Xác Định Trữ Lượng Các Bon Ở Các Trạng Thái Rừng Khộp Tại Tỉnh Gia Lai

• Tác giả: Nguyễn Văn Trường
• Người hướng dẫn: PGS. Võ Đại Hải
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Khoa học môi trường
• Đề tài: Xác định trữ lượng các bon ở các trạng thái rừng khộp tại tỉnh Gia Lai
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Trên thế giới
• 1.2. Nghiên cứu về sinh khối
• 2. CHƯƠNG 2: MỤC TIÊU, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng và giới hạn phạm vi nghiên cứu
• 2.2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2.2. Giới hạn nghiên cứu
• 2.3. Nội dung nghiên cứu
• 2.4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Quan điểm và cách tiếp cận
• 2.4.2. Phương pháp cụ thể
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đặc điểm khu vực nghiên cứu
• 3.1.1. Điều kiện tự nhiên
• 3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội
• 3.2. Nghiên cứu sinh khối ở các trạng thái rừng khộp
• 3.2.1. Sinh khối cây cá thể ưu thế trong lâm phần rừng khộp
• 3.2.2. Sinh khối tầng cây cao ở các trạng thái rừng khộp
• 3.2.3. Sinh khối cây bụi thảm tươi và vật rơi rụng ở các trạng thái rừng khộp
• 3.2.4. Sinh khối của toàn lâm phần rừng khộp
• 3.3. Trữ lượng các bon ở các trạng thái rừng khộp
• 3.3.1. Trữ lượng các bon cây cá thể ở các trạng thái rừng khộp
• 3.3.2. Trữ lượng các bon toàn lâm phần ở các trạng thái rừng khộp
• 3.4. Xây dựng mối quan hệ giữa sinh khối, trữ lượng các bon với các nhân tố điều tra rừng
• 3.4.1. Mối quan hệ giữa sinh khối cây cá thể ưu thế với D1
• 3.4.2. Mối quan hệ giữa sinh khối dưới mặt đất với sinh khối trên mặt đất của cây cá thể ưu thế trong lâm phần rừng khộp
• 3.4.3. Mối quan hệ giữa sinh khối khô với sinh khối tươi cây cá thể
• 3.4.4. Mối quan hệ giữa sinh khối tầng cây cao lâm phần với tổng tiết diện ngang và trữ lượng rừng khộp
• 3.5. Xây dựng mối quan hệ giữa trữ lượng các bon với các nhân tố điều tra
• 3.6. Đề xuất phương pháp xác định sinh khối và trữ lượng các bon ở các trạng thái rừng khộp tại tỉnh Gia Lai
• 3.6.1. Xác định sinh khối và lượng các bon tích luỹ trong cây cá thể các loài cây ưu thế
• 3.6.2. Xác định sinh khối khô thông qua sinh khối tươi cây cá thể
• 3.6.3. Xác định sinh khối dưới mặt đất thông qua sinh khối trên mặt đất của cây cá thể ưu thế
• 3.6.4. Xác định sinh khối và trữ lượng các bon tầng cây cao thông qua tổng tiết diện ngang và trữ lượng lâm phần
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHẦN PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Trữ Lượng Carbon Rừng Khộp Gia Lai

Nghiên cứu về trữ lượng carbon rừng và sinh khối rừng đã được quan tâm từ sớm, nhằm quản lý chu trình carbon, yếu tố quan trọng đối với dinh dưỡng và năng suất rừng. Các nghiên cứu ban đầu tập trung vào vai trò của diệp lục trong quá trình quang hợp. Chương trình Sinh học Quốc tế (1964) và Sinh quyển Con người (1971) thúc đẩy nghiên cứu sinh khối, tập trung vào đồng cỏ, savan, rừng rụng lá và rừng mưa thường xanh. Dajoz (1971) đã tính toán năng suất sơ cấp của một số hệ sinh thái. Các nghiên cứu chỉ ra rằng rừng, dù chỉ chiếm 21% diện tích đất, nhưng sinh khối thực vật chiếm 75% tổng sinh khối trên cạn. Lượng carbon tích lũy bởi rừng chiếm 47% tổng lượng carbon trên trái đất. Do đó, chuyển đổi đất rừng ảnh hưởng mạnh mẽ đến chu trình carbon. Các nghiên cứu hiện nay tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến tích lũy và phát thải carbon của thảm thực vật rừng.

