Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức mới. Việc xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững. Theo ước tính, văn hóa doanh nghiệp không chỉ là tài sản vô hình mà còn là phương chỉ nam, giúp thu hút và giữ chân nhân tài, đồng thời tạo nên sự khác biệt cạnh tranh trên thị trường. Công ty FPT Telecom, một thành viên của Tập đoàn FPT, đã phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghệ thông tin và viễn thông, với đội ngũ nhân sự đông đảo và đa dạng. Tuy nhiên, sự biến động về quy mô và số lượng lao động đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc duy trì và phát triển văn hóa doanh nghiệp phù hợp với bản sắc và sự đa dạng của công ty.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp tại FPT Telecom, xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu, đo lường mức độ tác động của từng yếu tố, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại FPT Telecom, với dữ liệu sơ cấp thu thập từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2017 và dữ liệu thứ cấp từ năm 2014 đến 2017. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản trị doanh nghiệp trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp bền vững, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và vị thế cạnh tranh của FPT Telecom trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về văn hóa doanh nghiệp đã được phát triển trong và ngoài nước. Trước hết, khái niệm văn hóa doanh nghiệp được hiểu là tổng thể các giá trị, niềm tin, thái độ và hành vi được chia sẻ trong tổ chức, tạo nên bản sắc và sự thống nhất nội bộ. Lý thuyết ba cấp độ văn hóa của Schein (1992) phân loại văn hóa doanh nghiệp thành: các giá trị hữu hình, các giá trị được thừa nhận và các giá trị ngầm định cơ bản.

Bên cạnh đó, bộ công cụ đo lường văn hóa doanh nghiệp OCP (Organizational Culture Profile) của O’Reilly, Chatman và Caldwell (1991) được sử dụng để đánh giá các khía cạnh văn hóa như: văn hóa định hướng tiểu tiết, định hướng kết quả, định hướng tập thể, định hướng nhóm, văn hóa cạnh tranh, văn hóa ổn định và văn hóa sáng tạo. Mô hình OCAI (Organizational Culture Assessment Instrument) của Cameron và Quinn (2011) cũng được tham khảo để phân loại văn hóa doanh nghiệp thành bốn loại chính: văn hóa hợp tác, văn hóa sáng tạo, văn hóa kiểm soát và văn hóa cạnh tranh.

Nghiên cứu đề xuất mô hình gồm 5 yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp tại FPT Telecom: (1) Các giá trị hữu hình, (2) Các giá trị được thừa nhận, (3) Văn hóa định hướng nhóm, (4) Văn hóa ứng xử, và (5) Các giá trị ngầm định cơ bản. Mỗi yếu tố được giả thuyết có tác động tích cực đến sự hình thành và phát triển văn hóa doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm nghiên cứu định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện thông qua thảo luận nhóm và phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý, trưởng phòng, nhân viên tại FPT Telecom nhằm khám phá và điều chỉnh các biến quan sát phù hợp với thực tế doanh nghiệp.

Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát bằng bảng câu hỏi đóng, thu thập ý kiến đánh giá của ước tính khoảng 300 cán bộ, nhân viên FPT Telecom. Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp thuận tiện nhưng đảm bảo đại diện cho các phòng ban và cấp bậc khác nhau. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 23, sử dụng các kỹ thuật phân tích Cronbach’s Alpha để kiểm định độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, phân tích hồi quy để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến văn hóa doanh nghiệp. Quá trình nghiên cứu diễn ra từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2017, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của các giá trị hữu hình: Kết quả phân tích cho thấy các giá trị hữu hình như kiến trúc văn phòng, đồng phục, khẩu hiệu, biểu tượng có tác động tích cực và đáng kể đến văn hóa doanh nghiệp với hệ số hồi quy β = 0.32, mức ý nghĩa p < 0.01. Trung bình điểm đánh giá các giá trị hữu hình đạt 3.85 trên thang 5, cho thấy nhân viên đánh giá cao yếu tố này.

  2. Các giá trị được thừa nhận: Bao gồm tầm nhìn, sứ mệnh, nội quy công ty có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến văn hóa doanh nghiệp với hệ số β = 0.41, p < 0.001. Điểm trung bình của yếu tố này là 4.02, phản ánh sự đồng thuận cao trong nhận thức của nhân viên về vai trò của các giá trị này.

  3. Văn hóa định hướng nhóm: Yếu tố này cũng có tác động tích cực với hệ số β = 0.28, p < 0.05. Điểm trung bình đạt 3.76, cho thấy mức độ làm việc nhóm và tinh thần đồng đội được đánh giá khá tốt tại FPT Telecom.

  4. Văn hóa ứng xử: Các hành vi ứng xử giữa các cấp, thái độ với khách hàng và trách nhiệm công việc có ảnh hưởng tích cực với hệ số β = 0.25, p < 0.05. Trung bình điểm đánh giá là 3.70, phản ánh sự quan tâm đến văn hóa ứng xử trong tổ chức.

  5. Các giá trị ngầm định cơ bản: Đây là yếu tố có tác động thấp nhất trong mô hình nhưng vẫn có ý nghĩa thống kê với β = 0.18, p < 0.05. Điểm trung bình là 3.60, cho thấy các giá trị sâu sắc, lâu dài trong tâm trí nhân viên có ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định rằng các yếu tố hữu hình và giá trị được thừa nhận đóng vai trò chủ đạo trong việc hình thành và phát triển văn hóa doanh nghiệp tại FPT Telecom. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây của O’Reilly và Cameron, khi nhấn mạnh tầm quan trọng của các biểu tượng và giá trị công khai trong tổ chức. Văn hóa định hướng nhóm và văn hóa ứng xử cũng góp phần quan trọng, thể hiện sự gắn kết và môi trường làm việc tích cực, phù hợp với đặc thù ngành công nghệ thông tin đòi hỏi sự hợp tác và sáng tạo liên tục.

