Luận văn thạc sĩ về chế độ tài sản của vợ chồng theo thoả thuận trong pháp luật Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Lan
• Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Văn Cừ
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự
• Đề tài: Chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận trong pháp luật Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG THEO THỎA THUẬN
• 1.1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc thuận
• 1.2. Khái niệm hi độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• 1.3. Biểu đồ của chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• 1.4. Nguyên tắc áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• 1.5. Cơ sở lý luận của vợ chồng theo thỏa thuận
• 1.6. Ý nghĩa của việc ghi nhận thỏa thuận
• 1.7. Sơ lược sự hình thành và phát triển chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận trong pháp luật Việt Nam
• 1.8. Thời kỳ Phong kiến
• 1.9. Thời kỳ Pháp thuộc
• 1.10. Giai đoạn từ năm 1945 đến trước Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 có hiệu lực
• 1.11. Giai đoạn từ khi Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 có hiệu lực
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM VỀ CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG THEO THỎA THUẬN
• 2.1. Thực trạng pháp luật Hôn nhân và gia đình về thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng
• 2.2. Thời điểm thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng
• 2.3. Hình thức của thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng
• 2.4. Nội dung của thỏa thuận về chế độ tài sản
• 2.5. Thời điểm có hiệu lực của thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng
• 2.6. Thực trạng pháp luật về sửa đổi, bổ sung thỏa thuận về chế độ tài sản
• 2.7. Chủ thể sở hữu, quyền sửa đổi, bổ sung nội dung thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng
• 2.8. Hình thức sửa đổi, bổ sung nội dung của thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng
• 2.9. Hậu quả pháp lý của việc sửa đổi, bổ sung nội dung của thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng
• 2.10. Thực trạng pháp luật điều chỉnh thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng bị ảnh hưởng
• 2.11. Thực trạng pháp luật điều chỉnh thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng bị vô hiệu
• 2.12. Chấm dứt chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG THEO THỎA THUẬN
• 3.1. Thực tiễn thực hiện pháp luật về chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• 3.2. Thực tiễn giải quyết các tranh chấp có áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận tại Tòa án
• 3.3. Định hướng hoàn thiện pháp luật và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• 3.4. Định hướng hoàn thiện pháp luật về chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• 3.5. Giải pháp hoàn thiện và xây dựng pháp luật về chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• 3.6. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN CHUNG
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 01: MẪU PHIẾU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG THEO THỎA THUẬN TẠI VIỆT NAM
• PHỤ LỤC 02: MẪU PHIẾU PHỎNG VẤN CÁC CHUYÊN GIA
• PHỤ LỤC 03: BÁO CÁO PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG THEO THỎA THUẬN TẠI VIỆT NAM
• PHỤ LỤC 04: BÁO CÁO TỔNG HỢP Ý KIẾN PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA
• PHỤ LỤC 05: MỘT SỐ BẢN ÁN, QUYẾT ĐỊNH VỤ VIỆC THỰC TẾ VỀ TRANH CHẤP TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG

I. Khái niệm đặc điểm và nguyên tắc của chế độ tài sản theo thỏa thuận

Chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận là một chế định pháp lý cho phép vợ chồng tự quyết định về quyền sở hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của họ trong thời kỳ hôn nhân, khác với chế độ tài sản theo luật định. Đặc điểm nổi bật của chế độ này là tính tự nguyện, vợ chồng hoàn toàn tự do thỏa thuận về việc phân chia tài sản, miễn là không vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội. Luận án nhấn mạnh nguyên tắc tự do ý chí, bình đẳng giữa vợ và chồng trong việc thỏa thuận về tài sản. Việc ghi nhận chế độ tài sản theo thỏa thuận thể hiện sự tôn trọng quyền tự do cá nhân, phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế - xã hội hiện đại. Luận án trích dẫn Hiến pháp năm 2013 về quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản, khẳng định việc thỏa thuận tài sản là một quyền dân sự cơ bản của công dân. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền này cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của pháp luật hôn nhân và gia đình, đảm bảo quyền lợi của con cái và các thành viên khác trong gia đình.

II. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng chế độ tài sản theo thỏa thuận

Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã ghi nhận chế độ tài sản theo thỏa thuận, nhưng thực tiễn áp dụng còn nhiều hạn chế. Luận án chỉ ra một số bất cập như thời điểm thỏa thuận (chỉ được phép trước khi kết hôn), hình thức thỏa thuận (bắt buộc phải công chứng), nội dung thỏa thuận (chưa rõ ràng, còn nhiều khoảng trống). Việc sửa đổi, bổ sung thỏa thuận cũng gặp khó khăn do quy định còn “mở”. Luận án phân tích một số trường hợp thỏa thuận vô hiệu, đề xuất bổ sung các trường hợp như thỏa thuận trước hôn nhân nhưng hôn nhân bị hủy bỏ, hoặc trường hợp một bên vi phạm điều kiện kết hôn sau đó được công nhận quan hệ hôn nhân. Luận án cũng đánh giá thực trạng áp dụng chế độ tài sản theo thỏa thuận còn "khiêm tốn", do tâm lý e ngại, văn hóa, thủ tục pháp lý còn rườm rà, cũng như sự hiểu biết pháp luật của người dân chưa đầy đủ.

III. So sánh pháp luật Việt Nam với một số quốc gia khác

Luận án so sánh pháp luật Việt Nam với một số quốc gia như Pháp, Anh, Mỹ, Úc về chế độ tài sản của vợ chồng. Qua so sánh, luận án cho thấy pháp luật Việt Nam còn khá cứng nhắc so với các nước, đặc biệt là về thời điểm thỏa thuận, hình thức và nội dung thỏa thuận. Một số nước cho phép vợ chồng thỏa thuận tài sản trong suốt thời kỳ hôn nhân, hình thức thỏa thuận cũng đa dạng hơn. Luận án rút ra bài học kinh nghiệm từ các nước, đề xuất hoàn thiện pháp luật Việt Nam theo hướng linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, đồng thời đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên.

IV. Đề xuất hoàn thiện pháp luật và giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng

Dựa trên những phân tích và đánh giá, luận án đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về chế độ tài sản theo thỏa thuận, bao gồm: mở rộng thời điểm thỏa thuận (cho phép thỏa thuận trong suốt thời kỳ hôn nhân), đơn giản hóa hình thức thỏa thuận (không bắt buộc công chứng trong một số trường hợp), quy định rõ ràng hơn về nội dung thỏa thuận, bổ sung các trường hợp thỏa thuận vô hiệu. Bên cạnh đó, luận án cũng đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng như: tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật; đào tạo cán bộ tư pháp; đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến thỏa thuận tài sản. Luận án nhấn mạnh việc hoàn thiện pháp luật về chế độ tài sản theo thỏa thuận sẽ góp phần bảo vệ quyền lợi của vợ chồng, thúc đẩy bình đẳng giới, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.