1.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Sinh Khối Rừng Trên Thế Giới

Từ năm 1840, các nhà khoa học đã nghiên cứu sâu về sinh lý thực vật, đặc biệt là vai trò của diệp lục trong quá trình quang hợp. Liebig đã định lượng tác động của thực vật đến không khí và phát triển định luật "tối thiểu". Shelford phát triển định luật này thành định luật "năng suất". Lieth (1957) tổng kết nghiên cứu và phát triển sinh khối rừng, thể hiện năng suất trên bản đồ thế giới. Chương trình Sinh học Quốc tế (1964) và Sinh quyển Con người (1971) thúc đẩy mạnh mẽ nghiên cứu sinh khối, tập trung vào đồng cỏ, savan, rừng rụng lá và rừng mưa thường xanh.

1.2. Vai Trò Của Rừng Trong Chu Trình Carbon Toàn Cầu

Rừng đóng vai trò quan trọng trong chu trình carbon toàn cầu. Mặc dù chỉ chiếm 21% diện tích đất, sinh khối thực vật của rừng chiếm 75% tổng sinh khối trên cạn. Lượng tăng trưởng hàng năm của rừng chiếm 37%. Lượng carbon tích lũy bởi rừng chiếm 47% tổng lượng carbon trên trái đất. Chuyển đổi đất rừng thành các loại hình sử dụng đất khác có tác động mạnh mẽ đến chu trình carbon. Các hoạt động lâm nghiệp và thay đổi sử dụng đất, đặc biệt là suy thoái rừng nhiệt đới, làm tăng lượng CO2 trong khí quyển.

II. Thách Thức Trong Xác Định Trữ Lượng Carbon Rừng Khộp

Xác định trữ lượng carbon trong các hệ sinh thái rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên nhiệt đới, là một thách thức lớn. Việc này không chỉ quan trọng đối với việc kiểm kê khí nhà kính của từng quốc gia mà còn có vai trò trong thương mại hóa giá trị hấp thụ CO2 của rừng. Quá trình biến đổi carbon trong hệ sinh thái được xác định từ cân bằng carbon, bao gồm lượng carbon đi vào hệ thống thông qua quang hợp và tiếp thu các chất hữu cơ khác, và lượng carbon mất đi từ quá trình hô hấp, lửa, khai thác, sinh vật chết. Việc xác định đầy đủ sinh khối rừng là không dễ dàng, đặc biệt là sinh khối của hệ rễ và đất rừng.

2.1. Các Phương Pháp Điều Tra Carbon Trong Rừng

Các phương pháp điều tra carbon và động thái biến đổi carbon trong rừng có thể được tóm tắt thành 4 nhóm lớn: phương pháp dựa trên đo đếm các bể carbon, phương pháp dựa trên đo đếm các dòng carbon, phương pháp dựa trên công nghệ viễn thám và phương pháp mô hình hóa (IPCC, 2000). Ilic (2000) và Mc Kenzie (2001) đã thực hiện nghiên cứu toàn diện về lượng carbon tích lũy của rừng. Theo Mc Kenzie, carbon trong hệ sinh thái rừng thường tập trung ở thảm thực vật sống, vật rơi rụng, rễ cây và đất rừng.

2.2. Khó Khăn Trong Xác Định Sinh Khối Rừng

Việc xác định đầy đủ sinh khối rừng là một thách thức, đặc biệt là sinh khối của hệ rễ và đất rừng. Các nhà sinh thái rừng đã dành sự quan tâm đặc biệt đến nghiên cứu sự khác nhau về sinh khối rừng ở các vùng sinh thái. Tuy nhiên, việc làm sáng tỏ vấn đề này đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn nữa để đưa ra những dẫn liệu mang tính thực tiễn và có sức thuyết phục cao. Hiện tại có 3 cách tiếp cận trong việc xác định sinh khối và trữ lượng carbon của các hệ sinh thái rừng.

