Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới, việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Trường Cao đẳng Cộng đồng Bà Rịa – Vũng Tàu (BR-VT) được thành lập năm 2000, với chức năng đào tạo đa ngành nghề, đa cấp nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tính đến năm 2012, trường có quy mô đào tạo 1.327 học sinh, sinh viên với 30 lớp, trong đó 779 sinh viên hệ cao đẳng và 548 học sinh trung cấp chuyên nghiệp. Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá chất lượng đào tạo của trường theo mô hình SERVQUAL, dựa trên ý kiến của sinh viên hệ cao đẳng năm 2012, nhằm xác định thực trạng, những tồn tại và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo.

Nghiên cứu có phạm vi khảo sát tại trường Cao đẳng Cộng đồng BR-VT, thời gian thu thập dữ liệu vào tháng 5/2012, với mẫu 391 sinh viên tham gia khảo sát. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp công cụ đánh giá chất lượng đào tạo dựa trên mô hình SERVQUAL, giúp lãnh đạo nhà trường có cái nhìn toàn diện về chất lượng dịch vụ đào tạo, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả đào tạo và đáp ứng tốt hơn nhu cầu nhân lực của địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình SERVQUAL của Parasuraman, Zeithaml và Berry (1985, 1988) – một trong những mô hình đánh giá chất lượng dịch vụ phổ biến nhất. Mô hình này xác định chất lượng dịch vụ là khoảng cách giữa kỳ vọng của khách hàng và cảm nhận thực tế về dịch vụ nhận được, gồm 5 thành phần chính: Độ tin cậy (Reliability), Mức độ đảm bảo (Assurance), Phương tiện hữu hình (Tangibles), Sự cảm thông, thấu hiểu (Empathy) và Khả năng đáp ứng (Responsiveness).

Ngoài ra, nghiên cứu cũng vận dụng các khái niệm về chất lượng đào tạo, quản lý chất lượng đào tạo và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ giáo dục. Các tiêu chí đánh giá được cụ thể hóa thành 44 biến quan sát, phù hợp với đặc thù của trường cao đẳng cộng đồng, nhằm đo lường mức độ hài lòng của sinh viên đối với từng yếu tố.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm hai giai đoạn: nghiên cứu sơ bộ định tính và nghiên cứu chính thức định lượng. Giai đoạn sơ bộ thực hiện thảo luận nhóm với 13 cán bộ, giảng viên chủ chốt và 10 sinh viên nhằm điều chỉnh, bổ sung các biến quan sát trong bảng câu hỏi. Giai đoạn chính thức tiến hành khảo sát bằng phiếu hỏi với cỡ mẫu 400 sinh viên hệ cao đẳng, thu về 391 phiếu hợp lệ.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích trong sinh viên đang học tại trường năm 2012. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS Statistics 17.0 và Microsoft Excel 2007 để đánh giá độ tin cậy thang đo (hệ số Cronbach’s alpha), phân tích thống kê mô tả, kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu. Thang đo Likert 5 điểm được sử dụng để đo lường mức độ hài lòng của sinh viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Độ tin cậy: Sinh viên đánh giá mức độ tin cậy của dịch vụ đào tạo ở mức trung bình khá với điểm trung bình khoảng 3.49. Các cam kết về chương trình học, lịch học và đánh giá điểm được thực hiện đúng hạn, tuy nhiên vẫn còn một số ý kiến cho rằng thông tin chưa hoàn toàn chính xác và kịp thời.

  2. Mức độ đảm bảo: Yếu tố này nhận được đánh giá khá cao với điểm trung bình khoảng 3.74. Sinh viên cảm nhận sự lịch sự, chuyên môn vững chắc của giảng viên và sự hỗ trợ nhiệt tình trong quá trình học tập.

  3. Phương tiện hữu hình: Đây là yếu tố có điểm trung bình thấp nhất, khoảng 3.24, phản ánh mức độ hài lòng trung bình của sinh viên về cơ sở vật chất, trang thiết bị và môi trường học tập. Một số phòng học, xưởng thực hành chưa được trang bị đầy đủ hoặc hiện đại.

  4. Sự cảm thông, thấu hiểu: Sinh viên đánh giá mức độ quan tâm, thấu hiểu của giảng viên và cán bộ nhà trường ở mức khá với điểm trung bình 3.49. Tuy nhiên, vẫn có ý kiến cho rằng nhà trường cần tăng cường hơn nữa sự hỗ trợ cá nhân cho sinh viên.

