Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc hiện đại hóa nền hành chính nhà nước trở thành nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ người dân. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại các địa phương như Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh, việc cung cấp dịch vụ hành chính công trực tuyến toàn trình (DVHCCTT toàn trình) đã và đang được triển khai nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân và tổ chức. Từ ngày 09/11/2018 đến nay, UBND Quận 8 đã áp dụng DVHCCTT mức độ 4, giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm số lượt tiếp công dân và giảm lệ phí thủ tục hành chính đến 50% theo Nghị quyết số 28/2018/NQ-HĐND. Tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn còn nhiều khó khăn như tâm lý e ngại của người dân khi sử dụng dịch vụ trực tuyến, sự cố về hệ thống mạng, chi phí trả kết quả qua bưu điện còn cao và công tác tuyên truyền chưa đồng bộ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng cung cấp DVHCCTT toàn trình tại UBND Quận 8 trong giai đoạn 2018-2023, xác định những thành tựu và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hiện đại hóa nền hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ công dân, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ hồ sơ trực tuyến mức độ 4, thời gian xử lý hồ sơ và mức độ hài lòng của người dân được sử dụng làm thước đo hiệu quả nghiên cứu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết dịch vụ hành chính công: Dịch vụ hành chính công là hoạt động phục vụ lợi ích chung, gắn với thẩm quyền hành chính - pháp lý của Nhà nước, không nhằm mục tiêu lợi nhuận nhưng được phép thu lệ phí theo quy định. Dịch vụ này đảm bảo tính công bằng xã hội và hiệu quả quản lý nhà nước.

  • Mô hình cung cấp dịch vụ công trực tuyến: Theo Nghị định 42/2022/NĐ-CP, dịch vụ công trực tuyến được phân thành hai mức độ chính: dịch vụ công trực tuyến một phần và dịch vụ công trực tuyến toàn trình (mức độ 4). DVHCCTT toàn trình cho phép thực hiện toàn bộ thủ tục hành chính trên môi trường mạng, bao gồm nộp hồ sơ, thanh toán phí và nhận kết quả trực tuyến hoặc qua bưu điện.

  • Khái niệm về Chính phủ điện tử và chuyển đổi số: Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong cải cách hành chính nhằm xây dựng Chính phủ điện tử, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và phục vụ người dân.

Các khái niệm chính bao gồm: dịch vụ hành chính công, dịch vụ hành chính công trực tuyến, mức độ cung cấp dịch vụ công trực tuyến, quy trình một cửa liên thông, và các yếu tố cấu thành dịch vụ công trực tuyến như thủ tục hành chính, quy trình, công nghệ thông tin, và các chủ thể tham gia.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước kiểu mới và các quan điểm cải cách hành chính của Đảng, Nhà nước.

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết: Tổng quan các tài liệu, nghiên cứu liên quan để xây dựng cơ sở lý luận về DVHCCTT toàn trình.

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu, so sánh, phân tích, thống kê: Phân tích các văn bản pháp luật, quy trình cung cấp dịch vụ, so sánh mức độ cung cấp dịch vụ theo các nghị định và thực tiễn tại Quận 8.

  • Phương pháp điều tra bảng hỏi: Thu thập 120 phiếu khảo sát qua GoogleForm từ cán bộ, công chức và người dân tại Quận 8 để đánh giá mức độ hiểu biết, sự hài lòng và các khó khăn trong quá trình sử dụng DVHCCTT toàn trình.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan trong phạm vi Quận 8.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích định tính để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2018 đến 2023, giai đoạn UBND Quận 8 triển khai DVHCCTT mức độ 4, nhằm phản ánh chính xác thực trạng và xu hướng phát triển dịch vụ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến mức độ 4 tăng đáng kể: Từ khi áp dụng DVHCCTT toàn trình vào tháng 11/2018, số lượng hồ sơ trực tuyến tại UBND Quận 8 tăng đều đặn, đạt khoảng 70% tổng số hồ sơ hành chính trong năm 2023. So với mức 10% của cả nước năm 2019, Quận 8 là một trong những địa phương dẫn đầu về áp dụng dịch vụ này.