III. Phương Pháp Xác Định Trữ Lượng Carbon Rừng Khộp Gia Lai

Hiện tại, có ba cách tiếp cận chính trong việc xác định sinh khối rừng và trữ lượng carbon của các hệ sinh thái rừng. Thứ nhất, dựa vào mối liên hệ giữa sinh khối rừng với kích thước của cây hoặc từng bộ phận cây theo dạng hàm toán học. Thứ hai, xác định sinh khối rừng bằng cách đo trực tiếp quá trình sinh lý điều khiển cân bằng carbon trong hệ sinh thái. Thứ ba, sử dụng phương pháp phân tích hiệp phương sai dòng xoáy, cho phép định lượng sự thay đổi của lượng CO2 theo mặt phẳng đứng của tán rừng. Các nhà khoa học đã cố gắng xác định quy mô của các vùng dự trữ carbon toàn cầu và sự đóng góp của rừng vào các vùng dự trữ.

3.1. Phương Pháp Dựa Trên Mối Liên Hệ Giữa Sinh Khối Và Kích Thước Cây

Phương pháp này dựa vào mối liên hệ giữa sinh khối rừng với kích thước của cây hoặc từng bộ phận cây theo dạng hàm toán học. Hướng tiếp cận này được sử dụng phổ biến ở Bắc Mỹ và châu Âu (Whittaker, 1966; Tritton và Hornbeck, 1982; Smith và Brand, 1983). Tuy nhiên, do khó khăn trong việc thu thập rễ cây nên hướng tiếp cận này chủ yếu dùng để xác định sinh khối của bộ phận trên mặt đất.

3.2. Phương Pháp Đo Trực Tiếp Quá Trình Sinh Lý

Phương pháp này xác định sinh khối rừng bằng cách đo trực tiếp quá trình sinh lý điều khiển cân bằng carbon trong hệ sinh thái. Cách này bao gồm việc đo cường độ quang hợp và hô hấp cho từng thành phần trong hệ sinh thái rừng (lá, cành, thân, rễ), sau đó ngoại suy ra lượng CO2 tích luỹ trong toàn bộ hệ sinh thái. Các nhà sinh thái rừng thường sử dụng tiếp cận này để dự tính tổng sản lượng nguyên, hô hấp của hệ sinh thái và sinh khối hiện có của nhiều dạng rừng trồng hỗn giao ở Bắc Mỹ (Botkin và cộng sự, 1970; Woodwell và Botkin, 1970).

3.3. Phương Pháp Phân Tích Hiệp Phương Sai Dòng Xoáy

Phương pháp này được phát triển trong những năm gần đây với sự hỗ trợ của kỹ thuật vi khí tượng học (Micrometeological techniques). Phương pháp này đã cho phép định lượng sự thay đổi của lượng CO2 theo mặt phẳng đứng của tán rừng. Căn cứ vào tốc độ gió, hướng gió, nhiệt độ, số liệu CO2 theo mặt phẳng đứng sẽ được sử dụng để dự đoán lượng carbon đi vào và đi ra khỏi hệ sinh thái rừng theo định kỳ từng giờ, từng ngày, từng năm.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Trữ Lượng Carbon Tại Rừng Khộp Gia Lai

Nghiên cứu tại Gia Lai tập trung vào xác định trữ lượng carbon ở các trạng thái rừng khộp khác nhau. Các kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể về sinh khối và trữ lượng carbon giữa các trạng thái rừng. Sinh khối cây cá thể ưu thế, sinh khối tầng cây cao, sinh khối cây bụi thảm tươi và vật rơi rụng đều được đánh giá. Mối quan hệ giữa sinh khối, trữ lượng carbon với các nhân tố điều tra rừng cũng được phân tích. Các phương pháp xác định sinh khối và trữ lượng carbon ở các trạng thái rừng khộp tại Gia Lai được đề xuất.

4.1. Sinh Khối Cây Cá Thể Ưu Thế Trong Rừng Khộp Gia Lai

Nghiên cứu tập trung vào sinh khối tươi của các loài cây ưu thế theo cấp đường kính. Sinh khối tươi trung bình các bộ phận của các loài cây ưu thế cũng được xác định. Hàm lượng nước trung bình ở các bộ phận cây ưu thế được đo lường. Sinh khối khô và cấu trúc sinh khối khô các bộ phận cây ưu thế trong lâm phần rừng khộp được phân tích.

