Tổng quan nghiên cứu

Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) đã trở thành công cụ quản lý không thể thiếu trong các doanh nghiệp hiện đại, đặc biệt là trong lĩnh vực kế toán tài chính. Tại Việt Nam, từ năm 2010 đến nay, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đã triển khai ERP, trong đó Công ty Cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT là một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng hệ thống này. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu các nghiên cứu chuyên sâu về lợi ích kế toán mà ERP mang lại cũng như mối quan hệ giữa các lợi ích này với sự hài lòng của kế toán viên khi sử dụng ERP. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định các lợi ích kế toán trong môi trường ERP tại FPT, đánh giá mức độ hài lòng của kế toán viên dựa trên các lợi ích đó và làm rõ mối quan hệ giữa lợi ích kế toán và sự hài lòng của người sử dụng ERP. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào phòng Kế toán của FPT tại ba vùng Bắc, Trung, Nam trong năm 2017. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả ứng dụng ERP, từ đó cải thiện năng suất và chất lượng công tác kế toán, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý đưa ra quyết định phù hợp nhằm tối ưu hóa hệ thống ERP.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết nền tảng chính:

  • Lý thuyết Kỳ vọng - Xác nhận (Expectation Confirmation Theory): Giải thích sự hài lòng của người dùng dựa trên sự so sánh giữa kỳ vọng ban đầu và cảm nhận thực tế khi sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ. Nếu lợi ích nhận được vượt hoặc bằng kỳ vọng, người dùng sẽ hài lòng.

  • Lý thuyết Diễn ngôn (Discourse Theory): Nhấn mạnh vai trò của các nhận định cá nhân và sự đánh giá thực tế trong việc hình thành sự hài lòng khi chuyển đổi từ công nghệ cũ sang ERP.

  • Mô hình DeLone - McLean về thành công hệ thống thông tin: Mô hình này xác định sáu yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến thành công của hệ thống thông tin, trong đó chất lượng hệ thống, chất lượng thông tin và chất lượng dịch vụ tác động đến sự hài lòng và ý định sử dụng, từ đó tạo ra lợi ích ròng cho tổ chức.

Ba lý thuyết này kết hợp giúp giải thích mối quan hệ giữa các lợi ích kế toán mà ERP mang lại với sự hài lòng của kế toán viên dựa trên cảm nhận cá nhân.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

  • Lợi ích kế toán về mặt hệ thống: Tốc độ và tính dễ dàng trong việc tập hợp và kết xuất dữ liệu kế toán, tính linh hoạt của ERP.

  • Lợi ích kế toán về mặt hoạt động: Giảm thời gian khóa sổ kế toán, hoàn thành báo cáo tài chính, nâng cao chất lượng báo cáo và tiết kiệm thời gian định khoản.

  • Lợi ích kế toán về mặt tổ chức: Tăng tính linh hoạt và tích hợp thông tin kế toán, cung cấp thông tin kịp thời, nâng cao kiểm soát nội bộ.

  • Sự hài lòng của người sử dụng ERP: Mức độ hài lòng của kế toán viên dựa trên cảm nhận về các lợi ích kế toán nhận được từ ERP.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với cỡ mẫu 102 kế toán viên tại Công ty Cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT, được chọn theo phương pháp thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho ba vùng Bắc, Trung, Nam. Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi Likert 7 điểm, đánh giá các lợi ích kế toán và mức độ hài lòng của người sử dụng ERP.

Quy trình nghiên cứu gồm các bước:

  1. Xây dựng và kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach Alpha, loại bỏ các biến không phù hợp.

  2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn và xác định các nhóm nhân tố chính.

  3. Phân tích tương quan Pearson để kiểm tra mối quan hệ tuyến tính giữa các biến.

  4. Xây dựng mô hình hồi quy đa biến nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của các lợi ích kế toán đến sự hài lòng của kế toán viên.

Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS, đảm bảo các tiêu chuẩn về độ tin cậy và ý nghĩa thống kê (Cronbach Alpha > 0.7, Sig < 0.05, Factor loading > 0.5).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Lợi ích kế toán về mặt hệ thống được kế toán viên đánh giá cao với điểm trung bình khoảng 5.8/7, thể hiện ERP giúp tập hợp và kết xuất dữ liệu nhanh chóng, dễ dàng và linh hoạt hơn. Khoảng 85% người tham gia khảo sát đồng ý rằng ERP cải thiện hiệu quả xử lý dữ liệu kế toán.

  2. Lợi ích kế toán về mặt hoạt động cũng được ghi nhận rõ rệt, với điểm trung bình 5.6/7. ERP giúp giảm thời gian khóa sổ kế toán hàng tháng, quý, năm và rút ngắn thời gian hoàn thành báo cáo tài chính. Khoảng 78% kế toán viên cho biết tiết kiệm thời gian định khoản và ghi sổ kế toán đáng kể.

  3. Lợi ích kế toán về mặt tổ chức có điểm trung bình 5.5/7, phản ánh ERP tăng tính linh hoạt, tích hợp và cung cấp thông tin kịp thời, tin cậy. Hơn 80% kế toán viên nhận thấy ERP nâng cao chức năng kiểm soát nội bộ.

  4. Sự hài lòng của kế toán viên với hệ thống ERP đạt mức trung bình 5.7/7, cho thấy mức độ hài lòng cao dựa trên các lợi ích kế toán nhận được.

Phân tích hồi quy đa biến cho thấy các lợi ích kế toán về hệ thống, hoạt động và tổ chức đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự hài lòng của kế toán viên (p < 0.05). Trong đó, lợi ích về mặt hệ thống có tác động mạnh nhất với hệ số hồi quy chuẩn hóa β = 0.42, tiếp theo là lợi ích về mặt tổ chức (β = 0.35) và lợi ích về mặt hoạt động (β = 0.28). Mô hình hồi quy giải thích được khoảng 68% biến thiên của sự hài lòng (Adjusted R² = 0.68).

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế trước đây, khẳng định rằng ERP mang lại lợi ích rõ rệt cho công tác kế toán, từ đó nâng cao sự hài lòng của người sử dụng. Lợi ích về mặt hệ thống được đánh giá cao nhất do tính tích hợp và khả năng xử lý dữ liệu nhanh chóng của ERP, giúp kế toán viên tiết kiệm thời gian và giảm thiểu sai sót. Lợi ích về mặt tổ chức cũng quan trọng, bởi ERP cải thiện kiểm soát nội bộ và tính linh hoạt trong cung cấp thông tin, hỗ trợ quản lý hiệu quả hơn.

So sánh với các nghiên cứu trong nước, nghiên cứu này bổ sung thêm bằng chứng thực nghiệm về mối quan hệ giữa lợi ích kế toán và sự hài lòng của kế toán viên trong môi trường ERP, đặc biệt tại một doanh nghiệp có kinh nghiệm triển khai ERP như FPT. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình các nhóm lợi ích và biểu đồ đường thể hiện mức độ hài lòng theo từng nhóm lợi ích, giúp minh họa rõ ràng mối liên hệ tích cực giữa các biến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho kế toán viên nhằm nâng cao khả năng sử dụng ERP, đặc biệt tập trung vào các tính năng giúp tăng tốc độ xử lý và kết xuất dữ liệu. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý nhân sự và IT.

  2. Cải tiến và nâng cấp hệ thống ERP để tăng tính linh hoạt và tích hợp các phân hệ kế toán, đảm bảo cung cấp thông tin kịp thời và chính xác hơn. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng IT và đối tác cung cấp phần mềm.

  3. Xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ hơn trong môi trường ERP, phân quyền truy cập rõ ràng nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính. Thời gian thực hiện: 9 tháng; Chủ thể: Phòng Kiểm soát nội bộ và Phòng Kế toán.

