## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ quốc tế được giảng dạy rộng rãi tại Việt Nam, đặc biệt trong hệ thống giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, nhiều học sinh lớp 10 tại Trường THPT Lê Duẩn, tỉnh Đắk Lắk, vẫn gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng đọc hiểu tiếng Anh, một kỹ năng thiết yếu để tiếp thu kiến thức và nâng cao thành tích học tập. Theo khảo sát, học sinh lớp 10 tại trường này thường gặp khó khăn trong việc xác định ý chính, chi tiết hỗ trợ và cấu trúc văn bản, dẫn đến kết quả học tập thấp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát quan điểm của giáo viên dạy tiếng Anh về việc áp dụng kỹ thuật sơ đồ tư duy (Mind Mapping Technique - MMT) để cải thiện khả năng đọc hiểu của học sinh lớp 10 tại trường. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2022-2023 tại Trường THPT Lê Duẩn, với sự tham gia của 10 giáo viên tiếng Anh. Kết quả nghiên cứu dự kiến sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho việc áp dụng MMT trong giảng dạy, góp phần nâng cao hiệu quả học tập và thiết kế chương trình phù hợp hơn với nhu cầu thực tế.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết đọc hiểu**: Đọc hiểu được định nghĩa là quá trình tương tác giữa người đọc và văn bản nhằm tạo ra ý nghĩa, bao gồm hai yếu tố chính là nhận diện từ và hiểu ngôn ngữ. Các chiến lược đọc như dự đoán, đọc lướt, đọc tìm kiếm thông tin cụ thể, suy luận và tự điều chỉnh được xem là nền tảng giúp nâng cao khả năng đọc hiểu.
- **Kỹ thuật sơ đồ tư duy (MMT)**: Là phương pháp tổ chức thông tin theo dạng sơ đồ phân nhánh từ trung tâm, kích thích tư duy sáng tạo và logic. MMT giúp người học hình dung, ghi nhớ và hệ thống hóa kiến thức một cách trực quan, hỗ trợ hiệu quả trong việc học ngôn ngữ, đặc biệt là kỹ năng đọc hiểu.
- **Khái niệm chính**: Đọc hiểu, sơ đồ tư duy, chiến lược học tập, kỹ năng ngôn ngữ thứ hai (L2), động lực học tập.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Dữ liệu được thu thập từ 10 giáo viên tiếng Anh đang giảng dạy lớp 10 tại Trường THPT Lê Duẩn, tỉnh Đắk Lắk.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp phân tích định lượng qua bảng hỏi Likert 15 câu và phân tích định tính qua phỏng vấn bán cấu trúc nhằm làm rõ quan điểm của giáo viên về lợi ích, hạn chế và giải pháp khi áp dụng MMT.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được tiến hành trong học kỳ 2 năm học 2022-2023, bao gồm giai đoạn thu thập tài liệu, thiết kế công cụ khảo sát, thu thập dữ liệu và phân tích kết quả trong vòng 3 tháng.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Lợi ích của MMT**: 80% giáo viên đồng thuận rằng MMT kích thích sự hứng thú của học sinh trong các bài học đọc hiểu; 80% cho rằng MMT giúp tiết kiệm thời gian ôn tập nhờ tập trung vào từ khóa và hình ảnh trực quan; 70% nhận định MMT hỗ trợ học sinh ghi nhớ từ vựng và ý chính nhanh và lâu hơn; 60% giáo viên cho biết MMT giúp họ tổ chức ý tưởng bài giảng một cách hệ thống.
- **Hạn chế của MMT**: 50% giáo viên cho rằng MMT không thể bao quát hết chi tiết bài học, làm giảm khả năng ghi chép chi tiết của học sinh; 40% phản ánh việc học sinh thiếu kỹ năng vẽ sơ đồ tư duy đúng cách gây khó khăn trong việc áp dụng; 30% cho rằng việc tạo sơ đồ tư duy ban đầu tốn nhiều thời gian.
- **Giải pháp đề xuất**: 90% giáo viên đề xuất cần có hướng dẫn và đào tạo bài bản về MMT cho học sinh; 80% khuyến nghị tích hợp MMT vào chương trình giảng dạy chính thức; 70% đề xuất sử dụng công cụ phần mềm hỗ trợ vẽ sơ đồ tư duy để tiết kiệm thời gian; 60% đề nghị áp dụng điểm ưu tiên cho học sinh thực hiện tốt kỹ thuật này.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy MMT được đánh giá cao trong việc nâng cao động lực và hiệu quả học tập của học sinh lớp 10, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động tích cực của sơ đồ tư duy trong giảng dạy ngôn ngữ. Tuy nhiên, hạn chế về chi tiết và kỹ năng sử dụng sơ đồ tư duy phản ánh nhu cầu đào tạo chuyên sâu hơn cho cả giáo viên và học sinh. Việc áp dụng công nghệ hỗ trợ và tích hợp MMT vào chương trình chính khóa được xem là hướng đi khả thi để khắc phục các hạn chế này. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng thuận của giáo viên về các lợi ích và hạn chế, cũng như bảng tổng hợp các giải pháp đề xuất.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Đào tạo chuyên sâu cho giáo viên và học sinh**: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ thuật sơ đồ tư duy trong vòng 6 tháng tới nhằm nâng cao năng lực sử dụng MMT, do phòng đào tạo nhà trường phối hợp với các chuyên gia thực hiện.
- **Tích hợp MMT vào chương trình giảng dạy**: Xây dựng và áp dụng các bài giảng mẫu có sử dụng MMT trong chương trình tiếng Anh lớp 10, với mục tiêu tăng 20% tỷ lệ học sinh đạt điểm đọc hiểu trên trung bình trong năm học tiếp theo.
- **Sử dụng công cụ phần mềm hỗ trợ**: Khuyến khích sử dụng các phần mềm vẽ sơ đồ tư duy trực tuyến để giảm thời gian chuẩn bị bài giảng và tăng tính tương tác, dự kiến triển khai trong học kỳ tới.
- **Khuyến khích đánh giá và khen thưởng**: Áp dụng hệ thống điểm ưu tiên cho học sinh tích cực và sáng tạo trong việc sử dụng MMT, nhằm thúc đẩy sự tham gia và phát triển kỹ năng.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên tiếng Anh phổ thông**: Nâng cao kỹ năng giảng dạy đọc hiểu bằng phương pháp MMT, cải thiện hiệu quả bài giảng và tăng động lực học sinh.
- **Nhà quản lý giáo dục**: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo và áp dụng kỹ thuật giảng dạy hiện đại trong trường học.
- **Nghiên cứu sinh và học viên cao học**: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về phương pháp dạy học ngôn ngữ và phát triển kỹ năng đọc hiểu.
- **Nhà thiết kế chương trình đào tạo**: Cung cấp cơ sở khoa học để tích hợp kỹ thuật sơ đồ tư duy vào chương trình giảng dạy tiếng Anh phổ thông.

