Nhận xét về đặc điểm lâm sàng và hình ảnh cộng hưởng từ trong thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

• Tác giả: Bùi Quốc Hùng
• Người hướng dẫn: BS. Doãn Văn Ngọc
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Y đa khoa
• Đề tài: Đặc điểm lâm sàng và hình ảnh cộng hưởng từ thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
• 1. CHƯƠNG 1: Sơ lược về đặc điểm giải phẫu và chức năng của cột sống cổ
• 1.1. Cấu tạo của đốt sống cổ
• 1.2. Cấu tạo và chức năng đĩa đệm cột sống cổ
• 1.3. Đặc điểm về cấu trúc, thần kinh và mạch máu của đĩa đệm
• 1.3.1. Cấu trúc đĩa đệm
• 1.3.2. Mạch máu nuôi đĩa đệm
• 1.3.3. Chức năng của đĩa đệm
• 1.4. Triệu chứng lâm sàng
• 1.4.1. Hội chứng cột sống
• 1.4.2. Hội chứng chèn ép rễ đơn thuần
• 1.4.3. Hội chứng chèn ép tủy đơn thuần
• 1.4.4. Hội chứng chèn ép rễ - tủy cổ
• 1.5. Triệu chứng cận lâm sàng
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5.2. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5.3. Phương pháp thu thập thông tin
• 2.5.4. Các biến số cần thu thập khi nghiên cứu
• 2.6. Đặc điểm chung của bệnh nhân
• 2.7. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng
• 2.7.1. Hội chứng lâm sàng
• 2.7.2. Hình ảnh CHT
• 2.8. Xử lí số liệu
• 2.9. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm lâm sàng của TVĐĐ CSC
• 3.2. Phân bố bệnh nhân theo giới
• 3.3. Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi
• 3.4. Phân bố bệnh nhân theo nghề nghiệp
• 3.5. Phân bố bệnh nhân theo yếu tố khởi phát
• 3.6. Phân bố bệnh nhân theo thời gian mắc bệnh
• 3.7. Các hội chứng lâm sàng
• 3.8. Hình ảnh cộng hưởng từ thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
• 3.9. Phân bố các mức thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
• 3.10. Phân bố bệnh nhân theo số tầng thoát vị
• 3.11. Phân bố bệnh nhân theo vị trí thoát vị đĩa đệm
• 3.12. Hình ảnh cộng hưởng từ trên T1 và T2 cắt ngang
• 3.13. Đối chiếu các hội chứng lâm sàng với vị trí thoát vị
• 3.14. Mức độ hẹp ống sống
• 3.15. Đặc điểm lâm sàng
• 3.16. Hoàn cảnh khởi phát
• 3.17. Thời gian mắc bệnh
• 3.18. Các hội chứng lâm sàng
• 3.19. Đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ
• 3.20. Phân bố theo tầng thoát vị
• 3.21. Vị trí thoát vị
• 3.22. Hình ảnh thoát vị đĩa đệm CSC trên ảnh cắt dọc
• 3.23. Hình ảnh thoát vị đĩa đệm CSC trên ảnh cắt ngang
• 3.24. Mức độ hẹp ống sống do thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
• 3.25. So sánh kết quả nghiên cứu lâm sàng và hình ảnh CHT
• 3.26. Về đặc điểm lâm sàng
• 3.27. Về đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU

I. Đặc điểm lâm sàng của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ (TVĐĐ CSC) là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở những người trong độ tuổi lao động. Triệu chứng lâm sàng của bệnh thường rất đa dạng, phụ thuộc vào vị trí và mức độ thoát vị. Các hội chứng lâm sàng chính bao gồm hội chứng cột sống, hội chứng chèn ép rễ đơn thuần, và hội chứng chèn ép tủy đơn thuần. Đau và co cứng cơ là triệu chứng đầu tiên xuất hiện, thường khu trú ở vùng gáy và có thể lan xuống vai. Đau có tính chất cơ học, tăng lên khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi. Hội chứng chèn ép rễ đơn thuần thường đi kèm với đau kiểu rễ, rối loạn cảm giác và vận động tương ứng với vùng phân bố của rễ thần kinh bị tổn thương. Đặc biệt, hội chứng chèn ép tủy đơn thuần có thể dẫn đến rối loạn vận động và cảm giác nghiêm trọng, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

