Luận văn thạc sĩ về môi trường văn hóa sư phạm ở học viện quân đội hiện nay

• Tác giả: Nguyễn Anh Tuấn
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Minh Thụ
• Trường học: Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Biện Pháp Quản Lý Học Viên Đào Tạo Cao Cấp Lý Luận Chính Trị Ở Học Viện Chính Trị - Hành Chính Khu Vực I
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HỌC VIÊN Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH KHU VỰC I
• 1.1. Các khái niệm cơ bản
• 1.2. Những yếu tố tác động đến quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị ở Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
• 1.3. Thực trạng, nguyên nhân và kinh nghiệm quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị ở Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
• 2. CHƯƠNG 2: YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HỌC VIÊN ĐÀO TẠO CAO CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH KHU VỰC I
• 2.1. Yêu cầu xây dựng các biện pháp quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị ở Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
• 2.2. Biện pháp quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị ở Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I hiện nay
• 2.3. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Mở đầu

Bài viết này tập trung vào việc xây dựng môi trường văn hóa sư phạm tại các học viện quân đội, đặc biệt là trong bối cảnh đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý. Giáo dục quân sự không chỉ đơn thuần là việc truyền đạt kiến thức mà còn là quá trình hình thành nhân cách, đạo đức và tinh thần trách nhiệm của học viên. Việc xây dựng một môi trường văn hóa tích cực sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, giúp học viên phát triển toàn diện. Theo đó, đào tạo sư phạm cần được chú trọng để tạo ra những giáo viên có khả năng truyền đạt kiến thức và kỹ năng một cách hiệu quả.

1.1. Khái niệm về môi trường văn hóa sư phạm

Môi trường văn hóa sư phạm được hiểu là tổng thể các yếu tố văn hóa, xã hội, và giáo dục ảnh hưởng đến quá trình học tập và giảng dạy. Môi trường văn hóa này không chỉ bao gồm các quy định, chính sách mà còn là các giá trị, niềm tin và thái độ của cả giảng viên và học viên. Việc xây dựng một môi trường văn hóa tích cực sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đào tạo sư phạm, giúp học viên cảm thấy thoải mái và tự tin hơn trong quá trình học tập. Điều này cũng đồng nghĩa với việc cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng quản lý giáo dục và đội ngũ giáo viên quân đội để đảm bảo rằng mọi hoạt động giáo dục đều hướng tới mục tiêu phát triển nhân cách và năng lực lãnh đạo của học viên.

II. Thực trạng môi trường văn hóa sư phạm tại các học viện quân đội

Thực trạng hiện nay cho thấy rằng môi trường văn hóa tại các học viện quân đội còn nhiều hạn chế. Nhiều học viên vẫn chưa thực sự chủ động trong việc học tập và rèn luyện. Giáo dục quân sự thường tập trung vào lý thuyết mà chưa chú trọng đến việc áp dụng thực tiễn. Điều này dẫn đến việc học viên không phát huy được hết khả năng của mình. Hơn nữa, sự thiếu hụt trong việc quản lý giáo dục cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Cần có những biện pháp cụ thể để cải thiện tình hình này, từ việc nâng cao chất lượng giảng dạy đến việc tạo ra một môi trường học tập thân thiện và hiệu quả hơn.

2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến môi trường văn hóa sư phạm

Có nhiều yếu tố tác động đến môi trường văn hóa sư phạm tại các học viện quân đội. Đầu tiên là yếu tố con người, bao gồm đội ngũ giáo viên quân đội và học viên. Sự tương tác giữa họ sẽ quyết định đến chất lượng giáo dục. Thứ hai là các chính sách và quy định của học viện, cần phải được xây dựng một cách hợp lý để tạo điều kiện cho việc học tập và rèn luyện. Cuối cùng, cơ sở vật chất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành môi trường văn hóa tích cực. Cần có sự đầu tư thích đáng vào cơ sở vật chất để học viên có thể học tập và rèn luyện trong điều kiện tốt nhất.

III. Giải pháp xây dựng môi trường văn hóa sư phạm

Để xây dựng một môi trường văn hóa sư phạm hiệu quả tại các học viện quân đội, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên quân đội thông qua các chương trình đào tạo và bồi dưỡng thường xuyên. Thứ hai, cần tạo ra một không khí học tập thân thiện, khuyến khích học viên tham gia vào các hoạt động ngoại khóa và nghiên cứu khoa học. Cuối cùng, việc xây dựng các quy định rõ ràng về quản lý giáo dục cũng rất quan trọng để đảm bảo rằng mọi hoạt động đều hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện cho học viên.

