I. Tổng Quan Đánh Giá Sức Sản Xuất Giống Lợn Cầu Diễn
Nền chăn nuôi lợn Việt Nam đối mặt nhiều thách thức về năng suất và chất lượng. Quản lý giống chưa tốt, tiến bộ kỹ thuật về lai tạo, dinh dưỡng, thức ăn và thú y chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Xuất phát từ yêu cầu này, đề tài đánh giá sức sản xuất của đàn lợn đực giống Landrace, Yorkshire và Maxter nuôi tại Xí nghiệp Lợn Cầu Diễn – Từ Liêm – Hà Nội được triển khai. Nghiên cứu này nhằm đánh giá khách quan và đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả chăn nuôi lợn tại xí nghiệp, góp phần cải thiện chất lượng con giống và năng suất thịt.
1.1. Mục tiêu đánh giá sức sản xuất của giống lợn đực
Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá phẩm chất đàn lợn đực giống thông qua khả năng sinh sản của đàn lợn nái. Điều này bao gồm việc phân tích các chỉ số như số con đẻ ra, số con sơ sinh sống, số con cai sữa, và chất lượng tinh dịch. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng đánh giá ảnh hưởng của lợn đực giống đến khả năng tăng trọng và tiêu tốn thức ăn của đàn con. Các số liệu này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về hiệu quả sử dụng giống lợn đực tại xí nghiệp.
1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu tại Cầu Diễn
Đối tượng nghiên cứu là đàn lợn đực giống Landrace, Yorkshire và Maxter được nuôi tại Xí nghiệp Lợn Cầu Diễn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm việc thu thập số liệu về năng suất sinh sản của đàn lợn nái được phối giống từ các giống lợn đực này, cũng như theo dõi khả năng tăng trưởng và tiêu tốn thức ăn của đàn con sau cai sữa đến 60 ngày tuổi. Các điều kiện chăn nuôi, dinh dưỡng và quản lý tại xí nghiệp cũng được xem xét để đánh giá một cách toàn diện.
II. Phân Tích Tổng Quan Tài Liệu Về Giống Lợn
Theo đánh giá của Cục Chăn Nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, truyền tinh nhân tạo là biện pháp chủ lực trong chăn nuôi lợn lai kinh tế, góp phần cải tạo đàn lợn nội để tăng năng suất, chất lượng thịt, giảm tiêu tốn thức ăn. Hiện nay, nhiều tỉnh thành đã có các trung tâm, trạm, trại đực giống sản xuất tinh dịch lợn phục vụ công tác truyền tinh nhân tạo.Tuy nhiên, năng suất đàn gia súc địa phương thường thấp, đòi hỏi việc chăm sóc và nuôi dưỡng lợn đực giống phải đảm bảo: không quá béo hoặc gầy, sản xuất tinh tốt, tính tình nhanh nhẹn, cơ thể khỏe mạnh, tỷ lệ thụ thai cao, chất lượng đàn con tốt và di truyền ổn định.
2.1. Đặc điểm cấu tạo cơ quan sinh dục lợn đực giống
Cơ quan sinh dục lợn đực giống bao gồm dịch hoàn (tinh hoàn) và ống dẫn tinh. Dịch hoàn có nhiệm vụ sản xuất tinh trùng. Ống dẫn tinh kéo dài từ đuôi phụ dịch hoàn, qua ống bẹn vào xoang bụng tới bầu tinh. Cuối cùng là dịch tiết của nang tuyến, có keo dính. Việc đánh giá tình trạng Acrosome của tinh trùng là cần thiết (Nguyễn Tấn Anh, 1990).
2.2. Quá trình tiết tinh dịch ở lợn đực ngoại
Ở lợn đực ngoại khi đã thành thục về tính dục (6 – 8 tháng tuổi và khối lượng cơ thể từ 90 – 100 kg), người ta có thể cho phối giống trực tiếp hay lấy tinh bằng phương pháp nhân tạo. Tinh trùng lợn được tạo ra từ các tế bào Sertoli ở thành của các ống sinh tinh. Tiền tinh trùng (n NST hoặc với X hoặc với Y) trải qua quá trình giảm nhiễm, sau đó trải qua các giai đoạn phát triển, trưởng thành và cuối cùng biến thành tinh trùng.
III. Thách Thức và Cơ Hội Nâng Cao Sức Sản Xuất Lợn
Quá trình sản sinh tinh trùng từ trong ống dẫn tinh nhỏ diễn ra liên tục. Vì lúc này chất lượng tinh dịch còn thấp, cơ thể chưa phát triển đầy đủ về thể vóc, ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản và sức sống của đời sau, lợn đực sớm bị suy yếu, mất khả năng giao phối. Các loài khác nhau, giống khác nhau thì thể tích tinh dịch cũng khác nhau. Tinh trùng có hoạt lực càng cao thì chất lượng tinh dịch càng tốt.
3.1. Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đến chất lượng tinh dịch
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch lợn. Các giống lợn nội địa như Móng Cái, Ỉ, Mường Khương khi trưởng thành, thể tích tinh dịch chỉ đạt 100 – 150 ml. Khẩu phần ăn phải có 120 - 130 g protein tiêu hóa/ĐVTA. Chất lượng protein có ảnh hưởng nhiều đến chất lượng tinh dịch. Vì vậy, cần phải căn cứ vào độ dài chiếu sáng trong ngày của các mùa trong năm mà điều chỉnh thời gian chiếu sáng để không kéo dài quá 10h/ngày (Lê Xuân Cương, 1986).