1.1. Hội chứng cột sống

Hội chứng cột sống cổ bao gồm đau và co cứng các cơ cạnh cột sống cổ. Đau thường là triệu chứng đầu tiên xuất hiện, có thể lan lên chẩm hoặc xuống vai. Tính chất cơn đau thường là đau rát, đau nóng ở vùng do rễ thần kinh cổ chi phối. Hạn chế vận động cổ là triệu chứng rõ nhất trong giai đoạn cấp tính và các đợt tái phát. Các điểm đau cột sống hoặc cạnh sống khó xác định, nhưng có thể gây khó khăn trong việc chẩn đoán chính xác.

1.2. Hội chứng chèn ép rễ đơn thuần

Hội chứng chèn ép rễ đơn thuần thường biểu hiện qua các triệu chứng đau, rối loạn cảm giác và vận động tương ứng với vùng phân bố của rễ thần kinh cổ bị tổn thương. Đau kiểu rễ cổ là triệu chứng thường gặp, có thể lan từ gáy xuống cánh tay và các ngón tay. Một số nghiệm pháp như dấu hiệu bấm chuông và dấu hiệu Spurling có thể giúp xác định vị trí tổn thương. Rối loạn cảm giác và phản xạ cũng là những dấu hiệu quan trọng trong chẩn đoán.

1.3. Hội chứng chèn ép tủy đơn thuần

Hội chứng chèn ép tủy đơn thuần có thể dẫn đến rối loạn vận động và cảm giác nghiêm trọng. Triệu chứng nổi bật nhất là rối loạn vận động chi trên và chi dưới, có thể dẫn đến liệt tứ chi nếu không được điều trị kịp thời. Rối loạn cảm giác thường xuất hiện ở bàn tay, đặc biệt là ở đầu ngón tay. Các dấu hiệu lâm sàng như giảm phản xạ gân xương và dấu hiệu Hoffmann có thể giúp xác định tổn thương tủy sống.

II. Hình ảnh MRI của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiệu quả để phát hiện tình trạng thoát vị đĩa đệm cột sống cổ. MRI cho phép đánh giá mức độ chèn ép, vị trí chèn ép và các biến chứng liên quan đến thoát vị. Hình ảnh MRI cho thấy sự thay đổi cấu trúc của đĩa đệm, bao gồm sự phình to hoặc rách vòng xơ. Các hình ảnh trên T1 và T2 cắt ngang giúp phân loại thoát vị theo mức độ và vị trí, từ đó hỗ trợ trong việc đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

2.1. Hình ảnh đĩa đệm trên MRI

Hình ảnh MRI cho thấy đĩa đệm cột sống cổ có thể phình to hoặc rách vòng xơ, dẫn đến chèn ép lên rễ thần kinh hoặc tủy sống. Hình ảnh trên T1 và T2 cắt ngang cho phép phân loại thoát vị theo mức độ và vị trí, từ đó hỗ trợ trong việc đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Hình ảnh MRI cũng giúp đánh giá mức độ hẹp ống sống do thoát vị đĩa đệm gây ra.

2.2. Phân loại thoát vị đĩa đệm

Phân loại thoát vị đĩa đệm dựa trên vị trí và mức độ chèn ép. Phân loại theo liên quan với rễ thần kinh và tủy sống giúp xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh. Việc phân loại này rất quan trọng trong việc lập kế hoạch điều trị và theo dõi tiến triển của bệnh.

2.3. Đối chiếu triệu chứng lâm sàng với hình ảnh MRI

Đối chiếu triệu chứng lâm sàng với hình ảnh MRI giúp xác định mối liên hệ giữa triệu chứng và vị trí thoát vị. Việc này không chỉ hỗ trợ trong chẩn đoán mà còn giúp đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị. Sự tương quan giữa triệu chứng và hình ảnh MRI là yếu tố quan trọng trong việc đưa ra quyết định điều trị.