Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia vào hoạt động nói của học sinh lớp 10 tại trường THPT Đồ Sơn và giải pháp khả thi

Kỹ năng nói đóng vai trò then chốt trong giao tiếp hàng ngày và trong môi trường học tập. Theo Ur (1996:120), kỹ năng nói là nền tảng của tương tác giữa người với người. Việc học sinh có thể tự tin bày tỏ ý kiến, tham gia thảo luận không chỉ giúp các em nắm vững kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng mềm quan trọng khác như tư duy phản biện, làm việc nhóm. Bên cạnh đó, khả năng giao tiếp tốt còn mở ra nhiều cơ hội học tập và nghề nghiệp trong tương lai, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu. Sự tự tin trong giao tiếp là chìa khóa thành công.

Mặc dù tầm quan trọng của kỹ năng nói đã được nhận thức rõ, nhưng thực tế tại trường THPT Đồ Sơn, nhiều học sinh lớp 10 vẫn còn gặp khó khăn trong việc tham gia vào các hoạt động nói. Theo kinh nghiệm của tác giả (Trần Thị Thảo) sau 6 năm giảng dạy, học sinh thường có xu hướng thụ động, ngại nói trước đám đông và ít tương tác với giáo viên và bạn bè. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả học tập môn tiếng Anh và khả năng giao tiếp thực tế của các em. ("Having been teaching English at Doson High School for six years, I have realized that our students have the same problem, they are not active to participate in the speaking activities.")

Tâm lý học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định mức độ tham gia vào hoạt động nói. Nhiều học sinh lớp 10 cảm thấy lo lắng, sợ sai, sợ bị chê cười khi nói tiếng Anh trước đám đông. Sự tự tin thấp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như trình độ tiếng Anh chưa cao, kinh nghiệm giao tiếp hạn chế, hoặc do áp lực đồng trang lứa. Theo bảng 3 trong tài liệu gốc, sự lo lắng là một trong những yếu tố quan trọng tác động đến sự tham gia của học sinh. Việc tạo ra một môi trường học tập thoải mái, khuyến khích sự thử nghiệm và chấp nhận sai sót là rất cần thiết.

Phương pháp giảng dạy của giáo viên có ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ hứng thú và động lực học tập của học sinh. Nếu các bài học khô khan, thiếu tính tương tác, hoặc không phù hợp với trình độ và sở thích của học sinh, các em sẽ cảm thấy nhàm chán và ít muốn tham gia vào các hoạt động nói. Vai trò của giáo viên không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là tạo động lực, khơi gợi sự hứng thú và giúp học sinh cảm thấy tự tin hơn khi sử dụng tiếng Anh. Bảng 11 trong tài liệu gốc cho thấy phương pháp giảng dạy được giáo viên sử dụng trong lớp học.

Môi trường học tập tích cực và hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích sự tham gia của học sinh. Một văn hóa lớp học mà ở đó học sinh cảm thấy được tôn trọng, được lắng nghe và được khuyến khích bày tỏ ý kiến sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các em tham gia vào các hoạt động nói. Ngược lại, nếu môi trường học tập căng thẳng, cạnh tranh hoặc có áp lực đồng trang lứa lớn, học sinh có thể cảm thấy e ngại và ít muốn tham gia. Việc xây dựng một văn hóa lớp học thân thiện và hỗ trợ là rất quan trọng.

Mục tiêu hàng đầu là xây dựng một môi trường học tập mà ở đó học sinh cảm thấy an toàn và được khuyến khích mắc lỗi. Giáo viên nên tạo cơ hội cho học sinh được chia sẻ kinh nghiệm, bày tỏ ý kiến và đặt câu hỏi một cách tự do. Việc sử dụng các trò chơi, các hoạt động nhóm và các bài tập thực hành nói sáng tạo có thể giúp giảm bớt áp lực và tạo động lực cho học sinh. Quan trọng hơn hết, giáo viên cần thể hiện sự tôn trọng và khích lệ đối với mọi nỗ lực của học sinh.