  2. Thời gian xử lý hồ sơ được rút ngắn rõ rệt: Thời gian trung bình xử lý hồ sơ trực tuyến giảm từ khoảng 15 ngày xuống còn 7 ngày, tương đương giảm 53%. Điều này góp phần giảm tải công việc cho cán bộ, công chức và nâng cao hiệu quả phục vụ.

  3. Mức độ hài lòng của người dân và công chức cao: Khảo sát cho thấy 85% công chức đánh giá tích cực về tính thuận tiện và hiệu quả của DVHCCTT toàn trình. Đồng thời, 78% người dân hài lòng với dịch vụ, đặc biệt về khả năng theo dõi tiến độ hồ sơ và thanh toán trực tuyến.

  4. Những hạn chế còn tồn tại: Khoảng 30% người dân vẫn e ngại sử dụng dịch vụ trực tuyến do thiếu hiểu biết hoặc lo ngại về bảo mật thông tin. Hệ thống mạng đôi khi gặp sự cố, ảnh hưởng đến việc cập nhật hồ sơ. Chi phí trả kết quả qua bưu điện còn cao, gây khó khăn cho một số đối tượng.

Thảo luận kết quả

Việc tăng tỷ lệ hồ sơ trực tuyến mức độ 4 tại Quận 8 phản ánh sự nỗ lực trong cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin, phù hợp với xu hướng phát triển Chính phủ điện tử trên toàn quốc. Thời gian xử lý hồ sơ giảm mạnh cho thấy quy trình một cửa liên thông và công nghệ thông tin đã góp phần nâng cao hiệu quả công việc. Mức độ hài lòng cao của công chức và người dân chứng tỏ dịch vụ đã đáp ứng được nhu cầu thực tế.

Tuy nhiên, các hạn chế về nhận thức và hạ tầng kỹ thuật vẫn là rào cản cần khắc phục. So với một số nghiên cứu tại các địa phương khác, Quận 8 có tỷ lệ áp dụng DVHCCTT toàn trình cao hơn nhưng vẫn chưa đạt mức tối ưu. Việc chi phí trả kết quả qua bưu điện còn cao cũng là vấn đề chung của nhiều địa phương, ảnh hưởng đến sự tiện lợi của dịch vụ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hồ sơ trực tuyến theo năm, bảng so sánh thời gian xử lý hồ sơ trước và sau khi áp dụng DVHCCTT toàn trình, biểu đồ mức độ hài lòng của người dân và công chức, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và hạn chế của dịch vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao trình độ công chức

    • Mục tiêu: Nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng công nghệ thông tin cho đội ngũ công chức tại BP TN&TKQ và các phòng ban liên quan.
    • Thời gian: Triển khai liên tục hàng năm, ưu tiên trong 12 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: UBND Quận 8 phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia và các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân

    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ người dân hiểu và sử dụng DVHCCTT toàn trình, giảm tâm lý e ngại.
    • Thời gian: Triển khai chiến dịch truyền thông trong 6 tháng đầu năm 2024.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tuyên giáo Quận 8 phối hợp với các tổ chức xã hội và truyền thông địa phương.

  3. Cải thiện hạ tầng kỹ thuật và hệ thống mạng

    • Mục tiêu: Đảm bảo hệ thống dịch vụ công trực tuyến hoạt động ổn định, giảm thiểu sự cố kỹ thuật.
    • Thời gian: Nâng cấp và bảo trì định kỳ hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ Thông tin Quận 8 phối hợp với nhà cung cấp dịch vụ mạng.

  4. Giảm chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ trả kết quả qua bưu điện

    • Mục tiêu: Hạ thấp chi phí trả kết quả, đảm bảo kết quả đến tay người dân nhanh chóng và an toàn.
    • Thời gian: Đàm phán và ký kết hợp đồng mới trong 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: UBND Quận 8 phối hợp với Bưu điện TP.HCM và các đơn vị vận chuyển.

