Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin (CNTT), việc ứng dụng CNTT trong quản trị doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực kế toán, ngày càng trở nên phổ biến và quan trọng. Theo báo cáo của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam năm 2019, tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử năm 2018 tăng trên 30% so với năm 2017, đồng thời khoảng 80% doanh nghiệp sử dụng phần mềm kế toán tài chính và 18% doanh nghiệp ứng dụng hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP). Tuy nhiên, các nghiên cứu về tác động của CNTT đến kết quả công việc cá nhân, đặc biệt là nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT tại Việt Nam còn hạn chế.

Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố tác động đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT, với mục tiêu kiểm tra sự ảnh hưởng của sự thỏa mãn người sử dụng, sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao, truyền thông và đào tạo đến kết quả công việc. Nghiên cứu được thực hiện trên dữ liệu thu thập từ 177 nhân viên kế toán tại 114 doanh nghiệp đang sử dụng phần mềm kế toán hoặc hệ thống ERP tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT trong công tác kế toán, góp phần cải thiện năng suất và chất lượng công việc của nhân viên kế toán, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý và nhà cung cấp phần mềm trong việc phát triển và triển khai các giải pháp phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết thành công của hệ thống thông tin (DeLone và McLean, 1992; 2003) và phiên bản mở rộng của Petter và cộng sự (2013). Lý thuyết này đo lường sự thành công của hệ thống thông tin qua các yếu tố như chất lượng hệ thống, chất lượng thông tin, sự thỏa mãn của người sử dụng và kết quả công việc cá nhân.

Bốn khái niệm chính được nghiên cứu bao gồm:

  • Kết quả công việc cá nhân: Được hiểu là sự kết hợp giữa tăng hiệu quả, hiệu suất và chất lượng công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT.
  • Sự thỏa mãn của người sử dụng HTTT kế toán: Mức độ hài lòng của nhân viên kế toán khi sử dụng phần mềm kế toán hoặc hệ thống ERP.
  • Sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao: Sự tham gia tích cực và hỗ trợ của các nhà quản lý cấp cao trong việc triển khai và sử dụng hệ thống CNTT.
  • Truyền thông và đào tạo: Quá trình trao đổi thông tin và cung cấp kiến thức, kỹ năng cho nhân viên kế toán nhằm nâng cao khả năng sử dụng hệ thống CNTT.

Ngoài ra, nghiên cứu còn xem xét loại phần mềm ứng dụng (ERP hoặc phần mềm kế toán đơn lẻ) như một biến điều tiết và đặc điểm cá nhân của người sử dụng (giới tính, tuổi, trình độ, kinh nghiệm) như biến kiểm soát.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với kỹ thuật khảo sát và phân tích dữ liệu bằng mô hình cấu trúc tuyến tính PLS-SEM. Mẫu nghiên cứu gồm 177 nhân viên kế toán tại 114 doanh nghiệp Việt Nam đang sử dụng phần mềm kế toán hoặc hệ thống ERP.

Quy trình nghiên cứu theo đề xuất của Hair và cộng sự (2016) gồm các bước: tổng hợp lý thuyết và nghiên cứu liên quan, xây dựng mô hình và giả thuyết nghiên cứu, thiết kế thang đo Likert 7 điểm cho các biến nghiên cứu, thu thập dữ liệu, kiểm tra mô hình đo lường (độ tin cậy, giá trị hội tụ, giá trị phân biệt), phân tích mô hình cấu trúc và kiểm định giả thuyết.

Việc lựa chọn PLS-SEM phù hợp với mục tiêu kiểm định giả thuyết và dự báo các tác động trong mô hình phức tạp, đồng thời kích thước mẫu 177 vượt mức tối thiểu 110 theo yêu cầu của mô hình với 11 đường dẫn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự thỏa mãn của nhân viên kế toán có tác động tích cực đến kết quả công việc: Kết quả phân tích cho thấy sự thỏa mãn của người sử dụng HTTT kế toán tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến kết quả công việc cá nhân với hệ số xác định R² đạt 45.8%, cho thấy mô hình có khả năng dự báo tốt.

  2. Sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao và đào tạo tác động tích cực đến sự thỏa mãn người sử dụng: Hai yếu tố này đều có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ hài lòng của nhân viên kế toán trong quá trình ứng dụng phần mềm kế toán hoặc ERP, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng hệ thống.

  3. Truyền thông cũng có tác động tích cực đến sự thỏa mãn người sử dụng: Việc truyền tải thông tin đầy đủ, minh bạch và kịp thời trong quá trình triển khai CNTT giúp giảm thiểu hiểu lầm và tăng cường sự hợp tác giữa các bên liên quan.

  4. Loại phần mềm ứng dụng không đóng vai trò biến điều tiết: Kết quả kiểm định cho thấy loại phần mềm (ERP hay phần mềm kế toán đơn lẻ) không ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa sự thỏa mãn của nhân viên kế toán và kết quả công việc, cho thấy sự hài lòng người dùng là yếu tố quyết định bất kể loại phần mềm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các phát hiện trên có thể giải thích do sự thỏa mãn người dùng phản ánh mức độ phù hợp và hiệu quả của hệ thống CNTT trong hỗ trợ công việc kế toán. Sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao tạo điều kiện thuận lợi về nguồn lực và chính sách, trong khi đào tạo giúp nhân viên nâng cao kỹ năng sử dụng phần mềm, từ đó tăng sự hài lòng và hiệu quả công việc. Truyền thông hiệu quả giúp giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự đồng thuận trong tổ chức.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với các nghiên cứu của DeLone và McLean (2003), Guimaraes và cộng sự (2016) về vai trò của sự thỏa mãn và hỗ trợ quản lý trong thành công của hệ thống thông tin. Việc loại phần mềm không điều tiết mối quan hệ này cũng phù hợp với thực tế khi mà yếu tố con người và quy trình sử dụng mới là nhân tố quyết định hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ tác động của từng yếu tố đến sự thỏa mãn và kết quả công việc, cùng bảng hệ số hồi quy và giá trị p để minh chứng tính thống kê của các mối quan hệ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao: Các doanh nghiệp cần xây dựng chính sách và cơ chế hỗ trợ rõ ràng từ lãnh đạo cấp cao trong việc triển khai và sử dụng phần mềm kế toán/ERP nhằm tạo động lực và nguồn lực cho nhân viên kế toán. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì liên tục.