  5. Khả năng đáp ứng: Yếu tố này được đánh giá ở mức khá cao, khoảng 3.74, thể hiện sự sẵn sàng giúp đỡ và phản hồi nhanh chóng các yêu cầu của sinh viên từ phía giảng viên và cán bộ quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng Cộng đồng BR-VT nhìn chung đạt mức trung bình khá đến khá cao, đặc biệt ở các yếu tố liên quan đến con người như mức độ đảm bảo và khả năng đáp ứng. Tuy nhiên, điểm thấp hơn ở phương tiện hữu hình cho thấy cơ sở vật chất và trang thiết bị là điểm hạn chế cần được cải thiện.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục đại học, kết quả tương đồng với xu hướng chung khi yếu tố vật chất thường là điểm yếu do hạn chế về nguồn lực đầu tư. Việc sử dụng mô hình SERVQUAL giúp nhà trường nhận diện rõ các khoảng cách chất lượng dịch vụ, từ đó tập trung nguồn lực cải tiến phù hợp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình từng yếu tố, hoặc bảng tổng hợp điểm trung bình và độ lệch chuẩn để minh họa sự phân bố đánh giá của sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị: Đầu tư hiện đại hóa phòng học, xưởng thực hành và thư viện nhằm nâng cao điểm đánh giá về phương tiện hữu hình. Mục tiêu đạt mức điểm trung bình trên 3.7 trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp phòng kế hoạch tài chính.

  2. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao kỹ năng giảng dạy, giao tiếp và hỗ trợ sinh viên nhằm cải thiện sự cảm thông và khả năng đáp ứng. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do phòng đào tạo và phòng công tác HSSV chủ trì.

  3. Cải tiến quy trình truyền thông và cung cấp thông tin: Đảm bảo thông tin về chương trình học, lịch học và các chính sách được cập nhật chính xác, kịp thời trên website và các kênh truyền thông nội bộ. Mục tiêu giảm thiểu phản hồi tiêu cực về thông tin xuống dưới 10% trong năm học tiếp theo.

  4. Xây dựng hệ thống phản hồi và giải quyết khiếu nại hiệu quả: Thiết lập kênh tiếp nhận ý kiến sinh viên minh bạch, nhanh chóng xử lý các đề nghị và phàn nàn nhằm nâng cao độ tin cậy và sự hài lòng. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do phòng công tác HSSV phối hợp với các khoa thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các trường cao đẳng, đại học: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo, áp dụng mô hình SERVQUAL để đánh giá và cải tiến dịch vụ giáo dục.

  2. Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan quản lý nhà nước: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm cơ sở xây dựng chính sách nâng cao chất lượng đào tạo trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp.

  3. Giảng viên và cán bộ quản lý trường học: Hiểu rõ các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo từ góc nhìn sinh viên, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy và quản lý phù hợp.

  4. Sinh viên và người học: Nắm bắt các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo, góp phần phản hồi xây dựng và nâng cao chất lượng dịch vụ giáo dục tại cơ sở đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mô hình SERVQUAL là gì và tại sao được chọn để đánh giá chất lượng đào tạo?
    Mô hình SERVQUAL đánh giá chất lượng dịch vụ dựa trên sự so sánh giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng qua 5 yếu tố chính. Nó phù hợp với giáo dục vì đào tạo cũng là dịch vụ, giúp đo lường mức độ hài lòng của sinh viên một cách toàn diện và khoa học.

  2. Phương pháp thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này như thế nào?
    Dữ liệu được thu thập qua khảo sát trực tiếp bằng phiếu hỏi với mẫu 391 sinh viên hệ cao đẳng năm 2012, sử dụng thang đo Likert 5 điểm để đánh giá các yếu tố chất lượng đào tạo.

  3. Yếu tố nào trong mô hình SERVQUAL được sinh viên đánh giá thấp nhất?
    Phương tiện hữu hình (cơ sở vật chất, trang thiết bị) là yếu tố có điểm trung bình thấp nhất, phản ánh nhu cầu cải thiện về môi trường học tập và thực hành.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự cảm thông và khả năng đáp ứng trong đào tạo?
    Tăng cường đào tạo kỹ năng giao tiếp, hỗ trợ sinh viên cho giảng viên và cán bộ quản lý, đồng thời xây dựng hệ thống phản hồi hiệu quả để đáp ứng nhanh các yêu cầu của sinh viên.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các trường khác không?
    Mô hình và phương pháp nghiên cứu có tính tổng quát cao, có thể điều chỉnh phù hợp để áp dụng đánh giá chất lượng đào tạo tại các trường cao đẳng, đại học khác nhằm cải tiến dịch vụ giáo dục.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã ứng dụng thành công mô hình SERVQUAL để đánh giá chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng Cộng đồng Bà Rịa – Vũng Tàu, với mẫu khảo sát 391 sinh viên hệ cao đẳng năm 2012.
  • Kết quả cho thấy các yếu tố con người như mức độ đảm bảo và khả năng đáp ứng được đánh giá cao, trong khi cơ sở vật chất và trang thiết bị cần được cải thiện.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, tập trung vào nâng cấp cơ sở vật chất, đào tạo giảng viên, cải tiến truyền thông và hệ thống phản hồi.
  • Đây là tài liệu tham khảo quý giá cho lãnh đạo nhà trường và các bên liên quan trong việc xây dựng chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các đối tượng khác để hoàn thiện hơn công tác quản lý chất lượng đào tạo.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và đất nước.