Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Phòng Ngừa Rủi Ro Tài Chính Tại Các Công Ty Phi Tài Chính Ở Việt Nam

Quản trị rủi ro là xác định mức độ rủi ro mà một công ty mong muốn và nhận diện các rủi ro mà công ty đang gánh chịu để sử dụng các công cụ phái sinh hoặc các công cụ tài chính khác nhằm điều chỉnh mức độ rủi ro thực sự theo mức rủi ro mong muốn. Mục tiêu là duy trì sự cân bằng tài chính để hạn chế sự mất mát thiệt hại cho doanh nghiệp. Phân tích vấn đề quản lý rủi ro tài chính của công ty là rủi ro phát sinh từ độ nhạy cảm của các nhân tố giá cả thị trường như lãi suất, tỷ giá và giá cả hàng hóa.

Rủi ro đối với một công ty xuất phát từ biến động giá cả, lãi suất, tỷ giá ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến giá trị của một công ty. Cho dù đó là một công ty đa quốc gia với rủi ro tỷ giá hối đoái, công ty vận tải với rủi ro giá nhiên liệu, hay công ty có đòn bẩy tài chính cao với rủi ro lãi suất, cách thức và mức độ quản lý các rủi ro này hiện nay thường đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công hay sự thất bại của một công ty. Do đó, mọi người cho rằng quản lý rủi ro tài chính là một trong những chức năng quan trọng nhất của công ty vì nó góp phần vào việc thực hiện mục tiêu chính là tối đa hóa sự giàu có của cổ đông và sự phát triển của công ty.

Theo nghiên cứu của Danijela Milos Sprcic và Zeljko Sevic (2012) về các công ty phi tài chính lớn ở Croatia và Slovenia. Tác giả phát hiện các lý do cơ bản phòng ngừa rủi ro ít có khả năng dự đoán trong việc giải thích quyết định phòng ngừa rủi ro ở cả các công ty tại Croatia và Slovenia. Bằng chứng ở Croatia đã không ủng hộ cho các giả thuyết được kiểm định về tác động của các biến đại diện cho chi phí kiệt quệ tài chính, chi phí đại diện của nợ, chi phí tài trợ bên ngoài, thuế, bất cân xứng thông tin, lợi ích của nhà quản lý và các yếu tố thay thế cho phòng ngừa rủi ro đến quyết định phòng ngừa rủi ro, ngoại trừ biến nguồn tài trợ từ bên ngoài được đo bằng tỷ lệ giữa chi phí đầu tư trên tổng tài sản.

Bằng chứng ở Slovenia đã chỉ ra rằng không có biến giải thích nào có ý nghĩa thống kê cho quyết định phòng ngừa rủi ro. Như chúng ta thấy, các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định phòng ngừa rủi ro không giống nhau ở từng quốc gia, có yếu tố có ý nghĩa ở quốc gia này, nhưng ở quốc gia khác thì nó lại không có ý nghĩa. Cho đến nay ở Việt Nam, chưa có bài nghiên cứu chính thức nào về các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định phòng ngừa rủi ro của các công ty, chính vì vậy cần có nghiên cứu chuyên sâu.

Lý thuyết đầu tiên cho thấy rằng quản trị rủi ro làm giảm sự biến động của dòng tiền các doanh nghiệp có thể giảm chi phí kiệt quệ tài chính (Mayers and Smith, 1982 ; My ers, 1984 ; Stulz, 1984, Smith & Stulz , 1985, Shapiro and Titman, 1998 ), nếu kiệt quệ tài chính là tốn kém các doanh nghiệp có động lực để làm giảm xác suất của nó và phòng ngừa rủi ro là một trong những phương pháp mà một công ty có thể làm giảm xác suất mà công ty phải đối mặt với khả năng kiệt quệ tài chính và làm giảm các chi phí kèm theo như là chi phí phá sản trực tiếp và gián tiếp.

Một lý thuyết khác tập trung vào quản lý rủi ro là một phương pháp để tối đa hóa giá trị công ty cho rằng bằng cách giảm sự biến động của dòng tiền các công ty có thể giảm thuế dự kiến. Lý do này được đưa ra bởi Smith và Stulz (1985) tác giả đã lập luận rằng cấu trúc của thuế có thể mang lại lợi ích cho công ty với vị thế thuế trong tương lai hoặc lựa chọn thị trường. Nếu một công ty phải đối mặt với một hàm thuế lồi thì giá trị sau thuế của công ty là một hàm lõm của giá trị trước thuế.

Ngoài ra phòng ngừa rủi ro làm giảm biến động của dòng tiền có thể cải thiện khả năng đầy đủ của nguồn vốn nội bộ cho kế hoạch đầu tư mà không phải đánh giá cắt giảm các dự án có lợi nhuận hoặc chi phí giao dịch do huy động nguồn tài trợ bên ngoài. Giả thuyết chính là nếu xem tình hình nguồn tài trợ bên ngoài là tốn kém các công ty có dự án đầu tư đòi hỏi...

Các bằng chứng dựa trên cả kiểm định đơn biến (kiểm định t - test) và kiểm định đa biến (hồi quy logit ) giữa quyết định phòng ngừa rủi ro trong các công ty phi tài chính ở Việt Nam với chi phí kiệt quệ tài chính, chi phí đại diện của nợ , chi phí tài trợ bên ngoài, thuế , bất cân xứng thông tin, lợi ích của nhà quản lý và các chính sách tài chính thay thế cho phòng ngừa rủi ro đã không ủng hộ cho các giả thuyết được kiểm định ngoại trừ biến đại diện cho quy mô công ty là tổng doanh thu, tổng tài sản.

Tuy nhiên, bên cạnh hai biến này, biến đại diện cho đòn bẩy tài chính và tỷ lệ chi trả cổ tức vẫn có ảnh hưởng đến quyết định phòng ngừa rủi ro nhưng không bền vững và thay đổi trong khoảng thời gian nghiên cứu. Nghiên cứu này khác với các nghiên cứu trước đây bằng cách áp dụng một định nghĩa toàn diện hơn về phòng ngừa rủi ro, những phân tích trong nghiên cứu cho thấy phần lớn trong thực tế biến phòng ngừa rủi ro được sử dụng bao gồm cả phòng ngừa rủi ro phái sinh và phòng ngừa rủi ro phi phái sinh .

Một số hạn chế của nghiên cứu cần được lưu ý. Thứ nhất, dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu chỉ giới hạn trong giai đoạn 2011-2013. Thứ hai, nghiên cứu chỉ tập trung vào các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán. Thứ ba, nghiên cứu sử dụng một số biến đại diện có thể không hoàn toàn phản ánh chính xác các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định phòng ngừa rủi ro. Do đó, các nghiên cứu trong tương lai có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng dữ liệu dài hơn và sử dụng các biến đo lường chính xác hơn.

Mặc dù còn một số hạn chế, nghiên cứu này vẫn đóng góp một phần quan trọng vào việc hiểu rõ hơn về quyết định phòng ngừa rủi ro của các công ty phi tài chính tại Việt Nam. Nghiên cứu này cung cấp một cơ sở vững chắc cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực này.