3.1. Đề xuất các biện pháp cụ thể

Các biện pháp cụ thể để xây dựng môi trường văn hóa sư phạm bao gồm việc tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm về giáo dục và đào tạo, tạo cơ hội cho học viên giao lưu và học hỏi lẫn nhau. Bên cạnh đó, cần có các chương trình khuyến khích học viên tham gia vào các hoạt động xã hội, từ đó giúp họ phát triển kỹ năng lãnh đạo và quản lý. Cuối cùng, việc thường xuyên đánh giá và điều chỉnh các chương trình đào tạo cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo rằng môi trường văn hóa sư phạm luôn được cải thiện và phát triển.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và đổi mới giáo dục đào tạo tại Việt Nam, công tác quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cán bộ lãnh đạo, quản lý. Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I, với hơn 60 năm xây dựng và phát triển, đã đào tạo hàng chục vạn cán bộ chủ chốt từ Trung ương đến địa phương, góp phần quan trọng vào sự nghiệp cách mạng và đổi mới đất nước. Tuy nhiên, thực trạng quản lý học viên tại Học viện còn tồn tại nhiều hạn chế như nội dung giảng dạy nặng về lý thuyết, công tác quản lý hành chính chưa khoa học, năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ và giáo viên chủ nhiệm chưa đồng đều, cùng với ý thức tự giác học tập của một số học viên chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý học viên tại Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý học viên hệ tập trung từ năm 2007 đến nay, với đối tượng là các học viên và chủ thể quản lý trong Học viện. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và đổi mới giáo dục đào tạo của đất nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, quán triệt sâu sắc Tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục và quản lý giáo dục. Khung lý thuyết tập trung vào:

• Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm vận hành hệ thống giáo dục đạt mục tiêu đề ra. Quản lý học viên là một phần của quản lý giáo dục vi mô, tác động trực tiếp đến học viên trong quá trình đào tạo.
• Mô hình quản lý học viên: Bao gồm các chủ thể quản lý (Đảng ủy, Ban Giám đốc, giáo viên chủ nhiệm, cán bộ kiêm chức), đối tượng quản lý (học viên), nội dung quản lý (học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học, sinh hoạt chính trị - xã hội), và phương pháp quản lý (hành chính, giáo dục - tâm lý, kích thích vật chất và tinh thần).
• Khái niệm chính: Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý học viên, biện pháp quản lý, kế hoạch hóa quản lý, tự quản lý học viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp lý thuyết và thực tiễn:

• Phương pháp lý thuyết: Nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, so sánh các công trình khoa học, văn bản pháp luật, quy chế quản lý giáo dục và quản lý học viên.
• Phương pháp thực tiễn: Quan sát hoạt động quản lý, trao đổi với học viên, cán bộ quản lý và giáo viên, điều tra xã hội học nhằm đánh giá thực trạng, nguyên nhân và đề xuất biện pháp.
• Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến các nhà khoa học, quản lý có kinh nghiệm để hoàn thiện đề xuất.
• Phương pháp thống kê toán học: Xử lý số liệu khảo sát, đánh giá mức độ hài lòng, hiệu quả quản lý.

Cỡ mẫu khảo sát gồm học viên, cán bộ quản lý và giáo viên chủ nhiệm các lớp Cao cấp lý luận chính trị tại Học viện từ năm 2007 đến nay. Phương pháp chọn mẫu kết hợp ngẫu nhiên và có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu. Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng 5 năm, từ khảo sát thực trạng đến đề xuất và thử nghiệm biện pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức và trách nhiệm của chủ thể quản lý: 65,5% cán bộ, giáo viên đánh giá công tác quản lý học viên rất quan trọng, tuy nhiên vẫn còn 10% xem nhẹ vai trò này. 17% cán bộ được khảo sát có năng lực tổ chức quản lý tốt, 47,5% khá, 32,5% trung bình.
2. Hệ thống văn bản pháp quy: 68% cán bộ, học viên cho rằng hệ thống văn bản quản lý học viên đầy đủ và phù hợp, nhưng vẫn còn 30% đánh giá chưa đầy đủ, 2% cho rằng còn nhiều bất cập.
3. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên chủ nhiệm: 18,5% cán bộ, giáo viên có kiến thức và nghiệp vụ quản lý ở mức trung bình, 22,5% năng lực lãnh đạo quản lý trung bình, 26,5% kinh nghiệm quản lý trung bình. 5,5% cán bộ có phẩm chất đạo đức tương đối tốt, 21,5% phương pháp công tác chưa tốt.
4. Ý thức tự giác của học viên: 65,5% học viên có ý thức tự giác tốt, 26% tương đối tốt, 8,5% trung bình. Tỷ lệ học viên vi phạm quy chế thi và kỷ luật còn tồn tại, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.
5. Môi trường giáo dục và cơ sở vật chất: 76% cán bộ, học viên đánh giá môi trường học tập rất tốt, 23,5% cơ bản tốt, góp phần tích cực vào quá trình đào tạo.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý học viên tại Học viện đã đạt được nhiều thành tựu, đặc biệt trong việc xây dựng hệ thống văn bản pháp quy và môi trường giáo dục. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực quản lý của một bộ phận cán bộ, giáo viên chủ nhiệm và ý thức tự giác của học viên vẫn là những thách thức lớn. Nguyên nhân chủ yếu do sự tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, nhận thức chưa đồng đều về vai trò quản lý, cùng với hệ thống quy chế chưa hoàn toàn phù hợp với đặc thù học viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc kết hợp phương pháp hành chính với giáo dục - tâm lý và kích thích vật chất, tinh thần được xem là mô hình quản lý hiệu quả, phù hợp với đặc điểm học viên trưởng thành, có kinh nghiệm công tác. Việc xây dựng kế hoạch quản lý chặt chẽ, khoa học và phát huy vai trò tự quản của học viên là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố đánh giá năng lực cán bộ quản lý, biểu đồ tỷ lệ ý thức tự giác học viên, bảng tổng hợp các văn bản pháp quy và mức độ phù hợp theo đánh giá cán bộ, học viên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của chủ thể quản lý
   Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ, giáo viên chủ nhiệm trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Học viện phối hợp với các cơ quan chức năng.

2. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy quản lý học viên
   Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy chế, quy định phù hợp với đặc thù học viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Thanh tra, Ban Quản lý đào tạo.

3. Xây dựng kế hoạch quản lý học viên khoa học, cụ thể
   Áp dụng kế hoạch hóa quản lý học viên theo từng hoạt động học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học, đảm bảo tính khả thi và linh hoạt trong 3 tháng. Chủ thể thực hiện: Giáo viên chủ nhiệm, Ban cán sự lớp.

4. Phát huy vai trò tự quản của học viên
   Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức tự giác, trách nhiệm học tập và rèn luyện, tổ chức các hoạt động tự quản trong lớp học định kỳ hàng quý. Chủ thể thực hiện: Chi bộ lớp, Ban cán sự lớp.

5. Tăng cường phối hợp giữa các lực lượng quản lý
   Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các khoa, phòng chức năng và các lớp đào tạo nhằm nâng cao hiệu quả quản lý học viên trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, các khoa, phòng chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các học viện, trường Đảng
   Giúp hiểu rõ đặc điểm, yêu cầu và biện pháp quản lý học viên đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý.

2. Giáo viên chủ nhiệm và cán bộ kiêm chức trong các lớp đào tạo Cao cấp lý luận chính trị
   Cung cấp kiến thức về phương pháp, kỹ năng quản lý học viên, xây dựng kế hoạch quản lý và phát huy vai trò tự quản của học viên.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý giáo dục
   Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn quản lý học viên trong hệ thống đào tạo cán bộ chính trị, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học.

4. Lãnh đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan đến công tác đào tạo cán bộ
   Hiểu rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác quản lý học viên trong đào tạo cán bộ lãnh đạo, từ đó có chính sách hỗ trợ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị có điểm gì đặc biệt?
   Học viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý có kinh nghiệm, trình độ cao, do đó công tác quản lý phải kết hợp giữa quản lý hành chính và giáo dục, phát huy tính tự giác, tự quản của học viên.

2. Những khó khăn chính trong quản lý học viên tại Học viện là gì?
   Bao gồm nhận thức chưa đồng đều về vai trò quản lý, hệ thống văn bản pháp quy chưa hoàn chỉnh, năng lực cán bộ quản lý chưa đồng đều và ý thức tự giác của một số học viên chưa cao.

3. Phương pháp quản lý học viên hiệu quả được áp dụng là gì?
   Kết hợp ba phương pháp: hành chính, giáo dục - tâm lý và kích thích vật chất, tinh thần, nhằm tạo môi trường học tập tích cực và nâng cao trách nhiệm của học viên.

4. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong quản lý học viên như thế nào?
   Giáo viên chủ nhiệm là lực lượng quản lý trực tiếp, chịu trách nhiệm theo dõi, hướng dẫn học viên trong học tập, rèn luyện và nghiên cứu khoa học, đóng vai trò then chốt trong thành công của công tác quản lý.

5. Làm thế nào để phát huy vai trò tự quản của học viên?
   Thông qua xây dựng các tổ chức tự quản trong lớp, tổ chức các hoạt động tập thể, tuyên truyền nâng cao nhận thức và tạo điều kiện thuận lợi để học viên tự học, tự rèn luyện và tự giám sát.

Kết luận

• Quản lý học viên đào tạo Cao cấp lý luận chính trị tại Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I là yếu tố quyết định chất lượng đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý.
• Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng, nguyên nhân và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, khoa học, khả thi.
• Các biện pháp tập trung vào nâng cao năng lực cán bộ quản lý, hoàn thiện văn bản pháp quy, xây dựng kế hoạch quản lý chặt chẽ và phát huy vai trò tự quản của học viên.
• Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý học viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đào tạo trong bối cảnh phát triển đất nước.
• Đề nghị các chủ thể quản lý triển khai thực hiện các biện pháp trong thời gian tới để đạt được mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và Ban Giám đốc Học viện cần tổ chức hội thảo, tập huấn để phổ biến kết quả nghiên cứu và triển khai các biện pháp quản lý học viên hiệu quả.