Luận án tiến sĩ y học: Hiệu quả điều trị rối loạn lo âu lan tỏa với liệu pháp thư giãn luyện tập

• Tác giả: Trần Nguyễn Ngọc
• Người hướng dẫn: PGS. TS. Nguyễn Kim Việt
• Trường học: Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Tâm thần
• Đề tài: Đánh giá hiệu quả điều trị rối loạn lo âu lan tỏa bằng liệu pháp thư giãn luyện tập
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. TỔNG QUAN RỐI LOẠN LO ÂU LAN TỎA
• 1.2. Khái niệm rối loạn lo âu lan tỏa
• 1.3. Dịch tễ RLLALT
• 1.4. Bệnh nguyên, bệnh sinh RLLALT
• 1.5. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG RLLALT
• 1.6. LIỆU PHÁP THƯ GIÃN - LUYỆN TẬP TRONG ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN LO ÂU LAN TỎA
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. QUI TRÌNH NGHIÊN CỨU. Mô tả đặc điểm lâm sàng RLLALT
• 2.2.3. Điều trị bằng liệu pháp thư giãn - luyện tập
• 2.2.4. Theo dõi tại các thời điểm điều trị
• 2.3. ĐO LƯỜNG SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.4. CÁC BIẾN SỐ, CHỈ SỐ VÀ PHƯƠNG PHÁP THU THẬP
• 2.5. NHẬP VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
• 2.6. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.6.1. Tính tự nguyện
• 2.6.2. Tính bảo mật
• 2.6.3. Tính minh bạch
• 2.6.4. Đạo đức của nhà nghiên cứu
• 2.7. HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU, SAI SỐ VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
• 2.7.1. Hạn chế của nghiên cứu
• 2.7.2. Biện pháp khắc phục
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG RLLALT
• 3.2.1. Đặc điểm tiền sử, bệnh sử bệnh nhân nghiên cứu
• 3.2.2. Đặc điểm lâm sàng RLLALT theo ICD 10
• 3.3. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ BẰNG LIỆU PHÁP THƯ GIÃN LUYỆN TẬP
• 3.3.1. Hiệu quả điều trị triệu chứng lo âu tại các thời điểm điều trị
• 3.3.2. Hiệu quả điều trị các triệu chứng khác tại các thời điểm
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 4.1.1. Đặc điểm tuổi của bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.2. Đặc điểm giới của bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.3. Đặc điểm trình độ học vấn của bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.4. Đặc điểm tình trạng hôn nhân của bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.5. Đặc điểm nghề nghiệp của bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.6. Đặc điểm địa dư và dân tộc của bệnh nhân nghiên cứu
• 4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG RLLALT
• 4.2.1. Đặc điểm tiền sử, bệnh sử bệnh nhân nghiên cứu
• 4.2.2. Đặc điểm lâm sàng RLLALT theo ICD 10
• 4.3. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ BẰNG LIỆU PHÁP THƯ GIÃN LUYỆN TẬP
• 4.3.1. Hiệu quả điều trị triệu chứng lo âu tại các thời điểm điều trị
• 4.3.2. Hiệu quả điều trị các triệu chứng cơ thể và tâm thần của RLLALT tại các thời điểm
• 4.3.3. Một số kết quả khác trong nghiên cứu
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về rối loạn lo âu lan tỏa

Rối loạn lo âu lan tỏa (RLLALT) là một dạng rối loạn tâm thần phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng lo âu quá mức, không kiểm soát được, lan tỏa nhiều chủ đề trong cuộc sống hàng ngày. Theo ICD-10, RLLALT được xếp vào nhóm các rối loạn lo âu với mã bệnh F41.1. Các triệu chứng của RLLALT bao gồm lo âu kéo dài ít nhất 6 tháng, kèm theo các triệu chứng cơ thể và tâm thần như căng thẳng, rối loạn giấc ngủ, và các vấn đề về tim mạch, tiêu hóa. Dịch tễ học cho thấy tỷ lệ mắc RLLALT dao động từ 1% đến 6,6% tùy theo tiêu chuẩn chẩn đoán và khu vực địa lý. Các yếu tố nguy cơ bao gồm sang chấn tâm lý, nhân cách không ổn định, môi trường sống căng thẳng, và yếu tố di truyền.

1.1. Khái niệm và đặc điểm lâm sàng

RLLALT được định nghĩa là tình trạng lo âu quá mức, không kiểm soát được, lan tỏa nhiều chủ đề nhỏ nhặt trong cuộc sống hàng ngày. Các triệu chứng lâm sàng bao gồm lo âu kéo dài, căng thẳng tâm thần, rối loạn giấc ngủ, và các triệu chứng cơ thể như đau ngực, khó thở. Theo ICD-10, chẩn đoán RLLALT yêu cầu các triệu chứng phải kéo dài ít nhất 6 tháng. Các triệu chứng này thường dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, gây khó khăn trong chẩn đoán và điều trị.

