Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhu cầu sử dụng không gian ngầm ngày càng tăng cao nhằm giải quyết vấn đề thiếu hụt diện tích đất do mật độ dân số đông đúc. Theo ước tính, các công trình ngầm như hầm để xe, tầng hầm của các tòa nhà cao tầng chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số công trình xây dựng hiện nay. Tuy nhiên, việc thi công phần ngầm luôn đối mặt với nhiều thách thức về kỹ thuật, an toàn và chi phí. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng và đánh giá một bộ tiêu chí kỹ thuật nhằm đánh giá hiệu quả và tính khả thi của các biện pháp thi công phần ngầm tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn đến năm 2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các công trình phần ngầm tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, với dữ liệu thu thập từ các chuyên gia, kỹ sư và nhà thầu thi công có kinh nghiệm thực tiễn. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp một công cụ đánh giá chuẩn mực, giúp các bên liên quan nâng cao hiệu quả thi công, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa chi phí, đồng thời góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng đô thị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý xây dựng và mô hình đánh giá hiệu quả kỹ thuật thi công. Lý thuyết quản lý xây dựng tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ, chi phí và chất lượng công trình, trong khi mô hình đánh giá kỹ thuật thi công đề cập đến các tiêu chí kỹ thuật, an toàn và môi trường. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Biện pháp thi công phần ngầm: các phương pháp và kỹ thuật thi công tầng hầm, hố móng, hầm ngầm trong công trình xây dựng.
  • Tiêu chí đánh giá kỹ thuật: các yếu tố kỹ thuật quan trọng như độ ổn định công trình, an toàn lao động, tác động môi trường và chi phí thi công.
  • Quản lý rủi ro thi công: các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát rủi ro trong quá trình thi công phần ngầm.
  • Mô hình Likert 5 mức: phương pháp đánh giá mức độ quan trọng của các tiêu chí dựa trên thang điểm từ 1 đến 5.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát trực tuyến và trực tiếp với 123 chuyên gia, kỹ sư, nhà thầu thi công phần ngầm tại Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp chọn mẫu là phi xác suất thuận tiện, tập trung vào những người có kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực thi công phần ngầm. Bộ câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên tổng hợp 60 tiêu chí ban đầu, phân thành 3 nhóm: chuẩn bị thi công (15 tiêu chí), thi công (25 tiêu chí), an toàn và môi trường (20 tiêu chí). Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS với các phân tích thống kê gồm: thống kê mô tả, kiểm định t-test trung bình tổng thể, kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy của bộ tiêu chí. Quá trình nghiên cứu diễn ra từ tháng 8/2019 đến tháng 8/2020, bao gồm các bước: xây dựng bộ tiêu chí, khảo sát, phân tích dữ liệu, hoàn thiện bộ tiêu chí và thử nghiệm thực tế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá: Qua khảo sát và phân tích, bộ tiêu chí ban đầu gồm 60 tiêu chí đã được rút gọn còn 51 tiêu chí sau khi loại bỏ các tiêu chí không đạt yêu cầu về độ quan trọng và độ tin cậy (Cronbach’s Alpha > 0.6). Trong đó, nhóm chuẩn bị thi công giữ nguyên 15 tiêu chí, nhóm thi công giảm còn 25 tiêu chí, nhóm an toàn và môi trường còn 20 tiêu chí.

  2. Mức độ quan trọng các tiêu chí: Các tiêu chí có mức điểm trung bình cao nhất thuộc nhóm thi công và an toàn, ví dụ tiêu chí về quản lý rủi ro kỹ thuật (mean = 3.92), an toàn lao động (mean = 3.91), và kiểm soát môi trường (mean = 3.88). Nhóm chuẩn bị thi công có một số tiêu chí điểm trung bình thấp hơn như tính toán biện pháp thi công (mean = 3.01).

  3. Phân bố vai trò và kinh nghiệm chuyên gia: Khoảng 88.6% phiếu khảo sát hợp lệ, với đa số người tham gia có kinh nghiệm trên 5 năm trong lĩnh vực thi công phần ngầm. Nhóm chuyên viên kỹ thuật chiếm 32%, nhà thầu thi công chiếm 34.9%, ban quản lý dự án chiếm 15%, còn lại là các vị trí khác.

  4. Phương pháp thi công phổ biến: Semi top-down là biện pháp thi công được sử dụng nhiều nhất (67.7%), tiếp theo là top-down (13.8%) và bottom-up (13.8%). Điều này phản ánh xu hướng áp dụng các biện pháp thi công hiện đại, linh hoạt và phù hợp với điều kiện công trình tại TP. Hồ Chí Minh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy bộ tiêu chí đánh giá biện pháp thi công phần ngầm được xây dựng dựa trên sự tổng hợp ý kiến chuyên gia và dữ liệu thực tế có độ tin cậy cao, phù hợp với đặc thù công trình tại TP. Hồ Chí Minh. Việc loại bỏ các tiêu chí không quan trọng giúp tập trung nguồn lực vào những yếu tố then chốt, nâng cao hiệu quả đánh giá. Mức độ quan trọng cao của các tiêu chí an toàn và quản lý rủi ro phản ánh thực trạng thi công phần ngầm có nhiều rủi ro kỹ thuật và môi trường cần được kiểm soát chặt chẽ. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng về vai trò của biện pháp thi công semi top-down trong các công trình đô thị phức tạp. Các biểu đồ phân bố điểm trung bình và độ lệch chuẩn có thể minh họa trực quan sự đồng thuận của chuyên gia về từng tiêu chí, hỗ trợ việc ra quyết định áp dụng biện pháp thi công phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá chính thức: Cơ quan quản lý xây dựng cần phối hợp với các chuyên gia để hoàn thiện và ban hành bộ tiêu chí đánh giá biện pháp thi công phần ngầm làm chuẩn mực áp dụng rộng rãi trong các dự án xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh trong vòng 1-2 năm tới.

