I. Giới thiệu Chính sách Hành động phía Đông của Ấn Độ
Khu vực châu Á đa diện và phức tạp với ba nền văn hóa lâu đời của Ấn Độ, Trung Hoa và tập hợp các quốc gia Đông Nam Á. Trong lịch sử, quan hệ giữa Ấn Độ và khu vực Đông Nam Á đã có từ lâu. Đông Nam Á có một vị trí địa chính trị, kinh tế đặc biệt, nằm án ngữ trên con đường hàng hải quốc tế nối liền Ấn Độ Dương với Thái Bình Dương. Khu vực này đóng vai trò như hành lang, cầu nối hay trạm trung chuyển giữa Ấn Độ, Tây Á và Địa Trung Hải với Trung Quốc, Nhật Bản. Nền tảng tương tác hòa bình giữa Ấn Độ và Đông Nam Á góp phần hình thành mối quan hệ tốt đẹp. Ấn Độ coi Đông Nam Á là khu vực láng giềng mở rộng và tăng kết nối với ASEAN có ý nghĩa quan trọng. Vì lẽ đó, khu vực ASEAN dần trở nên quan trọng trong chính sách ngoại giao của Ấn Độ. "Vũ Dương Ninh (chủ biên) (2010), Lịch sử văn minh thế giới, NXB Giáo dục Việt Nam, tr.145"
1.1. Tầm quan trọng chiến lược của khu vực Đông Nam Á
Khu vực Đông Nam Á đóng vai trò quan trọng trong chính sách đối ngoại của Ấn Độ. Với vị trí địa lý chiến lược, khu vực này là cầu nối giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, đồng thời là cửa ngõ giao thương quan trọng. Việc tăng cường quan hệ với Đông Nam Á giúp Ấn Độ củng cố vị thế trong khu vực và trên thế giới.
1.2. Bối cảnh quốc tế và sự trỗi dậy của Trung Quốc
Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, sự trỗi dậy của Trung Quốc tạo ra những thách thức đối với Ấn Độ. Việc tăng cường quan hệ với Đông Nam Á là một phần trong chiến lược của Ấn Độ nhằm cân bằng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gia tăng.
II. Cách Chính sách Hướng Đông LEP hình thành và phát triển
Chính sách Hướng Đông (Act East Policy - AEP) được khởi xướng từ 6/1991 dưới thời thủ tướng Ấn Độ Narasimha Rao. Ngay khi lên nắm quyền, ông đã bắt tay vào điều chỉnh chính sách đối ngoại, trong đó có chính sách hướng Đông. Đây là một trong những điều chỉnh quan trọng nhất của Ấn Độ thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh. Thuật ngữ chính sách hướng Đông được sử dụng lần đầu tiên trong văn bản chính thức của nhà nước Ấn Độ vào năm 1996. Mặc dù chính sách này ra đời, tồn tại và phát triển, nhưng phải tới báo cáo thường niên 2006 - 2007, Bộ Ngoại giao Ấn Độ mới xác nhận rằng chính sách hướng Đông đã ra đời vào năm 1992. "Frédéric Grare – Amitabh Matoo (2003) , Beyond the Rhetoric, The Economics of India‟s Look East Policy , Vol. II, New Dehli: Manohar Pubishers, Centre de Sciences Humaines and Core Group for the Study of National Security, JNU."
2.1. Giai đoạn đầu của Chính sách Hướng Đông 1992 2003
Trong giai đoạn này, trọng tâm của Chính sách Hướng Đông (Act East Policy - AEP) là tăng cường quan hệ kinh tế với các nước Đông Nam Á. Ấn Độ đã ký kết các hiệp định thương mại và đầu tư với nhiều nước trong khu vực, đồng thời thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực văn hóa và giáo dục.
2.2. Mở rộng phạm vi và chiều sâu 2003 2014
Trong giai đoạn này, Chính sách Hướng Đông (Act East Policy - AEP) được mở rộng sang các lĩnh vực chính trị, an ninh và quốc phòng. Ấn Độ đã tăng cường hợp tác với các nước Đông Nam Á trong các vấn đề an ninh khu vực, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia.
2.3. Chuyển đổi sang Chính sách Hành động phía Đông
Với sự trỗi dậy của Trung Quốc, Ấn Độ cần điều chỉnh chính sách để duy trì vị thế. Việc chuyển đổi sang Chính sách Hành động phía Đông (Act East Policy - AEP) dưới thời Thủ tướng Narendra Modi thể hiện sự thay đổi trong cách tiếp cận và cam kết mạnh mẽ hơn đối với khu vực.
III. Thủ tướng Modi và Chính sách Hành động phía Đông hiệu quả
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi khẳng định rằng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) là trung tâm trong Chính sách Hành động phía Đông (Act East Policy - AEP) của Ấn Độ. Từ khi nhậm chức, Modi đã có những sự thay đổi trên mọi lĩnh vực, trong đó có chính sách ngoại giao. Sự thay đổi của Modi cho thấy việc Ấn Độ đã phát triển chính sách đối ngoại đối với khu vực Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
3.1. Cơ sở hình thành Chính sách Hành động phía Đông
Chính sách này được hình thành dựa trên sự nhận thức về tầm quan trọng của khu vực Đông Nam Á đối với an ninh và phát triển kinh tế của Ấn Độ. Nó cũng phản ánh mong muốn của Ấn Độ trong việc đóng vai trò lớn hơn trong khu vực và trên thế giới.
