Nghiên cứu vai trò của tiếng Việt trong việc dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 10 tại trường PT vùng cao Việt Bắc

• Tác giả: Nguyễn Thị Mai Liên
• Người hướng dẫn: Dương Đức Minh, PhD
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Teaching Methodology
• Đề tài: Vai Trò Của Tiếng Việt Trong Dạy Từ Vựng Tiếng Anh Cho Học Sinh Dân Tộc Thiểu Số Lớp 10
• Loại tài liệu: M.A Minor Programme Thesis
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hanoi

• DECLARATION
• ACKNOWLEDGEMENTS
• ABSTRACT
• LIST OF ABBREVIATIONS
• LIST OF TABLES AND FIGURES
• TABLE OF CONTENTS
• PART A. INTRODUCTION
• A.1. Rationale of the Study
• A.2. The Aims of the Study
• A.3. The Scope of the Study
• A.4. The Methods of the Study
• A.5. Design of the Study
• A.6. Summary
• PART B. DEVELOPMENT
• B.1. Literature Review
• 1.1. What is Vocabulary?
• 1.2. The Roles of Vocabulary in Second Language Acquisition
• 1.3. Approaches to Vocabulary Teaching
• 1.4. Explicit and Incidental Vocabulary Learning
• B.2. Methodology
• B.3. Findings and Discussion
• CHAPTER 1. LITERATURE REVIEW
• 1.1. What is Vocabulary?
• 1.2. The roles of Vocabulary in Second Language Acquisition
• 1.3. Approaches to Vocabulary Teaching
• 1.4. Explicit and Incidental Vocabulary Learning

I. Giới thiệu

Nghiên cứu này tập trung vào vai trò của tiếng Việt trong việc dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 10 tại trường PT Vùng Cao Việt Bắc. Tiếng Việt được sử dụng như một công cụ hỗ trợ quan trọng trong quá trình học từ vựng, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và hiểu rõ hơn về ngôn ngữ thứ hai. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng tiếng Việt không chỉ giúp học sinh nhớ từ vựng tốt hơn mà còn tạo ra sự tự tin trong giao tiếp. Theo McCarthy (2001), việc học từ vựng là chìa khóa cho việc học ngôn ngữ thứ hai, và tiếng Việt đóng vai trò quan trọng trong việc này.

1.1. Tầm quan trọng của từ vựng

Từ vựng là yếu tố cốt lõi trong việc học ngôn ngữ. McCarthy (1990) nhấn mạnh rằng không có từ vựng, việc giao tiếp trong ngôn ngữ thứ hai sẽ không thể diễn ra một cách có ý nghĩa. Tiếng Việt giúp học sinh hiểu rõ hơn về nghĩa của từ vựng tiếng Anh, từ đó cải thiện khả năng giao tiếp. Nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng tiếng Việt trong lớp học giúp học sinh dễ dàng hơn trong việc tiếp thu và ghi nhớ từ mới. Học sinh thường sử dụng từ điển song ngữ và thực hiện các bài tập dịch để luyện tập từ vựng, điều này chứng tỏ rằng tiếng Việt có vai trò quan trọng trong việc học từ vựng.

II. Phương pháp dạy từ vựng

Nghiên cứu đã áp dụng nhiều phương pháp khác nhau trong việc dạy từ vựng. Phương pháp dịch thuật được sử dụng phổ biến, cho phép học sinh liên kết từ vựng tiếng Anh với tiếng Việt. Theo Auer Bach (1993), việc sử dụng tiếng Việt trong lớp học có tác động tích cực đến việc học từ vựng. Học sinh có thể dễ dàng hiểu và ghi nhớ từ mới khi chúng được liên kết với ngôn ngữ mẹ đẻ của họ. Việc này không chỉ giúp tăng cường khả năng ghi nhớ mà còn tạo ra một môi trường học tập thoải mái hơn cho học sinh. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc sử dụng tiếng Việt trong lớp học giúp giảm bớt khó khăn trong việc học tập, đặc biệt là đối với những học sinh có trình độ thấp.

2.1. Sử dụng tiếng Việt trong lớp học

Việc sử dụng tiếng Việt trong lớp học không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về từ vựng mà còn tạo ra sự kết nối giữa hai ngôn ngữ. Học sinh lớp 10 tại Vùng Cao Việt Bắc thường cảm thấy thoải mái hơn khi được giảng dạy bằng tiếng Việt. Điều này cho phép họ tham gia tích cực hơn vào các hoạt động học tập. Nghiên cứu cho thấy rằng hầu hết giáo viên và học sinh đều nhận thấy rằng việc sử dụng tiếng Việt là hiệu quả trong việc dạy và học từ vựng. Họ thường xuyên sử dụng từ điển song ngữ và thực hiện các bài tập dịch để cải thiện khả năng từ vựng của mình.

III. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu khẳng định rằng tiếng Việt đóng vai trò quan trọng trong việc dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 10. Việc sử dụng tiếng Việt không chỉ giúp học sinh dễ dàng tiếp cận từ vựng mới mà còn tạo ra một môi trường học tập tích cực. Các giáo viên nên tiếp tục áp dụng phương pháp này trong giảng dạy để nâng cao hiệu quả học tập. Nghiên cứu cũng khuyến nghị cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn về vai trò của tiếng Việt trong các kỹ năng ngôn ngữ khác, nhằm tối ưu hóa phương pháp dạy và học ngôn ngữ cho học sinh dân tộc thiểu số.

3.1. Đề xuất cho giáo viên

Giáo viên nên tích cực sử dụng tiếng Việt trong quá trình giảng dạy từ vựng. Việc này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về từ mới mà còn tạo ra sự tự tin trong giao tiếp. Hơn nữa, giáo viên cần tạo ra các hoạt động học tập thú vị, khuyến khích học sinh sử dụng tiếng Việt để giải thích và thảo luận về từ vựng. Điều này sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng ngôn ngữ một cách toàn diện hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Việc học từ vựng tiếng Anh đóng vai trò then chốt trong quá trình tiếp thu ngôn ngữ thứ hai, đặc biệt với học sinh dân tộc thiểu số có trình độ tiếng Anh còn hạn chế. Tại Trường Phổ thông Vùng Cao Việt Bắc, nơi có hơn 2.000 học sinh dân tộc thiểu số thuộc nhiều nhóm khác nhau, việc sử dụng tiếng Việt trong dạy học từ vựng tiếng Anh là một thực tế phổ biến. Nghiên cứu được thực hiện với gần 200 học sinh lớp 10 và 6 giáo viên tiếng Anh nhằm khảo sát tần suất sử dụng tiếng Việt trong giảng dạy từ vựng, cũng như đánh giá hiệu quả của phương pháp này từ góc nhìn của cả giáo viên và học sinh. Thời gian nghiên cứu diễn ra trong học kỳ hai năm học 2014-2015 tại Trường PT Vùng Cao Việt Bắc, tỉnh Thái Nguyên. Kết quả nghiên cứu không chỉ làm rõ vai trò của tiếng Việt trong việc hỗ trợ học từ vựng tiếng Anh mà còn góp phần nâng cao nhận thức của giáo viên về việc áp dụng hợp lý ngôn ngữ mẹ đẻ trong giảng dạy, từ đó cải thiện hiệu quả học tập và tăng cường khả năng tiếp thu từ vựng của học sinh dân tộc thiểu số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về vai trò của từ vựng trong việc học ngôn ngữ thứ hai, phương pháp dạy từ vựng, cũng như ảnh hưởng của ngôn ngữ mẹ đẻ (L1) trong quá trình học ngôn ngữ thứ hai (L2). Các khái niệm chính bao gồm:

• Từ vựng (Vocabulary): Bao gồm các đơn vị từ hoặc cụm từ mang ý nghĩa, là yếu tố trung tâm trong giao tiếp và học ngôn ngữ.
• Phương pháp dịch thuật (Translation Method): Phương pháp dạy ngôn ngữ sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ để giải thích và luyện tập từ vựng, giúp học sinh hiểu nhanh và nhớ lâu hơn.
• Học từ vựng trực tiếp và gián tiếp (Explicit and Incidental Learning): Học từ vựng có chủ đích thông qua giảng dạy và luyện tập, kết hợp với việc học từ vựng ngẫu nhiên qua ngữ cảnh.
• Ảnh hưởng của L1 trong học L2: L1 có thể hỗ trợ hoặc gây cản trở quá trình học L2, tùy thuộc vào cách sử dụng và mức độ áp dụng trong lớp học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính. Cụ thể:

• Nguồn dữ liệu: Gồm 200 học sinh lớp 10 và 6 giáo viên tiếng Anh tại Trường PT Vùng Cao Việt Bắc.
• Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng bảng hỏi (questionnaire) cho cả học sinh và giáo viên, quan sát lớp học trong 5 tiết học thuộc các môn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và ngôn ngữ tập trung, cùng với phỏng vấn bán cấu trúc với 3 giáo viên.
• Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng từ bảng hỏi và quan sát được tổng hợp, phân loại và trình bày dưới dạng bảng biểu, biểu đồ; dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích nội dung để làm rõ quan điểm và nhận thức của giáo viên.
• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu trong học kỳ hai năm học 2014-2015, phân tích dữ liệu trong khoảng một tháng sau đó.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tần suất sử dụng tiếng Việt trong giảng dạy từ vựng:

   • 83% giáo viên thường xuyên sử dụng tiếng Việt để giải thích nghĩa từ mới.
   • 100% giáo viên yêu cầu học sinh sử dụng từ điển Anh-Việt để tra cứu từ mới.
   • Hơn 85% học sinh cho biết giáo viên thường xuyên giao bài tập dịch để luyện tập từ vựng.