1.2. Dịch tễ học và yếu tố nguy cơ

Các nghiên cứu dịch tễ học cho thấy tỷ lệ mắc RLLALT dao động từ 1% đến 6,6% tùy theo tiêu chuẩn chẩn đoán và khu vực địa lý. Các yếu tố nguy cơ bao gồm sang chấn tâm lý, nhân cách không ổn định, môi trường sống căng thẳng, và yếu tố di truyền. Nghiên cứu của Blazer và cộng sự cho thấy sự xuất hiện của các sự kiện bất lợi làm tăng nguy cơ mắc RLLALT. Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng, với tỷ lệ di truyền RLLALT lên đến 30%.

II. Liệu pháp thư giãn luyện tập trong điều trị RLLALT

Liệu pháp thư giãn luyện tập là một phương pháp điều trị không dùng thuốc, tập trung vào việc giảm căng thẳng và lo âu thông qua các kỹ thuật thư giãn và luyện tập thể chất. Phương pháp này đã được áp dụng tại Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai từ những năm 1970 và cho thấy hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng lo âu và cải thiện sức khỏe tâm thần. Hiệu quả điều trị của liệu pháp thư giãn luyện tập được đánh giá thông qua việc giảm các triệu chứng lo âu, cải thiện chất lượng giấc ngủ, và tăng cường khả năng kiểm soát căng thẳng.

2.1. Cơ chế tác động của liệu pháp thư giãn luyện tập

Liệu pháp thư giãn luyện tập tác động đến RLLALT thông qua việc giảm căng thẳng và tăng cường khả năng kiểm soát cảm xúc. Các kỹ thuật thư giãn như thở sâu, thiền định, và luyện tập thể chất giúp giảm hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, từ đó giảm các triệu chứng lo âu và căng thẳng. Nghiên cứu của Baldwin cho thấy tỷ lệ tái phát RLLALT sau điều trị bằng liệu pháp tâm lý thấp hơn so với điều trị bằng thuốc.

2.2. Hiệu quả điều trị và ứng dụng thực tiễn

Hiệu quả điều trị của liệu pháp thư giãn luyện tập được đánh giá thông qua việc giảm các triệu chứng lo âu, cải thiện chất lượng giấc ngủ, và tăng cường khả năng kiểm soát căng thẳng. Các nghiên cứu tại Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia cho thấy liệu pháp này có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng lo âu và cải thiện sức khỏe tâm thần. Tuy nhiên, liệu pháp này vẫn còn ít được áp dụng trong điều trị RLLALT do thiếu bằng chứng khoa học đánh giá hiệu quả trong thực hành lâm sàng.

III. Đánh giá hiệu quả điều trị RLLALT bằng liệu pháp thư giãn luyện tập

Nghiên cứu đánh giá hiệu quả điều trị RLLALT bằng liệu pháp thư giãn luyện tập được thực hiện trên một nhóm bệnh nhân được chẩn đoán RLLALT theo tiêu chuẩn ICD-10. Kết quả cho thấy liệu pháp này có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng lo âu, cải thiện chất lượng giấc ngủ, và tăng cường khả năng kiểm soát căng thẳng. Các chỉ số đánh giá hiệu quả điều trị bao gồm thang điểm HAM-A và CGI cho thấy sự cải thiện đáng kể sau khi áp dụng liệu pháp thư giãn luyện tập.

3.1. Phương pháp nghiên cứu và đối tượng

Nghiên cứu được thực hiện trên một nhóm bệnh nhân được chẩn đoán RLLALT theo tiêu chuẩn ICD-10. Các bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp thư giãn luyện tập trong thời gian 12 tuần. Hiệu quả điều trị được đánh giá thông qua các thang điểm HAM-A và CGI. Kết quả cho thấy sự cải thiện đáng kể về các triệu chứng lo âu và chất lượng giấc ngủ sau khi áp dụng liệu pháp.

3.2. Kết quả và bàn luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy liệu pháp thư giãn luyện tập có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng lo âu, cải thiện chất lượng giấc ngủ, và tăng cường khả năng kiểm soát căng thẳng. Các chỉ số đánh giá hiệu quả điều trị bao gồm thang điểm HAM-A và CGI cho thấy sự cải thiện đáng kể sau khi áp dụng liệu pháp. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế như kích thước mẫu nhỏ và thời gian theo dõi ngắn, cần được khắc phục trong các nghiên cứu tiếp theo.