## Câu hỏi thường gặp

1. **MMT là gì và tại sao nên áp dụng trong dạy đọc hiểu?**  
MMT là kỹ thuật sơ đồ tư duy giúp tổ chức thông tin trực quan, kích thích tư duy sáng tạo và hỗ trợ học sinh ghi nhớ hiệu quả hơn, từ đó nâng cao khả năng đọc hiểu.

2. **Làm thế nào để giáo viên bắt đầu sử dụng MMT trong lớp học?**  
Giáo viên nên được đào tạo bài bản về kỹ thuật này, bắt đầu với các bài tập đơn giản, hướng dẫn học sinh cách tạo sơ đồ tư duy và áp dụng dần vào các bài học.

3. **MMT có phù hợp với tất cả học sinh không?**  
Phần lớn học sinh đều hưởng lợi từ MMT, nhưng cần lưu ý đến sự khác biệt về phong cách học tập và kỹ năng cá nhân để điều chỉnh phương pháp phù hợp.

4. **Những khó khăn phổ biến khi áp dụng MMT là gì?**  
Khó khăn bao gồm việc học sinh chưa quen với kỹ thuật, tốn thời gian tạo sơ đồ, và đôi khi sơ đồ không thể bao quát hết chi tiết bài học.

5. **Làm sao để khắc phục những hạn chế của MMT?**  
Cần có hướng dẫn cụ thể, sử dụng công nghệ hỗ trợ, tích hợp MMT vào chương trình giảng dạy và đánh giá khen thưởng để khuyến khích học sinh.

## Kết luận

- MMT được đánh giá là kỹ thuật hiệu quả giúp cải thiện khả năng đọc hiểu của học sinh lớp 10 tại Trường THPT Lê Duẩn, tỉnh Đắk Lắk.  
- Giáo viên nhận thấy MMT kích thích sự hứng thú, giúp tổ chức bài giảng và tiết kiệm thời gian ôn tập.  
- Hạn chế chính là việc thiếu chi tiết và kỹ năng sử dụng sơ đồ tư duy của học sinh.  
- Giải pháp bao gồm đào tạo, tích hợp chương trình, sử dụng công cụ hỗ trợ và khuyến khích đánh giá tích cực.  
- Nghiên cứu mở ra hướng phát triển mới cho phương pháp giảng dạy tiếng Anh, đề xuất các bước tiếp theo trong việc áp dụng rộng rãi MMT tại các trường phổ thông.

Hành động tiếp theo: Các nhà trường và giáo viên nên triển khai đào tạo kỹ thuật sơ đồ tư duy, đồng thời nghiên cứu mở rộng ứng dụng MMT trong các kỹ năng ngôn ngữ khác như viết, nghe và nói để nâng cao toàn diện năng lực tiếng Anh của học sinh.