I.
Biện pháp khẩn cấp tạm thời (BPKCTT) được định nghĩa là những biện pháp mà Tòa án có thể áp dụng trong quá trình giải quyết vụ án dân sự nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách của đương sự, bảo vệ bằng chứng và tài sản. Theo TS. Nguyễn Công Bình, BPKCTT có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Đặc điểm của BPKCTT bao gồm tính khẩn cấp, tạm thời và sự cần thiết phải áp dụng ngay để ngăn ngừa thiệt hại không thể khắc phục. Ý nghĩa của BPKCTT không chỉ nằm ở việc bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn góp phần duy trì trật tự xã hội và đảm bảo tính công bằng trong giải quyết tranh chấp. Theo Bộ luật Tố tụng dân sự Việt Nam năm 2015, BPKCTT được quy định chi tiết từ Điều 111 đến Điều 142, tạo ra khung pháp lý rõ ràng cho việc áp dụng. Điều này cho thấy sự cần thiết của BPKCTT trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các cá nhân, tổ chức trong bối cảnh pháp lý hiện đại.
II.
Cơ sở xây dựng quy định về BPKCTT bao gồm cả lý luận và thực tiễn. Về lý luận, BPKCTT được hiểu như một công cụ pháp lý cần thiết để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên trong tranh chấp dân sự. Cơ sở thực tiễn cho thấy, trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, các tranh chấp dân sự ngày càng phức tạp và đa dạng, đòi hỏi Tòa án phải có những biện pháp kịp thời và hiệu quả. Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 đã điều chỉnh các quy định về BPKCTT nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Các quy định này không chỉ giúp Tòa án giải quyết nhanh chóng các vụ án mà còn tạo điều kiện cho các bên bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Việc áp dụng BPKCTT còn thể hiện tính nhân văn của pháp luật, khi mà quyền lợi của con người được đặt lên hàng đầu trong quá trình giải quyết tranh chấp.
III.
Thực tiễn áp dụng BPKCTT tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Lạng Sơn cho thấy nhiều vấn đề cần được xem xét. Mặc dù Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 đã quy định rõ ràng về BPKCTT, nhưng tỷ lệ áp dụng biện pháp này vẫn còn thấp. Nguyên nhân chủ yếu là do tâm lý e ngại của Thẩm phán và đương sự trong việc yêu cầu áp dụng BPKCTT. Hơn nữa, một số quy định còn thiếu rõ ràng, gây khó khăn trong việc thực hiện. Tình hình này đòi hỏi cần có những nghiên cứu sâu hơn về thực tiễn áp dụng BPKCTT, từ đó đưa ra các giải pháp cải thiện hiệu quả áp dụng. Việc nâng cao nhận thức của Thẩm phán và đương sự về vai trò của BPKCTT là một trong những yếu tố quan trọng để tăng cường hiệu quả của biện pháp này trong thực tiễn.
IV.
Để nâng cao hiệu quả áp dụng BPKCTT, cần có những kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật tố tụng dân sự. Trước hết, cần làm rõ hơn các quy định về quyền yêu cầu áp dụng BPKCTT để các bên có thể dễ dàng thực hiện quyền lợi của mình. Thứ hai, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho Thẩm phán về BPKCTT, giúp họ tự tin hơn trong việc áp dụng các biện pháp này. Thứ ba, cần có các hướng dẫn cụ thể về thủ tục áp dụng BPKCTT để tránh tình trạng áp dụng không đồng bộ và thiếu tính khách quan. Cuối cùng, việc tăng cường tuyên truyền về BPKCTT cũng rất quan trọng, giúp các bên hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong quá trình giải quyết tranh chấp. Những kiến nghị này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả áp dụng BPKCTT mà còn góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam.