Các phương pháp giảng dạy truyền thống cần được đổi mới để tăng cường tính tương tác và khuyến khích sự tham gia của học sinh. Giáo viên nên sử dụng các phương tiện hỗ trợ giảng dạy đa dạng như video, hình ảnh, âm thanh và các ứng dụng công nghệ để làm cho bài học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Việc tổ chức các hoạt động đóng vai, tranh luận, thuyết trình và các dự án nhóm có thể giúp học sinh phát triển kỹ năng nói và làm việc nhóm một cách hiệu quả. Cần khuyến khích học sinh sử dụng tiếng Anh trong mọi hoạt động trên lớp.

Mỗi học sinh có một phong cách học tập và sở thích riêng. Do đó, việc cá nhân hóa bài học là rất quan trọng để tăng cường mức độ hứng thú và động lực học tập. Giáo viên nên tìm hiểu về sở thích, thế mạnh và điểm yếu của từng học sinh để thiết kế các hoạt động phù hợp. Việc cho phép học sinh lựa chọn chủ đề, phương pháp làm việc và hình thức trình bày kết quả có thể giúp các em cảm thấy chủ động hơn và tham gia tích cực hơn vào các hoạt động nói.

Giáo viên cần có kỹ năng giao tiếp tốt để tạo ra một môi trường tương tác cởi mở và thân thiện. Việc lắng nghe, tôn trọng và thấu hiểu học sinh là rất quan trọng. Giáo viên nên xây dựng một mối quan hệ tốt với học sinh, tạo cho các em cảm giác tin tưởng và thoải mái khi chia sẻ ý kiến, đặt câu hỏi và bày tỏ cảm xúc. Sự tương tác tích cực giữa giáo viên và học sinh sẽ tạo ra một bầu không khí học tập hứng khởi và hiệu quả.

Giáo viên nên tạo ra những cơ hội để học sinh có thể trải nghiệm thành công trong các hoạt động nói. Việc bắt đầu với những nhiệm vụ đơn giản, dễ thực hiện và tăng dần độ khó có thể giúp học sinh xây dựng sự tự tin. Khi học sinh đạt được thành công, dù nhỏ, giáo viên nên khen ngợi kịp thời và đúng mực. Sự khen ngợi chân thành và cụ thể sẽ là nguồn động lực lớn để học sinh tiếp tục cố gắng và phát triển.

Khi học sinh mắc lỗi, giáo viên nên đưa ra phản hồi mang tính xây dựng, tập trung vào những điểm cần cải thiện và gợi ý các giải pháp cụ thể. Tránh phê bình gay gắt hoặc so sánh học sinh với nhau. Thay vào đó, giáo viên nên khuyến khích sự tiến bộ và tập trung vào những thành tích mà học sinh đã đạt được. Sự phản hồi tích cực và hỗ trợ sẽ giúp học sinh cảm thấy tự tin hơn và có thêm động lực để vượt qua khó khăn.

Nghiên cứu đã xác định một số yếu tố chính ảnh hưởng đến sự tham gia của học sinh, bao gồm tâm lý học sinh, phương pháp giảng dạy, môi trường lớp học và áp lực đồng trang lứa. Các bài học kinh nghiệm rút ra từ nghiên cứu là việc cần thiết phải tạo ra một môi trường học tập thoải mái, đổi mới phương pháp giảng dạy và cá nhân hóa bài học để tăng cường mức độ hứng thú và động lực học tập cho học sinh. Bên cạnh đó, vai trò của giáo viên trong việc xây dựng sự tự tin và khuyến khích sự tiến bộ của học sinh là vô cùng quan trọng.

Nghiên cứu này có một số hạn chế, chẳng hạn như phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn ở một trường THPT Đồ Sơn và đối tượng nghiên cứu chỉ là học sinh lớp 10. Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, bao gồm nhiều trường học và nhiều cấp lớp khác nhau. Ngoài ra, cần có những nghiên cứu sâu hơn về ảnh hưởng của các yếu tố văn hóa, xã hội và công nghệ đến sự tham gia của học sinh vào hoạt động nói. Việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng kết hợp cũng có thể mang lại những kết quả toàn diện hơn.