4.2. Trữ Lượng Carbon Toàn Lâm Phần Rừng Khộp Gia Lai

Trữ lượng carbon toàn lâm phần rừng khộp được xác định. Cấu trúc trữ lượng carbon toàn lâm phần rừng khộp cũng được phân tích. Mối quan hệ giữa trữ lượng carbon của tầng cây cao với tổng tiết diện ngang và trữ lượng rừng khộp được nghiên cứu. Các phương trình xác định sinh khối và lượng carbon tích lũy trong cây cá thể ưu thế của rừng khộp được xây dựng.

4.3. Mối Quan Hệ Giữa Sinh Khối Và Các Yếu Tố Điều Tra Rừng

Mối quan hệ giữa sinh khối cây cá thể với đường kính thân cây (D1.3) được phân tích. Mối quan hệ giữa sinh khối dưới mặt đất và sinh khối trên mặt đất của cây cá thể ưu thế trong lâm phần rừng khộp được nghiên cứu. Mối quan hệ giữa sinh khối khô với sinh khối tươi cây cá thể ưu thế được xác định. Mối quan hệ giữa tổng sinh khối tầng cây cao với tổng tiết diện ngang và trữ lượng rừng khộp được phân tích.

V. Đề Xuất Giải Pháp Quản Lý Trữ Lượng Carbon Rừng Khộp

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các giải pháp quản lý rừng bền vững và tăng cường carbon sequestration được đề xuất. Các chính sách bảo tồn rừng khộp và giảm phát thải carbon cần được xây dựng và thực thi. Việc tái sinh rừng khộp và phục hồi trữ lượng carbon là cần thiết. Các phương pháp đo đạc sinh khối rừng và tính toán trữ lượng carbon cần được chuẩn hóa và áp dụng rộng rãi. Cần có sự phối hợp giữa các bên liên quan để bảo vệ và phát triển rừng khộp.

5.1. Chính Sách Bảo Tồn Rừng Khộp Và Giảm Phát Thải Carbon

Cần xây dựng và thực thi các chính sách bảo tồn rừng khộp và giảm phát thải carbon. Các chính sách này cần khuyến khích người dân tham gia vào công tác bảo vệ và phát triển rừng. Cần có cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng để tạo động lực cho người dân bảo vệ rừng.

5.2. Tái Sinh Rừng Khộp Và Phục Hồi Trữ Lượng Carbon

Việc tái sinh rừng khộp và phục hồi trữ lượng carbon là cần thiết. Cần có các chương trình trồng rừng và phục hồi rừng khộp. Cần áp dụng các biện pháp lâm sinh phù hợp để tăng cường sinh trưởng và phát triển của rừng.

VI. Tương Lai Nghiên Cứu Trữ Lượng Carbon Rừng Khộp Gia Lai

Nghiên cứu về trữ lượng carbon rừng khộp cần tiếp tục được đẩy mạnh. Cần có các nghiên cứu sâu hơn về tác động của biến đổi khí hậu đến trữ lượng carbon rừng. Cần phát triển các mô hình ước tính trữ lượng carbon chính xác hơn. Cần có sự hợp tác quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức về quản lý rừng bền vững và giảm phát thải carbon. Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính.

6.1. Nghiên Cứu Tác Động Của Biến Đổi Khí Hậu Đến Trữ Lượng Carbon

Cần có các nghiên cứu sâu hơn về tác động của biến đổi khí hậu đến trữ lượng carbon rừng. Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của rừng, cũng như đến quá trình phân hủy vật chất hữu cơ trong rừng. Cần đánh giá các tác động này để có các biện pháp ứng phó phù hợp.

6.2. Phát Triển Mô Hình Ước Tính Trữ Lượng Carbon Chính Xác Hơn

Cần phát triển các mô hình ước tính trữ lượng carbon chính xác hơn. Các mô hình này cần dựa trên các dữ liệu thực tế về sinh khối rừng, trữ lượng carbon và các yếu tố môi trường. Cần sử dụng các công nghệ tiên tiến như viễn thám và GIS để thu thập dữ liệu và xây dựng mô hình.

Tổng quan nghiên cứu

Rừng khộp là một kiểu rừng đặc trưng với các cây thuộc họ Dầu lá rộng (Dipterocarpaceae), phân bố chủ yếu tại khu vực Tây Nguyên, trong đó tỉnh Gia Lai chiếm vị trí quan trọng. Với diện tích lâm nghiệp 871.645 ha và diện tích có rừng 719.314 ha, Gia Lai sở hữu trữ lượng gỗ khoảng 75,6 triệu m³, chiếm tỷ lệ lớn trong vùng Tây Nguyên. Rừng khộp không chỉ là hệ sinh thái đa dạng sinh học mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ và lưu giữ các bon, góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu toàn cầu.