  2. Đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn: Các nhà thầu và kỹ sư thi công cần được đào tạo bài bản về các tiêu chí kỹ thuật và an toàn trong thi công phần ngầm, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện, giảm thiểu rủi ro và sai sót trong thi công.

  3. Áp dụng công nghệ giám sát hiện đại: Khuyến khích sử dụng các thiết bị cảm biến, hệ thống giám sát tự động để theo dõi tiến độ, chất lượng và an toàn thi công phần ngầm, giúp phát hiện sớm các vấn đề và xử lý kịp thời.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan: Ban quản lý dự án, nhà thầu chính, nhà thầu phụ và các bên giám sát cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ, minh bạch thông tin và xử lý phát sinh nhằm đảm bảo tiến độ và chất lượng thi công.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà thầu thi công xây dựng: Sử dụng bộ tiêu chí để đánh giá và lựa chọn biện pháp thi công phần ngầm phù hợp, nâng cao hiệu quả và an toàn thi công.

  2. Ban quản lý dự án và chủ đầu tư: Áp dụng công cụ đánh giá để giám sát tiến độ, chất lượng và chi phí thi công phần ngầm, đảm bảo dự án vận hành hiệu quả.

  3. Chuyên gia tư vấn kỹ thuật: Tham khảo các tiêu chí và kết quả nghiên cứu để tư vấn, thiết kế biện pháp thi công tối ưu cho các công trình ngầm.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về kỹ thuật thi công phần ngầm và quản lý xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bộ tiêu chí đánh giá biện pháp thi công phần ngầm gồm những nhóm nào?
    Bộ tiêu chí gồm 3 nhóm chính: chuẩn bị thi công (15 tiêu chí), thi công (25 tiêu chí), và an toàn môi trường (20 tiêu chí). Mỗi nhóm tập trung đánh giá các khía cạnh quan trọng tương ứng trong quá trình thi công.

  2. Phương pháp khảo sát được sử dụng trong nghiên cứu là gì?
    Nghiên cứu sử dụng khảo sát phi xác suất thuận tiện với 123 chuyên gia, kỹ sư, nhà thầu thi công phần ngầm tại TP. Hồ Chí Minh, thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi trực tuyến và trực tiếp.

  3. Tiêu chí nào được đánh giá là quan trọng nhất trong thi công phần ngầm?
    Các tiêu chí liên quan đến quản lý rủi ro kỹ thuật, an toàn lao động và kiểm soát môi trường được đánh giá có mức độ quan trọng cao nhất với điểm trung bình trên 3.9 trên thang Likert 5 mức.

  4. Biện pháp thi công phần ngầm nào phổ biến nhất tại TP. Hồ Chí Minh?
    Semi top-down là biện pháp thi công phổ biến nhất, chiếm 67.7% trong các dự án khảo sát, do tính linh hoạt và phù hợp với điều kiện công trình đô thị phức tạp.

  5. Làm thế nào để áp dụng bộ tiêu chí này vào thực tế?
    Bộ tiêu chí được thiết kế với thang điểm cụ thể cho từng tiêu chí, giúp các bên liên quan đánh giá và lựa chọn biện pháp thi công phù hợp, đồng thời làm cơ sở giám sát và kiểm soát thi công hiệu quả.

Kết luận

  • Đã xây dựng thành công bộ tiêu chí gồm 51 tiêu chí đánh giá biện pháp thi công phần ngầm tại TP. Hồ Chí Minh, dựa trên khảo sát chuyên gia và phân tích thống kê.
  • Các tiêu chí tập trung vào ba nhóm chính: chuẩn bị thi công, thi công và an toàn môi trường, phản ánh đầy đủ các yếu tố kỹ thuật và quản lý quan trọng.
  • Biện pháp thi công semi top-down được xác định là phổ biến và phù hợp nhất với điều kiện thi công phần ngầm tại TP. Hồ Chí Minh.
  • Bộ tiêu chí có thể được áp dụng làm công cụ đánh giá, giám sát và lựa chọn biện pháp thi công trong các dự án xây dựng phần ngầm.
  • Đề xuất hoàn thiện tiêu chuẩn đánh giá chính thức và tăng cường đào tạo, phối hợp các bên nhằm nâng cao hiệu quả thi công phần ngầm trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp xây dựng nên triển khai áp dụng bộ tiêu chí này trong các dự án thực tế, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và cập nhật tiêu chí theo xu hướng phát triển kỹ thuật mới.