  2. Đẩy mạnh công tác đào tạo nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ thuật và nghiệp vụ liên quan đến phần mềm kế toán và ERP, đảm bảo nhân viên có đủ kiến thức và kỹ năng để sử dụng hiệu quả hệ thống. Thời gian thực hiện: trước và trong quá trình triển khai phần mềm, định kỳ cập nhật.

  3. Cải thiện truyền thông nội bộ trong quá trình ứng dụng CNTT: Thiết lập kênh truyền thông minh bạch, thường xuyên giữa nhà quản lý, bộ phận CNTT và nhân viên kế toán để cập nhật thông tin, giải đáp thắc mắc và thu thập phản hồi. Thời gian thực hiện: liên tục trong suốt quá trình triển khai và vận hành.

  4. Tập trung nâng cao sự thỏa mãn người dùng cuối: Phát triển phần mềm thân thiện, dễ sử dụng, tích hợp các chức năng phù hợp với nhu cầu thực tế của nhân viên kế toán, đồng thời tạo môi trường làm việc hỗ trợ và khuyến khích sự sáng tạo. Thời gian thực hiện: trong quá trình lựa chọn, phát triển và vận hành phần mềm.

Các chủ thể thực hiện bao gồm ban lãnh đạo doanh nghiệp, phòng nhân sự, bộ phận CNTT, nhà cung cấp phần mềm và chính nhân viên kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhân viên kế toán và kiểm toán: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả công việc trong môi trường ứng dụng CNTT, từ đó chủ động nâng cao kỹ năng và sự hài lòng khi sử dụng phần mềm kế toán hoặc ERP.

  2. Nhà quản lý doanh nghiệp: Nắm bắt vai trò quan trọng của sự ủng hộ quản lý cấp cao, truyền thông và đào tạo trong việc nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT, giúp hoạch định chính sách và nguồn lực phù hợp.

  3. Các công ty cung cấp và triển khai phần mềm kế toán/ERP: Tham khảo để phát triển sản phẩm thân thiện với người dùng, đồng thời xây dựng các chương trình đào tạo và hỗ trợ khách hàng hiệu quả.

  4. Giảng viên và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý kinh tế và CNTT: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về tác động của CNTT đến kết quả công việc cá nhân trong các ngành nghề khác nhau.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sự thỏa mãn của nhân viên kế toán ảnh hưởng thế nào đến kết quả công việc?
    Sự thỏa mãn phản ánh mức độ hài lòng khi sử dụng phần mềm, từ đó tăng hiệu quả, chất lượng và độ chính xác công việc. Ví dụ, nhân viên hài lòng thường làm việc hiệu quả hơn và ít mắc lỗi.

  2. Tại sao sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao lại quan trọng?
    Sự ủng hộ tạo điều kiện về nguồn lực, chính sách và động lực cho nhân viên, giúp triển khai CNTT thành công và nâng cao hiệu quả công việc.

  3. Truyền thông có vai trò gì trong quá trình ứng dụng CNTT?
    Truyền thông giúp giảm hiểu lầm, tăng cường hợp tác và đảm bảo thông tin được cập nhật kịp thời, từ đó nâng cao sự hài lòng và hiệu quả sử dụng hệ thống.

  4. Đào tạo nhân viên kế toán cần được thực hiện như thế nào?
    Đào tạo nên diễn ra trước, trong và sau khi triển khai phần mềm, tập trung vào kỹ thuật sử dụng và nghiệp vụ liên quan để giảm khó khăn và nâng cao kỹ năng.

  5. Loại phần mềm ERP hay phần mềm kế toán đơn lẻ có ảnh hưởng đến kết quả công việc không?
    Nghiên cứu cho thấy loại phần mềm không điều tiết mối quan hệ giữa sự thỏa mãn và kết quả công việc, nghĩa là yếu tố con người và quy trình sử dụng quan trọng hơn loại phần mềm.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định sự thỏa mãn của nhân viên kế toán là yếu tố trực tiếp và quan trọng nhất ảnh hưởng đến kết quả công việc trong môi trường ứng dụng CNTT.
  • Sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao, truyền thông và đào tạo có tác động tích cực đến sự thỏa mãn của nhân viên kế toán.
  • Loại phần mềm ứng dụng (ERP hay phần mềm kế toán đơn lẻ) không đóng vai trò biến điều tiết trong mối quan hệ giữa sự thỏa mãn và kết quả công việc.
  • Mô hình nghiên cứu có khả năng dự báo kết quả công việc với hệ số xác định R² đạt 45.8%, cho thấy tính ứng dụng thực tiễn cao.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng nghiên cứu sang các ngành nghề khác và phát triển các công cụ hỗ trợ nâng cao sự thỏa mãn người dùng.

Call-to-action: Các doanh nghiệp và nhà quản lý nên áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT trong công tác kế toán, đồng thời các nhà nghiên cứu có thể tiếp tục khai thác các yếu tố mới ảnh hưởng đến kết quả công việc trong môi trường số hóa hiện nay.