I. Tính cấp thiết của đề tài
Cây cao su, đặc biệt là giống cây cao su Rondonia, có nguồn gốc từ lưu vực rừng Amazon, đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp và kinh tế. Sự gia tăng sản lượng mủ cao su trên toàn cầu, từ 5,8 triệu tấn vào năm 1994 lên 13,5 triệu tấn vào năm 2016, cho thấy nhu cầu ngày càng cao đối với nguyên liệu này. Việt Nam hiện đang đứng thứ ba về sản lượng mủ cao su thiên nhiên, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải tiến giống và bảo tồn đa dạng di truyền. Tuy nhiên, các quần thể cao su tự nhiên đang suy giảm, đòi hỏi sự bảo tồn và phát triển quỹ gen với đa dạng di truyền tối đa để đảm bảo sự tiến bộ trong các chương trình cải tiến giống.
1.1. Tình hình hiện tại của cây cao su
Việt Nam đã nhập khẩu hơn 3.000 mẫu giống từ nguồn gen IRRDB’81, với nhiều mẫu giống nổi bật được đưa vào trồng. Tuy nhiên, số lượng mẫu giống được đánh giá về di truyền còn hạn chế. Việc nghiên cứu đa dạng di truyền ở mức độ phân tử là cần thiết để đánh giá mối quan hệ di truyền giữa các nguồn gen và tiềm năng của các mẫu giống. Điều này không chỉ giúp cải tiến giống mà còn bảo tồn di truyền cây cao su một cách hiệu quả.
II. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu là đánh giá di truyền ở mức độ phân tử của bộ sưu tập quỹ gen cây cao su tại Việt Nam, nhằm xác định đa dạng di truyền và mối quan hệ giữa các nguồn gen từ bang Rondonia (Brazil). Mục tiêu cụ thể bao gồm xác định mức độ đa dạng di truyền của các nguồn gen, mối quan hệ di truyền giữa các mẫu giống và giữa các nhóm giống cao su từ các tiểu vùng thuộc bang Rondonia. Việc xác định cấu trúc di truyền và mối quan hệ giữa các mẫu giống tiềm năng về sinh trưởng và năng suất mủ cũng là một phần quan trọng trong nghiên cứu này.
2.1. Mục tiêu cụ thể
Nghiên cứu sẽ xác định mức độ đa dạng di truyền của các nguồn gen cây cao su có nguồn gốc từ bang Rondonia, cũng như mối quan hệ di truyền giữa các mẫu giống. Việc xác định cấu trúc di truyền của các mẫu giống sẽ giúp hiểu rõ hơn về tiềm năng của chúng trong việc cải tiến giống. Điều này có thể giúp giảm thiểu sự trùng lặp trong bộ sưu tập quỹ gen và khai thác hiệu quả các mẫu giống tiềm năng về các tính trạng nông học.
III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Nghiên cứu này không chỉ cung cấp thông tin quan trọng về đa dạng di truyền và mối quan hệ di truyền giữa các nguồn gen mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc cải tiến giống cao su tại Việt Nam. Việc xác định mối quan hệ di truyền giữa các mẫu giống sẽ giúp giảm sự trùng lặp trong bộ sưu tập quỹ gen, từ đó khai thác hiệu quả di truyền cây cao su để tránh nguy cơ thoái hóa giống. Nghiên cứu cũng sẽ giúp tạo ra những ưu thế lai trong chương trình chọn tạo giống cao su, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
3.1. Ý nghĩa khoa học
Cung cấp những thông tin quan trọng về đa dạng di truyền và mối quan hệ di truyền giữa các nguồn gen, nghiên cứu này sẽ hỗ trợ cho công tác cải tiến giống cao su của Việt Nam. Việc đánh giá di truyền dựa vào chỉ thị phân tử sẽ giúp nâng cao độ chính xác trong việc chọn tạo giống, từ đó tạo ra những giống mới có năng suất cao và khả năng thích nghi tốt với môi trường.