Nghiên cứu xác định trữ lượng các bon ở các trạng thái rừng khộp tại tỉnh Gia Lai nhằm mục tiêu xây dựng luận cứ khoa học cho việc định giá trị môi trường và giá trị rừng tự nhiên, phục vụ cho chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng và tham gia thị trường các bon. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trạng thái rừng khộp gồm: rừng chưa có trữ lượng, rừng nghèo, rừng trung bình và rừng giàu, không bao gồm trạng thái rừng rất giàu. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên số liệu thu thập tại hiện trường và phân tích sinh khối, trữ lượng các bon của tầng cây cao, cây bụi thảm tươi và vật rơi rụng dưới mặt đất.

Việc xác định chính xác sinh khối và trữ lượng các bon của rừng khộp có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai các chính sách giảm phát thải khí nhà kính, phát triển cơ chế phát triển sạch (CDM) và chương trình REDD+. Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ rừng, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho việc chi trả dịch vụ môi trường rừng, cải thiện sinh kế cho cộng đồng dân cư địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về sinh khối và trữ lượng các bon trong hệ sinh thái rừng, bao gồm:

• Lý thuyết chu trình các bon trong rừng: Mô tả quá trình hấp thụ CO2 qua quang hợp, tích lũy các bon trong sinh khối thực vật và đất, đồng thời mất đi qua hô hấp, cháy rừng, khai thác và phân hủy sinh vật chết.

• Mô hình toán ước tính sinh khối rừng tự nhiên: Sử dụng các hàm hồi quy liên quan đến đường kính thân cây (D1.3), chiều cao cây (Hvn) và tổng tiết diện ngang (G) để dự báo sinh khối và trữ lượng các bon.

• Khái niệm sinh khối và trữ lượng các bon: Sinh khối tươi và khô của các bộ phận cây (thân, vỏ, cành, lá, rễ), cây bụi thảm tươi và vật rơi rụng; trữ lượng các bon được tính bằng cách nhân sinh khối khô với hệ số chuyển đổi 0,5 theo khuyến nghị của IPCC.

• Phân loại trạng thái rừng theo trữ lượng gỗ: Rừng chưa có trữ lượng, rừng nghèo, trung bình, giàu và rất giàu, dựa trên tiêu chí trữ lượng cây đứng (m³/ha) theo Thông tư số 34/2009/TT-BNN&PTNT.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập trực tiếp tại hiện trường tỉnh Gia Lai, bao gồm đo đếm sinh khối cây cá thể ưu thế, cây bụi thảm tươi và vật rơi rụng tại các ô tiêu chuẩn (ô sơ cấp 2.500 m², ô thứ cấp 100 m², ô dạng bản 25 m² và 1 m²).

• Phương pháp chọn mẫu: Lập 3 ô sơ cấp cho mỗi trạng thái rừng (riêng rừng nghèo 2 ô), mỗi ô sơ cấp bố trí 5 ô thứ cấp và 5 ô dạng bản để đo đếm chi tiết. Lựa chọn cây tiêu chuẩn theo cấp đường kính để chặt hạ, phân tích sinh khối các bộ phận cây.

• Phân tích sinh khối: Xác định sinh khối tươi và khô bằng phương pháp cân và sấy mẫu trong phòng thí nghiệm ở nhiệt độ 105°C đến khi trọng lượng không đổi.

• Phương pháp phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 16.0 để xây dựng các mô hình hồi quy giữa sinh khối, trữ lượng các bon với các nhân tố điều tra như đường kính thân cây (D1.3), tổng tiết diện ngang (G) và trữ lượng rừng (M). Lựa chọn mô hình có hệ số tương quan cao và sai số chuẩn nhỏ nhất.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu hiện trường trong mùa sinh trưởng, phân tích mẫu tại phòng thí nghiệm, xử lý số liệu và xây dựng mô hình trong vòng 12 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Sinh khối cây cá thể ưu thế tăng theo cấp đường kính: Sinh khối tươi của 6 loài cây ưu thế trong rừng khộp Gia Lai tăng rõ rệt theo cấp đường kính thân cây. Ví dụ, sinh khối tươi cây Dầu đồng ở cấp đường kính >35 cm đạt 2.052,12 kg/cây, trong khi ở cấp 5-15 cm chỉ khoảng 53,39 kg/cây. Loài Chiêu liêu ổi có sinh khối lớn nhất ở cấp 5-15 cm với 117,26 kg/cây.

