I. Tính cấp thiết
Gia đình là nền tảng vững chắc của xã hội, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển cá nhân. Để duy trì một gia đình hạnh phúc, ngoài tình cảm, việc quản lý tài sản chung giữa vợ chồng cũng rất quan trọng. Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam năm 2014 đã đưa ra những quy định rõ ràng về chế độ tài sản chung của vợ chồng, nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên trong quan hệ hôn nhân. Sự phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế đã làm cho mối quan hệ tài sản giữa vợ và chồng trở nên phức tạp hơn, từ đó nhu cầu chia tài sản chung giữa vợ chồng ngày càng cấp thiết. Việc nghiên cứu và tìm hiểu những quy định pháp luật về chia tài sản chung không chỉ giúp các cặp vợ chồng hiểu rõ quyền lợi của mình mà còn góp phần xây dựng một gia đình dân chủ, hòa thuận và bền vững.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của luận văn là làm rõ các nội dung cơ bản về chia tài sản chung của vợ chồng theo Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014. Nghiên cứu này sẽ phân tích các quy định pháp luật hiện hành, đánh giá những tiến bộ so với các quy định trước đây, đồng thời chỉ ra những bất cập trong quá trình áp dụng. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc tổng hợp lý luận về chế định chia tài sản chung, phân tích các trường hợp chia tài sản trong thời kỳ hôn nhân, khi ly hôn và trong trường hợp một bên chết. Luận văn cũng sẽ đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về chia tài sản chung của vợ chồng, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực này.
III. Khái niệm tài sản và tài sản chung của vợ chồng
Tài sản là một khái niệm quan trọng trong pháp luật, được hiểu là của cải vật chất phục vụ cho các hoạt động của con người. Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, tài sản được phân loại thành bất động sản và động sản, bao gồm cả tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai. Tài sản chung của vợ chồng được xác định dựa trên sự tồn tại của quan hệ hôn nhân và nguồn gốc tài sản. Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định rõ tài sản chung bao gồm tài sản do vợ chồng tạo ra, thu nhập từ lao động và các nguồn hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân. Việc hiểu rõ khái niệm này giúp các cặp vợ chồng nắm bắt quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong việc quản lý và chia sẻ tài sản.
IV. Các trường hợp chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân
Trong thời kỳ hôn nhân, việc chia tài sản chung có thể xảy ra trong nhiều trường hợp khác nhau, như khi có thỏa thuận giữa hai bên hoặc yêu cầu của Tòa án. Các trường hợp chia tài sản chung được pháp luật quy định rõ, nhằm bảo vệ quyền lợi của cả hai vợ chồng. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp chia tài sản chung bị coi là vô hiệu, ví dụ như việc chia tài sản không tuân thủ quy định của pháp luật. Hệ quả pháp lý của việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân cũng cần được xem xét, bao gồm việc xác định tài sản chung, tài sản riêng và quyền lợi của các bên khi có tranh chấp xảy ra.
V. Chia tài sản chung khi ly hôn
Khi ly hôn, việc chia tài sản chung của vợ chồng trở thành một vấn đề phức tạp và nhạy cảm. Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã đưa ra nguyên tắc chia tài sản chung dựa trên sự thỏa thuận của các bên, nếu không đạt được thỏa thuận, Tòa án sẽ can thiệp để giải quyết. Có nhiều trường hợp cụ thể trong việc chia tài sản khi ly hôn, như tài sản được hình thành từ nguồn thu nhập riêng của từng bên hoặc tài sản chung gắn liền với gia đình. Việc hiểu rõ quy định này không chỉ giúp các cặp vợ chồng chuẩn bị tốt hơn cho việc ly hôn mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ trong quá trình giải quyết tranh chấp.
VI. Thực tiễn chia tài sản chung của vợ chồng
Thực tiễn chia tài sản chung của vợ chồng tại Việt Nam cho thấy nhiều bất cập trong việc áp dụng các quy định pháp luật. Nhiều cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc xác định tài sản chung và riêng, dẫn đến tranh chấp kéo dài. Các kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật về chia tài sản chung của vợ chồng sẽ giúp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, đồng thời bảo vệ quyền lợi của các bên trong quan hệ hôn nhân. Việc nghiên cứu thực tiễn cũng cho thấy cần có sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng trong việc giải quyết tranh chấp tài sản, nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho các cặp vợ chồng.