Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2015-2019, công tác quản lý chi trả bảo hiểm xã hội (BHXH) tại quận Kiến An, thành phố Hải Phòng đã có những bước phát triển đáng kể, góp phần ổn định đời sống người lao động và thúc đẩy an sinh xã hội. Quận Kiến An với dân số khoảng 109 nghìn người, có cơ cấu kinh tế đa dạng gồm công nghiệp, thương mại, dịch vụ và nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển BHXH. Tổng số người tham gia BHXH bắt buộc trên địa bàn đạt khoảng 12.830 người, trong khi BHXH tự nguyện có xu hướng tăng từ 403 người năm 2015 lên 785 người năm 2019. Tổng số thu BHXH năm 2019 đạt mức cao, phản ánh sự mở rộng diện bao phủ chính sách.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng công tác quản lý chi BHXH tại BHXH quận Kiến An trong giai đoạn 2015-2019, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi trả các chế độ BHXH đến năm 2024. Phạm vi nghiên cứu bao gồm công tác quản lý chi trả các chế độ BHXH trên địa bàn quận Kiến An, với dữ liệu thu thập từ BHXH quận và các báo cáo liên quan.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi người lao động, nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ BHXH, đồng thời góp phần ổn định chính trị và phát triển kinh tế xã hội địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ chi trả đúng đối tượng, kịp thời và đầy đủ được xem là thước đo hiệu quả công tác quản lý chi BHXH.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công tác chi trả BHXH, bao gồm:

  • Lý thuyết về bảo hiểm xã hội: BHXH được hiểu là hệ thống bảo đảm thay thế hoặc bù đắp thu nhập cho người lao động khi gặp rủi ro như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp hoặc hết tuổi lao động. Luật BHXH số 58/2014/QH13 quy định rõ các chế độ và nguyên tắc quản lý quỹ BHXH.

  • Mô hình quản lý chi BHXH: Cơ chế phân cấp quản lý chi BHXH từ Trung ương đến địa phương, trong đó BHXH quận chịu trách nhiệm tổ chức chi trả, quản lý đối tượng hưởng và giám sát chi trả theo quy định pháp luật.

  • Khái niệm quản lý chi trả BHXH: Là quá trình tổ chức, điều chỉnh hoạt động chi BHXH nhằm đảm bảo chi đúng đối tượng, đúng chế độ, đầy đủ, chính xác, kịp thời và an toàn.

Các khái niệm chính bao gồm: quỹ BHXH, đối tượng hưởng, chế độ BHXH, nguyên tắc cân bằng thu - chi, và các hình thức chi trả (trực tiếp, gián tiếp).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích và so sánh để đánh giá thực trạng công tác quản lý chi BHXH tại BHXH quận Kiến An.

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm số liệu thu chi BHXH giai đoạn 2015-2019, hồ sơ quản lý người hưởng, báo cáo tài chính và các văn bản pháp luật liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng số liệu thu chi, đối tượng hưởng; phân tích định tính các quy trình quản lý, khó khăn và tồn tại trong công tác chi trả.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu toàn diện từ BHXH quận Kiến An, quản lý gần 12.000 hồ sơ người hưởng, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2015-2019, với các đề xuất hoàn thiện hướng tới năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số người tham gia và số tiền thu BHXH: Số người tham gia BHXH bắt buộc duy trì ổn định khoảng 12.830 người, BHXH tự nguyện tăng từ 403 lên 785 người trong 5 năm. Tổng số thu BHXH tăng đều qua các năm, phản ánh hiệu quả công tác phát triển đối tượng tham gia.

  2. Công tác chi trả đảm bảo đúng đối tượng và kịp thời: Tổng số người hưởng BHXH bắt buộc khoảng 5.523 người, BHXH tự nguyện khoảng 89 người năm 2019. Việc chi trả được thực hiện đúng chế độ, kịp thời, góp phần ổn định đời sống người lao động.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và chi trả: Phần mềm quản lý TCS.vn giúp tra cứu, cập nhật thông tin người hưởng nhanh chóng, chính xác. Việc điều chỉnh lương hưu, trợ cấp được thực hiện trong vòng một tuần cho toàn thành phố.

  4. Hình thức chi trả đa dạng, thuận tiện nhưng còn tồn tại khó khăn: Chi trả qua thẻ ATM giúp người hưởng chủ động, tiết kiệm thời gian; tuy nhiên, người cao tuổi gặp khó khăn trong thao tác và hạn chế về điểm rút tiền. Chi trả tiền mặt tại các điểm chi trả vẫn được duy trì để đảm bảo quyền lợi người hưởng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những kết quả tích cực là do BHXH quận Kiến An đã thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan như Bưu điện. So với một số địa phương khác, quận Kiến An có tỷ lệ thu BHXH và chi trả chế độ tương đối cao, thể hiện sự hiệu quả trong quản lý.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các hạn chế như ý thức chấp hành pháp luật BHXH của một số đơn vị sử dụng lao động chưa cao, dẫn đến tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH. Việc quản lý người hưởng qua tài khoản ATM gặp khó khăn do đặc thù đối tượng hưởng chủ yếu là người cao tuổi. Các khó khăn này ảnh hưởng đến tính kịp thời và chính xác trong chi trả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số người tham gia BHXH, bảng so sánh số tiền thu và chi BHXH qua các năm, cũng như sơ đồ cơ cấu tổ chức và quy trình chi trả BHXH tại quận Kiến An để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về BHXH: Đẩy mạnh công tác truyền thông đến các đơn vị sử dụng lao động và người lao động nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật BHXH, giảm thiểu tình trạng trốn đóng, nợ đọng. Thời gian thực hiện: 2021-2024. Chủ thể: BHXH quận phối hợp UBND quận và các tổ chức công đoàn.

