tập (project-based learning) là những cách tuyệt vời để giúp học sinh áp dụng kiến thức số hữu tỉ vào thực tế và phát triển các kỹ năng cần thiết. Ví dụ, học sinh có thể tham gia vào các dự án xây dựng mô hình, thiết kế trò chơi, hoặc giải quyết các vấn đề thực tế liên quan đến số hữu tỉ. Các hoạt động này giúp học sinh học tập một cách chủ động và sáng tạo, đồng thời rèn luyện các kỹ năng làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và giao tiếp hiệu quả.

Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh là cần thiết để xác định mức độ hiểu biết và kỹ năng của học sinh về số hữu tỉ. Các phương pháp đánh giá có thể bao gồm bài kiểm tra, bài tập về nhà, bài thuyết trình và dự án học tập. Quan trọng hơn, cần thu thập phản hồi từ học sinh về quá trình học tập, để hiểu rõ hơn về những khó khăn và nhu cầu của học sinh. Phản hồi này có thể được sử dụng để điều chỉnh phương pháp dạy học và cải thiện tài liệu học tập. Bảng đánh giá kết quả các bài kiểm tra assessment result trong tài liệu gốc là một ví dụ.

Để thúc đẩy việc áp dụng CLIL trong dạy học toán, cần đề xuất các biện pháp sư phạm cụ thể, chẳng hạn như xây dựng các khóa đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu dạy học, và tổ chức các hội thảo, hội nghị chia sẻ kinh nghiệm. Cần có các chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước, chẳng hạn như cung cấp nguồn tài chính, khuyến khích các trường học triển khai CLIL, và tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia các khóa đào tạo nâng cao trình độ. Biện pháp l (trong chương 2 của tài liệu gốc): Vận dụng kĩ thuật dạy và học từ vựng trong dạy học ngoại ngữ vào dạy học môn Toán bằng tiếng Anh.

Cần tiếp tục thực hiện các nghiên cứu so sánh và đánh giá hiệu quả của CLIL so với các phương pháp dạy học khác, để có thêm bằng chứng khoa học về lợi ích của CLIL. Các nghiên cứu này cần tập trung vào nhiều khía cạnh khác nhau, chẳng hạn như kết quả học tập, thái độ học tập, và sự phát triển kỹ năng của học sinh. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp các nhà giáo dục đưa ra các quyết định dựa trên bằng chứng và điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Biện pháp 3 (trong chương 2 của tài liệu gốc): Rèn kĩ năng đọc, viết, nghe và nói cho học sinh trong dạy học Toán bằng tiếng Anh.