  4. Tăng cường thu thập phản hồi từ kế toán viên về trải nghiệm sử dụng ERP để kịp thời điều chỉnh và cải thiện hệ thống, nâng cao sự hài lòng và hiệu quả công việc. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Ban quản lý và phòng Kế toán.

Các giải pháp trên nhằm mục tiêu nâng cao các chỉ số về tốc độ xử lý dữ liệu, độ chính xác báo cáo và mức độ hài lòng của kế toán viên, góp phần tối ưu hóa hiệu quả ứng dụng ERP trong doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp: Có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để hiểu rõ hơn về lợi ích kế toán của ERP và mức độ hài lòng của nhân viên, từ đó đưa ra các quyết định nâng cao hiệu quả triển khai ERP.

  2. Phòng IT và đội ngũ triển khai ERP: Tham khảo để cải tiến hệ thống, tập trung vào các tính năng hỗ trợ kế toán, đảm bảo hệ thống đáp ứng tốt nhu cầu người dùng.

  3. Kế toán viên và nhân viên phòng kế toán: Hiểu rõ các lợi ích mà ERP mang lại, từ đó nâng cao kỹ năng sử dụng và phát huy hiệu quả công việc.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kế toán, Quản trị doanh nghiệp: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực nghiệm về mối quan hệ giữa lợi ích kế toán và sự hài lòng trong môi trường ERP, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. ERP mang lại lợi ích gì cụ thể cho kế toán viên?
    ERP giúp kế toán viên tập hợp và xử lý dữ liệu nhanh hơn, giảm thời gian khóa sổ kế toán, nâng cao chất lượng báo cáo và cải thiện kiểm soát nội bộ, từ đó tăng hiệu quả công việc.

  2. Sự hài lòng của kế toán viên được đo lường như thế nào?
    Sự hài lòng được đánh giá qua thang đo Likert 7 điểm dựa trên cảm nhận cá nhân về các lợi ích kế toán mà ERP mang lại, bao gồm tính chính xác, kịp thời và dễ sử dụng của hệ thống.

  3. Mối quan hệ giữa lợi ích kế toán và sự hài lòng của người dùng ERP ra sao?
    Nghiên cứu cho thấy các lợi ích kế toán về hệ thống, hoạt động và tổ chức đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự hài lòng của kế toán viên khi sử dụng ERP.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự hài lòng của kế toán viên với ERP?
    Tăng cường đào tạo, cải tiến hệ thống để nâng cao tính linh hoạt và tích hợp, xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ và thu thập phản hồi thường xuyên từ người dùng là các giải pháp hiệu quả.

  5. Phạm vi nghiên cứu có giới hạn gì không?
    Nghiên cứu tập trung vào kế toán viên tại Công ty Cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT, do đó kết quả có thể chưa đại diện cho toàn bộ doanh nghiệp khác hoặc các ngành nghề khác nhau.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định rõ ba nhóm lợi ích kế toán chính từ ERP: hệ thống, hoạt động và tổ chức, đều góp phần nâng cao sự hài lòng của kế toán viên.
  • Lợi ích về mặt hệ thống có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng, tiếp theo là lợi ích về mặt tổ chức và hoạt động.
  • Mô hình hồi quy đa biến giải thích được 68% biến thiên của sự hài lòng, cho thấy mối quan hệ chặt chẽ giữa các lợi ích kế toán và sự hài lòng người dùng.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn để doanh nghiệp cải tiến hệ thống ERP và nâng cao hiệu quả công tác kế toán.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp khác và theo dõi sự thay đổi mức độ hài lòng theo thời gian.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và phòng ban liên quan nên áp dụng các khuyến nghị nghiên cứu để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng ERP, đồng thời tiếp tục thu thập dữ liệu phản hồi nhằm nâng cao sự hài lòng và năng suất làm việc của kế toán viên.