  2. Hoàn thiện quy trình quản lý và kiểm soát đối tượng hưởng: Áp dụng công nghệ thông tin để quản lý chặt chẽ hồ sơ, cập nhật kịp thời biến động người hưởng, đặc biệt là đối tượng hưởng qua tài khoản ATM. Thời gian: 2021-2023. Chủ thể: BHXH quận và Trung tâm Công nghệ thông tin BHXH Việt Nam.

  3. Đa dạng hóa hình thức chi trả BHXH: Mở rộng điểm chi trả tiền mặt, hỗ trợ người cao tuổi sử dụng thẻ ATM, phối hợp với ngân hàng nâng cao chất lượng dịch vụ. Thời gian: 2021-2024. Chủ thể: BHXH quận phối hợp Bưu điện và các ngân hàng.

  4. Tăng cường kiểm tra, hậu kiểm công tác chi BHXH: Thiết lập các đoàn kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, trục lợi quỹ BHXH. Thời gian: liên tục từ 2021. Chủ thể: BHXH quận phối hợp các cơ quan chức năng.

  5. Nâng cao trình độ chuyên môn, trách nhiệm cán bộ quản lý chi trả: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ BHXH quận. Thời gian: 2021-2023. Chủ thể: BHXH thành phố và BHXH quận.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, nhân viên ngành BHXH: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi trả, áp dụng các biện pháp cải tiến công tác nghiệp vụ và quản lý quỹ.

  2. Lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước về an sinh xã hội: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp, đồng thời giám sát và đánh giá hiệu quả thực thi chính sách BHXH.

  3. Các đơn vị sử dụng lao động: Hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ trong việc tham gia BHXH, từ đó thực hiện đúng quy định, tránh vi phạm pháp luật.

  4. Người lao động và tổ chức công đoàn: Nắm bắt thông tin về quyền lợi BHXH, quy trình hưởng chế độ, giúp bảo vệ quyền lợi chính đáng khi gặp rủi ro.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác quản lý chi BHXH tại quận Kiến An có những điểm mạnh nào?
    Công tác quản lý chi BHXH tại quận Kiến An được đánh giá cao nhờ ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ và chi trả, đảm bảo chi đúng đối tượng, đúng chế độ và kịp thời. Ví dụ, phần mềm TCS.vn giúp xử lý điều chỉnh lương hưu nhanh chóng trong vòng một tuần.

  2. Những khó khăn chính trong công tác chi trả BHXH là gì?
    Khó khăn gồm ý thức chấp hành pháp luật BHXH của một số đơn vị chưa cao, gây nợ đọng; người hưởng qua thẻ ATM gặp khó khăn do tuổi cao và hạn chế điểm rút tiền; việc quản lý người hưởng không trực tiếp nhận tiền gây khó khăn trong kiểm soát.

  3. Hình thức chi trả BHXH nào được áp dụng tại quận Kiến An?
    Có hai hình thức chính: chi trả qua tài khoản thẻ ATM và chi trả tiền mặt tại các điểm chi trả. Chi trả qua thẻ ATM giúp người hưởng chủ động, tiết kiệm thời gian, trong khi chi trả tiền mặt vẫn được duy trì để phục vụ người cao tuổi và những trường hợp đặc biệt.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác quản lý chi BHXH?
    Cần tăng cường tuyên truyền, hoàn thiện quy trình quản lý, đa dạng hóa hình thức chi trả, kiểm tra, hậu kiểm chặt chẽ và nâng cao trình độ cán bộ quản lý. Ví dụ, phối hợp với ngân hàng để hỗ trợ người cao tuổi sử dụng thẻ ATM hiệu quả hơn.

  5. Tại sao công tác quản lý chi BHXH lại quan trọng đối với an sinh xã hội?
    Quản lý chi BHXH tốt đảm bảo quyền lợi người lao động khi gặp rủi ro, góp phần ổn định đời sống, duy trì quan hệ lao động hài hòa và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững. Đây là trụ cột quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội quốc gia.

Kết luận

  • Công tác quản lý chi BHXH tại BHXH quận Kiến An giai đoạn 2015-2019 đã đạt được nhiều kết quả tích cực với số người tham gia và số tiền thu tăng đều qua các năm.
  • Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và chi trả góp phần nâng cao hiệu quả, đảm bảo chi trả đúng đối tượng, đúng chế độ và kịp thời.
  • Một số tồn tại như ý thức chấp hành pháp luật BHXH của đơn vị sử dụng lao động chưa cao, khó khăn trong quản lý người hưởng qua thẻ ATM cần được khắc phục.
  • Đề xuất các biện pháp hoàn thiện công tác quản lý chi BHXH tập trung vào tuyên truyền, cải tiến quy trình, đa dạng hóa hình thức chi trả và nâng cao năng lực cán bộ.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, giám sát thực hiện và đánh giá hiệu quả định kỳ nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của công tác quản lý chi BHXH tại quận Kiến An.

Hành động ngay hôm nay để góp phần hoàn thiện công tác quản lý chi BHXH, bảo vệ quyền lợi người lao động và phát triển an sinh xã hội bền vững!