  5. Xây dựng hệ thống định danh điện tử cho người nộp hồ sơ

    • Mục tiêu: Tăng cường bảo mật, thuận tiện trong việc xác thực và theo dõi hồ sơ trực tuyến.
    • Thời gian: Nghiên cứu và triển khai thử nghiệm trong 12 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ Thông tin Quận 8 phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức các cơ quan hành chính nhà nước

    • Lợi ích: Hiểu rõ quy trình, phương pháp cung cấp DVHCCTT toàn trình, nâng cao hiệu quả công việc.
    • Use case: Áp dụng cải tiến quy trình làm việc, nâng cao chất lượng phục vụ người dân.

  2. Nhà quản lý và hoạch định chính sách

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng chính sách cải cách hành chính phù hợp.
    • Use case: Đề xuất các chính sách phát triển Chính phủ điện tử và cải cách thủ tục hành chính.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành quản lý công, công nghệ thông tin

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về lý luận và thực tiễn cung cấp dịch vụ công trực tuyến, phương pháp nghiên cứu.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến cải cách hành chính và chuyển đổi số.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin

    • Lợi ích: Hiểu nhu cầu, khó khăn và yêu cầu kỹ thuật trong cung cấp dịch vụ công trực tuyến tại địa phương.
    • Use case: Phát triển giải pháp công nghệ phù hợp, hợp tác với cơ quan nhà nước trong triển khai dịch vụ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dịch vụ hành chính công trực tuyến toàn trình là gì?
    Dịch vụ hành chính công trực tuyến toàn trình là dịch vụ cho phép người dân và tổ chức thực hiện toàn bộ thủ tục hành chính trên môi trường mạng, bao gồm nộp hồ sơ, thanh toán phí và nhận kết quả trực tuyến hoặc qua bưu điện, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí.

  2. Tại sao UBND Quận 8 lại ưu tiên phát triển DVHCCTT toàn trình?
    Việc phát triển DVHCCTT toàn trình giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm tiếp xúc trực tiếp giữa công chức và người dân, hạn chế nhũng nhiễu, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và sự hài lòng của người dân.

  3. Những khó khăn chính khi triển khai DVHCCTT toàn trình tại Quận 8 là gì?
    Khó khăn gồm tâm lý e ngại của người dân, sự cố về hệ thống mạng, chi phí trả kết quả qua bưu điện còn cao và công tác tuyên truyền chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến tỷ lệ sử dụng dịch vụ.

  4. Làm thế nào để người dân có thể theo dõi tiến độ hồ sơ trực tuyến?
    Người dân có thể đăng nhập vào hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của UBND Quận 8 hoặc cổng dịch vụ công quốc gia để tra cứu trạng thái hồ sơ, biết được hồ sơ đang xử lý ở bộ phận nào và ngày hẹn trả kết quả.

  5. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả DVHCCTT toàn trình?
    Các giải pháp bao gồm đào tạo công chức, tăng cường tuyên truyền, cải thiện hạ tầng kỹ thuật, giảm chi phí trả kết quả qua bưu điện và xây dựng hệ thống định danh điện tử cho người nộp hồ sơ.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng cung cấp dịch vụ hành chính công trực tuyến toàn trình tại UBND Quận 8 trong giai đoạn 2018-2023.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hồ sơ trực tuyến mức độ 4 tăng lên khoảng 70%, thời gian xử lý hồ sơ giảm 53%, mức độ hài lòng của người dân và công chức đạt trên 75%.
  • Các hạn chế như tâm lý e ngại, sự cố kỹ thuật và chi phí trả kết quả qua bưu điện vẫn cần được khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo công chức, tuyên truyền nâng cao nhận thức, cải thiện hạ tầng kỹ thuật và giảm chi phí dịch vụ.
  • Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu áp dụng tại các quận, huyện khác để hoàn thiện mô hình cung cấp DVHCCTT toàn trình trên toàn thành phố.

Kêu gọi hành động: Các cơ quan quản lý, cán bộ công chức và người dân hãy tích cực tham gia, đóng góp ý kiến để cùng nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công trực tuyến, hướng tới xây dựng Chính phủ số hiện đại, minh bạch và hiệu quả.