2. Cấu trúc sinh khối các bộ phận cây: Sinh khối tươi tập trung chủ yếu ở thân cây (chiếm 40-60%), tiếp theo là rễ (14-30%), cành, vỏ và lá. Tỷ lệ sinh khối khô trên tươi dao động từ 50-55% tùy loài và bộ phận.

3. Trữ lượng các bon trong rừng khộp: Trữ lượng các bon toàn lâm phần ở các trạng thái rừng khộp dao động từ khoảng 10 tấn C/ha ở rừng nghèo đến trên 150 tấn C/ha ở rừng giàu. Tầng cây cao chiếm khoảng 70-80% tổng trữ lượng các bon, cây bụi thảm tươi và vật rơi rụng chiếm phần còn lại.

4. Mối quan hệ hồi quy giữa sinh khối, trữ lượng các bon với các nhân tố điều tra: Mối quan hệ giữa sinh khối cây cá thể với đường kính thân cây (D1.3) có hệ số tương quan cao (r² > 0,9). Tương tự, trữ lượng các bon của lâm phần có mối quan hệ chặt chẽ với tổng tiết diện ngang (G) và trữ lượng rừng (M), cho phép xây dựng các mô hình dự báo chính xác.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về sinh khối và trữ lượng các bon trong rừng nhiệt đới Đông Nam Á, đồng thời bổ sung dữ liệu cụ thể cho rừng khộp tại Tây Nguyên. Sự tăng sinh khối theo đường kính thân cây phản ánh quá trình sinh trưởng và tích lũy các bon của cây, trong đó các loài Dầu đồng và Dầu trà beng có khả năng tích lũy các bon cao nhất.

Việc phân tích cấu trúc sinh khối các bộ phận cây giúp hiểu rõ hơn về phân bố các bon trong hệ sinh thái rừng, từ đó hỗ trợ xây dựng các mô hình tính toán trữ lượng các bon hiệu quả. Mối quan hệ hồi quy mạnh mẽ giữa sinh khối, trữ lượng các bon với các chỉ tiêu điều tra cho phép áp dụng các mô hình toán học để ước tính nhanh trữ lượng các bon trong thực tế quản lý rừng.

So với các nghiên cứu ở các vùng rừng nhiệt đới khác, trữ lượng các bon của rừng khộp Gia Lai tương đối cao, phản ánh tiềm năng lớn của hệ sinh thái này trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Kết quả cũng cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa các trạng thái rừng, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ và phục hồi rừng giàu trữ lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ sinh khối theo cấp đường kính, bảng tổng hợp sinh khối các bộ phận cây và mô hình hồi quy trữ lượng các bon với các nhân tố điều tra, giúp minh họa trực quan và hỗ trợ phân tích sâu hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng mô hình dự báo sinh khối và trữ lượng các bon: Khuyến nghị sử dụng các mô hình hồi quy đã xây dựng để ước tính nhanh trữ lượng các bon trong quản lý và kiểm kê rừng khộp tại Gia Lai, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí khảo sát.

2. Phát triển chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng: Dựa trên kết quả trữ lượng các bon, đề xuất xây dựng cơ chế chi trả dịch vụ môi trường phù hợp cho các chủ rừng và cộng đồng dân cư tham gia bảo vệ rừng, nhằm nâng cao hiệu quả bảo tồn và phát triển bền vững.

3. Tăng cường bảo vệ và phục hồi rừng giàu trữ lượng: Ưu tiên bảo vệ các trạng thái rừng giàu và trung bình, đồng thời triển khai các dự án phục hồi rừng nghèo và rừng chưa có trữ lượng để nâng cao khả năng hấp thụ CO2.

4. Nâng cao năng lực nghiên cứu và giám sát: Đào tạo cán bộ kỹ thuật về phương pháp đo đếm sinh khối và trữ lượng các bon, đồng thời ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS để giám sát biến động rừng và trữ lượng các bon theo thời gian.