3.2. Nội dung căn bản trong Chính sách Hành động phía Đông
Chính sách này tập trung vào việc tăng cường quan hệ kinh tế, chính trị, an ninh và văn hóa với các nước Đông Nam Á. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết nối Ấn Độ với khu vực thông qua các dự án cơ sở hạ tầng và giao thông.
IV. Đông Nam Á trong Chính sách Hành động phía Đông của Ấn Độ
Ấn Độ coi Đông Nam Á là một đối tác quan trọng trong Chính sách Hành động phía Đông (Act East Policy - AEP). Mối quan hệ giữa Ấn Độ và Đông Nam Á dựa trên nền tảng vững chắc về lịch sử, văn hóa và kinh tế. Hai bên có nhiều điểm tương đồng và lợi ích chung, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hợp tác.
4.1. Quan hệ hợp tác trên lĩnh vực chính trị quốc phòng an ninh
Hợp tác quốc phòng Ấn Độ - ASEAN ngày càng được tăng cường. Ấn Độ và các nước Đông Nam Á chia sẻ quan điểm chung về an ninh khu vực, đặc biệt là vấn đề an ninh hàng hải ở Ấn Độ Dương. Hợp tác song phương và đa phương trong các diễn đàn như ADMM+ và ARF được thúc đẩy mạnh mẽ.
4.2. Chính sách kinh tế của Ấn Độ với Đông Nam Á
Chính sách kinh tế của Ấn Độ với Đông Nam Á tập trung vào việc thúc đẩy thương mại, đầu tư và kết nối cơ sở hạ tầng. Ấn Độ đã ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) với nhiều nước ASEAN, đồng thời tích cực tham gia vào các dự án kết nối khu vực như Liên kết đường bộ Ấn Độ - Myanmar - Thái Lan (IMT Trilateral Highway).
4.3. Ảnh hưởng của Đông Nam Á trong chính sách đối nội đối ngoại
Sự phát triển của khu vực Đông Nam Á có ảnh hưởng lớn đến chính sách đối nội và đối ngoại của Ấn Độ. Ấn Độ coi trọng vai trò của ASEAN trong việc duy trì hòa bình và ổn định khu vực, đồng thời thúc đẩy hội nhập kinh tế và văn hóa. Khu vực cũng là một thị trường tiềm năng cho hàng hóa và dịch vụ của Ấn Độ.
V. Vai trò của Việt Nam trong Chiến lược Hành động phía Đông
Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong Chính sách Hành động phía Đông (Act East Policy - AEP) của Ấn Độ. Hai nước có mối quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác chặt chẽ trên nhiều lĩnh vực. Việt Nam là một đối tác chiến lược quan trọng của Ấn Độ ở Đông Nam Á.
5.1. Hợp tác song phương và đa phương Ấn Độ Việt Nam
Hợp tác song phương giữa Ấn Độ và Việt Nam được thúc đẩy mạnh mẽ trên các lĩnh vực chính trị, quốc phòng, kinh tế, văn hóa và giáo dục. Hai nước cũng tích cực hợp tác trong các diễn đàn đa phương như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) và Hợp tác Mekong-Ganga Cooperation (MGC).
5.2. Việt Nam là cầu nối quan trọng giữa Ấn Độ và ASEAN
Việt Nam có vị trí địa lý chiến lược và vai trò quan trọng trong ASEAN. Việc tăng cường quan hệ với Việt Nam giúp Ấn Độ tiếp cận thị trường Đông Nam Á và tham gia vào các hoạt động kinh tế và chính trị trong khu vực.
VI. Tương lai của Chính sách Hành động phía Đông Ấn Độ ASEAN
Chính sách Hành động phía Đông (Act East Policy - AEP) có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai. Với sự cam kết của cả Ấn Độ và các nước Đông Nam Á, mối quan hệ giữa hai bên sẽ tiếp tục được củng cố và mở rộng trên nhiều lĩnh vực. Sự hợp tác này sẽ góp phần vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực.
6.1. Thách thức và cơ hội đối với Chính sách Hành động phía Đông
Chính sách này đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự cạnh tranh từ Trung Quốc và các vấn đề an ninh khu vực. Tuy nhiên, nó cũng mang lại nhiều cơ hội, bao gồm tiềm năng tăng trưởng kinh tế và hợp tác trong các lĩnh vực mới.
6.2. Triển vọng hợp tác Ấn Độ ASEAN trong bối cảnh mới
Trong bối cảnh quốc tế và khu vực có nhiều biến động, sự hợp tác giữa Ấn Độ và ASEAN càng trở nên quan trọng. Hai bên cần tiếp tục tăng cường hợp tác để đối phó với các thách thức chung và tận dụng các cơ hội mới.