3.2. Tác động của tần suất khai thác tinh dịch
Lợn đực giống sử dụng quá nhiều dẫn đến kiệt quệ và chất lượng tinh kém. Ngược lại, khi sử dụng ít quá, lợn có cơ hội tích lũy các chất dinh dưỡng dưới dạng mỡ, gây nên hiện tượng béo và tích mỡ dưới da, dẫn tới phản xạ kém và chất lượng tinh kém. Khi tinh trùng ra ngoài cơ thể gia súc nó sẽ chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố.
3.3. Yếu tố bảo quản và pha loãng tinh dịch
Ánh sáng là tác nhân có hại cho sức sống của tinh trùng. Tùy theo từng loại môi trường mà nhiệt độ bảo quản có thể khác nhau: môi trường Liên Xô II bảo quản ở 12°C, môi trường BTS bảo quản ở 18°C. Tinh trùng cần có môi trường pha loãng với năng lực đệm pH của tinh dịch. Do đó, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học của các tác giả ở trong và ngoài nước về phẩm chất tinh dịch của lợn đực giống, cũng như ảnh hưởng của lợn đực giống tới năng suất sinh sản của đàn lợn nái và tốc độ tăng ở đời sau.
IV. Đánh Giá Sức Sản Xuất Lợn Đực Giống Tới Năng Suất Thịt
Nhóm tác giả Phạm Hữu Doanh, Đinh Hồng Luận (1985) cho biết lợn đại Bạch Cuba giống gốc có thể tích là 232,56 ml; nồng độ tinh trùng là 232,0 triệu/ml, trong khi đó lợn đại Bạch gây chọn tại Việt Nam có thể tích là 181,2 ml và nồng độ tinh trùng là 210 triệu/ml. Các nghiên cứu cho thấy số con còn sống đến 21 ngày/ổ của lợn Landrace là 9,1 con; lợn Yorkshire là 8,86 con.
4.1. Ảnh hưởng của lợn đực giống đến khả năng tăng trọng
Về ảnh hưởng của đực giống tới khả năng tăng trọng của lợn thịt: Võ Trọng Hốt và cộng sự (1991 – 1995) cho biết tăng trọng trung bình toàn kỳ con lai 3/4 máu lợn ngoại: đực Landrace phối với F1 (DB x MC) là 575 ± 60,9 g/ngày, đực đại Bạch lai với nái F1 (DB x MC) là 527 ± 41,1 g/ngày.
4.2. Năng suất sinh sản của lợn nái Landrace và Yorkshire
Nghiên cứu của Đinh Văn Chỉnh và cs (1999) cho biết năng suất sinh sản của lợn nái Landrace và Yorkshire nuôi tại Trung tâm giống gia súc Hà Tây, khối lượng phối giống lần đầu của Landrace và Yorkshire là 99,3 - 100,2 kg; tuổi phối giống lần đầu là 254,1 ngày và 282 ngày; tuổi đẻ lứa đầu là 367 ngày và 396,3 ngày; số con đẻ ra còn sống là 8,2 và 8,3 con; khối lượng sơ sinh/ổ là 9,12 và 10,89 kg; khối lượng 21 ngày tuổi/ỏ là 40,7 và 42,1 kg.
V. Kết Luận Quan Trọng Về Sức Sản Xuất Giống Lợn Đực
Nghiên cứu của Phùng Thị Vân và cs (2000) về năng suất sinh sản của tổ hợp lai đực Yorkshire và cái Landrace cho biết: năng suất sinh sản nâng cao hơn nái thuần về số con đẻ ra còn sống /ổ là 1,03 con, tỷ lệ nuôi sống lợn con đến cai sữa tăng 3,52%, khối lượng bình quân 60 ngày tuổi tăng 1,0 kg và giảm mức tiêu tốn thức ăn / kg tăng trọng lúc 35 và 60 ngày tuổi. Cần có những nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch và sức sản xuất của lợn đực giống.
5.1. Đề xuất các giải pháp cải thiện giống lợn Cầu Diễn
Dựa trên các kết quả nghiên cứu, cần xây dựng các chương trình chọn lọc và lai tạo giống lợn phù hợp với điều kiện chăn nuôi tại Xí nghiệp Lợn Cầu Diễn. Cần chú trọng đến việc cải thiện chất lượng tinh dịch của lợn đực giống, cũng như nâng cao năng suất sinh sản và khả năng tăng trọng của đàn con. Việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong chăn nuôi, dinh dưỡng và quản lý cũng là yếu tố quan trọng.
5.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo về giống lợn Cầu Diễn
Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc phân tích gen và các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến sức sản xuất của lợn. Cần đánh giá hiệu quả của các phương pháp nuôi dưỡng và quản lý khác nhau đối với chất lượng tinh dịch và năng suất sinh sản. Ngoài ra, cần nghiên cứu về khả năng thích nghi của các giống lợn với điều kiện khí hậu và dịch bệnh tại địa phương.