Mức độ ảnh hưởng thấp hơn của các giá trị ngầm định cơ bản có thể do tính trừu tượng và khó nhận biết trực tiếp của yếu tố này, tuy nhiên nó vẫn là nền tảng tinh thần quan trọng. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng với mô hình Hofstede về khoảng cách quyền lực và chủ nghĩa tập thể, đồng thời bổ sung thêm yếu tố văn hóa ứng xử đặc thù của doanh nghiệp Việt Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố (hệ số β) và bảng thống kê điểm trung bình các biến quan sát, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt về mức độ tác động và nhận thức của nhân viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường phát triển các giá trị hữu hình: Đề nghị FPT Telecom tiếp tục đầu tư vào không gian làm việc, đồng phục, biểu tượng và các hoạt động văn hóa nhằm củng cố hình ảnh và bản sắc doanh nghiệp. Mục tiêu nâng điểm đánh giá giá trị hữu hình lên 4.2 trong vòng 12 tháng, do Ban Quản lý Nhân sự phối hợp với phòng Hành chính thực hiện.

  2. Củng cố và truyền thông các giá trị được thừa nhận: Tăng cường truyền thông nội bộ về tầm nhìn, sứ mệnh và các quy định công ty qua các kênh đa dạng như hội thảo, bản tin, mạng nội bộ. Mục tiêu đạt 90% nhân viên hiểu rõ và đồng thuận với các giá trị này trong 6 tháng tới, do Ban Truyền thông và Ban Lãnh đạo chủ trì.

  3. Phát triển văn hóa định hướng nhóm: Tổ chức các chương trình team building, đào tạo kỹ năng làm việc nhóm và giao tiếp hiệu quả nhằm nâng cao tinh thần đồng đội. Mục tiêu tăng điểm đánh giá văn hóa nhóm lên 4.0 trong 1 năm, do phòng Đào tạo và Phát triển nhân sự thực hiện.

  4. Nâng cao văn hóa ứng xử: Xây dựng bộ quy tắc ứng xử rõ ràng, tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống và trách nhiệm công việc. Mục tiêu giảm các phản hồi tiêu cực về ứng xử xuống dưới 5% trong 12 tháng, do phòng Nhân sự và Ban Quản lý chất lượng phối hợp thực hiện.

  5. Khuyến khích phát huy các giá trị ngầm định cơ bản: Tổ chức các buổi chia sẻ, kể chuyện văn hóa để nhân viên hiểu sâu sắc hơn về lịch sử, truyền thống và giá trị cốt lõi của FPT Telecom. Mục tiêu nâng điểm nhận thức về giá trị ngầm định lên 3.9 trong 18 tháng, do Ban Văn hóa doanh nghiệp và phòng Truyền thông phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp, từ đó xây dựng chiến lược phát triển văn hóa phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh.

  2. Chuyên viên nhân sự và phát triển tổ chức: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chương trình đào tạo, phát triển văn hóa nội bộ, thu hút và giữ chân nhân tài.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình lý thuyết và thực tiễn xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam.

  4. Các doanh nghiệp công nghệ và viễn thông: Đặc biệt hữu ích trong việc áp dụng các giải pháp xây dựng văn hóa doanh nghiệp phù hợp với đặc thù ngành, tăng cường sự gắn kết và sáng tạo trong tổ chức.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa doanh nghiệp là gì và tại sao nó quan trọng?
    Văn hóa doanh nghiệp là tổng thể các giá trị, niềm tin và hành vi được chia sẻ trong tổ chức, tạo nên bản sắc và sự thống nhất nội bộ. Nó quan trọng vì giúp thu hút nhân tài, tăng hiệu quả làm việc và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến văn hóa doanh nghiệp tại FPT Telecom?
    Các giá trị được thừa nhận như tầm nhìn, sứ mệnh và các giá trị hữu hình như biểu tượng, đồng phục có ảnh hưởng mạnh nhất, theo kết quả phân tích hồi quy với hệ số β lần lượt là 0.41 và 0.32.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính (phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm) và định lượng (khảo sát bằng bảng câu hỏi, phân tích dữ liệu bằng SPSS), đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

  4. Làm thế nào để doanh nghiệp có thể cải thiện văn hóa ứng xử?
    Doanh nghiệp nên xây dựng bộ quy tắc ứng xử rõ ràng, tổ chức đào tạo kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống, đồng thời tạo môi trường làm việc thân thiện, khuyến khích sự tôn trọng và trách nhiệm.

  5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các doanh nghiệp khác không?
    Mô hình và kết quả nghiên cứu có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp với đặc thù từng doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty trong ngành công nghệ và viễn thông tại Việt Nam.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 5 yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến văn hóa doanh nghiệp tại FPT Telecom: các giá trị hữu hình, các giá trị được thừa nhận, văn hóa định hướng nhóm, văn hóa ứng xử và các giá trị ngầm định cơ bản.
  • Các giá trị được thừa nhận và các giá trị hữu hình có tác động mạnh mẽ nhất, đóng vai trò nền tảng trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp.
  • Văn hóa định hướng nhóm và văn hóa ứng xử góp phần nâng cao sự gắn kết và môi trường làm việc tích cực, phù hợp với đặc thù ngành công nghệ.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các giải pháp quản trị nhằm phát triển văn hóa doanh nghiệp bền vững tại FPT Telecom trong giai đoạn tiếp theo.
  • Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp khác để hoàn thiện mô hình.

Quý độc giả và nhà quản trị doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả quản trị văn hóa doanh nghiệp, góp phần phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.