5. Thời gian thực hiện: Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 3-5 năm, đồng bộ với các chương trình quốc gia về biến đổi khí hậu và phát triển lâm nghiệp bền vững.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý lâm nghiệp và môi trường: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách quản lý rừng, chi trả dịch vụ môi trường và tham gia thị trường các bon.

2. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành khoa học môi trường, lâm nghiệp: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, mô hình toán và dữ liệu thực nghiệm về sinh khối, trữ lượng các bon trong rừng tự nhiên nhiệt đới.

3. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng dân cư địa phương: Áp dụng kiến thức để nâng cao nhận thức về giá trị môi trường của rừng khộp, thúc đẩy bảo vệ và phát triển rừng bền vững.

4. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp trong lĩnh vực lâm nghiệp và carbon credit: Dựa trên dữ liệu trữ lượng các bon để đánh giá tiềm năng đầu tư các dự án trồng rừng, bảo vệ rừng theo cơ chế phát triển sạch (CDM) và REDD+.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao cần xác định trữ lượng các bon trong rừng khộp?
   Việc xác định trữ lượng các bon giúp đánh giá khả năng hấp thụ CO2 của rừng, từ đó hỗ trợ quản lý biến đổi khí hậu, xây dựng chính sách chi trả dịch vụ môi trường và phát triển thị trường các bon.

2. Phương pháp nào được sử dụng để đo đếm sinh khối trong nghiên cứu?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp chặt hạ cây tiêu chuẩn, đo đếm sinh khối tươi và khô các bộ phận cây, cây bụi thảm tươi và vật rơi rụng, kết hợp phân tích mẫu tại phòng thí nghiệm.

3. Các mô hình toán được xây dựng có thể áp dụng ở đâu?
   Mô hình hồi quy dựa trên đường kính thân cây và tổng tiết diện ngang có thể áp dụng để ước tính sinh khối và trữ lượng các bon trong các trạng thái rừng khộp tại Gia Lai và các vùng có điều kiện tương tự.

4. Trữ lượng các bon của rừng khộp so với các kiểu rừng khác như thế nào?
   Rừng khộp tại Gia Lai có trữ lượng các bon tương đối cao, dao động từ khoảng 10 tấn C/ha ở rừng nghèo đến trên 150 tấn C/ha ở rừng giàu, phù hợp với các nghiên cứu về rừng nhiệt đới Đông Nam Á.

5. Làm thế nào để kết quả nghiên cứu hỗ trợ chính sách chi trả dịch vụ môi trường?
   Kết quả cung cấp số liệu khoa học về giá trị hấp thụ CO2 và trữ lượng các bon, làm cơ sở xác định mức chi trả hợp lý cho các chủ rừng và cộng đồng tham gia bảo vệ rừng, góp phần nâng cao hiệu quả bảo tồn.

Kết luận

• Đã xác định được sinh khối tươi và khô của 6 loài cây ưu thế trong rừng khộp tại Gia Lai, với sinh khối tăng theo cấp đường kính thân cây.
• Xây dựng thành công các mô hình hồi quy dự báo sinh khối và trữ lượng các bon dựa trên các chỉ tiêu điều tra như đường kính thân cây và tổng tiết diện ngang.
• Trữ lượng các bon trong rừng khộp dao động lớn giữa các trạng thái rừng, phản ánh tiềm năng hấp thụ CO2 đa dạng và quan trọng của hệ sinh thái này.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng và tham gia thị trường các bon tại Việt Nam.
• Đề xuất các giải pháp quản lý, bảo vệ và phục hồi rừng khộp nhằm nâng cao hiệu quả hấp thụ CO2, góp phần ứng phó biến đổi khí hậu.

Next steps: Triển khai áp dụng mô hình dự báo trong quản lý rừng thực tế, mở rộng nghiên cứu sang trạng thái rừng rất giàu và các khu vực khác, đồng thời phối hợp với các cơ quan chức năng để xây dựng chính sách chi trả dịch vụ môi trường dựa trên kết quả nghiên cứu.

Call-to-action: Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và cộng đồng liên quan nên phối hợp triển khai các giải pháp bảo vệ và phát triển rừng khộp bền vững, tận dụng tiềm năng hấp thụ các bon để góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu toàn cầu.