2. Phương pháp giảng dạy tập trung vào nghĩa từ:

   • 66,6% giáo viên chú trọng dạy nghĩa từ khi giới thiệu từ mới, trong khi chỉ 16,7% tập trung vào ngữ pháp và cách dùng.

3. Hiệu quả của bài tập dịch trong học từ vựng:

   • 83,3% giáo viên đánh giá bài tập dịch có hiệu quả trong việc giúp học sinh hiểu và nhớ từ mới.
   • 95% học sinh cho rằng bài tập dịch giúp họ học từ mới dễ dàng và nhớ lâu hơn.

4. Lý do sử dụng tiếng Việt và bài tập dịch:

   • 50% giáo viên cho rằng bài tập dịch giúp tiết kiệm thời gian giảng dạy nghĩa và cách dùng từ.
   • 52,6% học sinh cho rằng bài tập dịch giúp họ nhớ từ nhanh hơn nhờ liên kết với nghĩa tiếng Việt.

Thảo luận kết quả

Việc sử dụng tiếng Việt trong giảng dạy từ vựng tại Trường PT Vùng Cao Việt Bắc là phổ biến và được cả giáo viên lẫn học sinh đánh giá cao về hiệu quả. Nguyên nhân chính là do trình độ tiếng Anh của học sinh còn thấp, việc giải thích bằng tiếng Việt giúp họ hiểu nhanh và chính xác nghĩa từ, từ đó tăng khả năng ghi nhớ. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với quan điểm của nhiều nhà nghiên cứu cho rằng L1 có vai trò tích cực trong việc học từ vựng, đặc biệt với người học trình độ sơ cấp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tần suất sử dụng tiếng Việt và bài tập dịch, cũng như bảng thống kê tỷ lệ đánh giá hiệu quả của phương pháp này.

Tuy nhiên, giáo viên cũng nhận thức được hạn chế khi sử dụng quá mức tiếng Việt có thể làm giảm thời gian sử dụng tiếng Anh trong lớp, ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp và khả năng suy luận ngữ cảnh của học sinh. Do đó, việc cân bằng giữa sử dụng L1 và các phương pháp giảng dạy khác là cần thiết để tối ưu hóa hiệu quả học tập.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Khuyến khích sử dụng tiếng Việt một cách hợp lý trong giảng dạy từ vựng:
   Giáo viên nên sử dụng tiếng Việt để giải thích từ mới khi cần thiết, đặc biệt với học sinh trình độ thấp, nhằm tăng hiệu quả tiếp thu từ vựng. Mục tiêu là nâng cao tỷ lệ hiểu và ghi nhớ từ mới trong mỗi tiết học, thực hiện ngay trong năm học tiếp theo.

2. Tăng cường sử dụng bài tập dịch đa dạng:
   Áp dụng các dạng bài tập dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt và ngược lại phù hợp với trình độ học sinh, giúp phát triển kỹ năng dịch thuật và củng cố từ vựng. Giáo viên cần thiết kế bài tập theo từng cấp độ, triển khai trong các bài kiểm tra định kỳ.

3. Kết hợp phương pháp giảng dạy đa dạng:
   Bên cạnh việc sử dụng tiếng Việt, giáo viên nên kết hợp các phương pháp như sử dụng hình ảnh, ngữ cảnh, và hoạt động giao tiếp để phát triển toàn diện kỹ năng ngôn ngữ. Mục tiêu là giảm dần sự phụ thuộc vào L1 khi học sinh nâng cao trình độ.

4. Tổ chức tập huấn nâng cao nhận thức cho giáo viên:
   Nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục nên tổ chức các khóa đào tạo về phương pháp sử dụng L1 hiệu quả trong dạy học từ vựng, giúp giáo viên áp dụng linh hoạt và phù hợp với đặc điểm học sinh dân tộc thiểu số. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường vùng cao và dân tộc thiểu số:
   Giúp họ hiểu rõ vai trò của tiếng Việt trong dạy từ vựng, từ đó áp dụng phương pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả giảng dạy.

2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn:
   Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách và chương trình đào tạo phù hợp với đặc thù vùng miền và đối tượng học sinh dân tộc thiểu số.

3. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành giảng dạy tiếng Anh:
   Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp dạy từ vựng kết hợp L1, giúp phát triển nghiên cứu và thực hành sư phạm.

4. Các tổ chức, dự án phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số:
   Hỗ trợ thiết kế các chương trình đào tạo và can thiệp giáo dục hiệu quả, dựa trên thực tiễn và bằng chứng khoa học.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao nên sử dụng tiếng Việt trong dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số?
   Vì học sinh có trình độ tiếng Anh thấp, việc sử dụng tiếng Việt giúp họ hiểu nhanh và chính xác nghĩa từ, giảm bớt sự bối rối và tăng khả năng ghi nhớ từ vựng.

2. Sử dụng tiếng Việt có làm giảm khả năng giao tiếp tiếng Anh của học sinh không?
   Nếu sử dụng hợp lý và không lạm dụng, tiếng Việt hỗ trợ quá trình học từ vựng mà không ảnh hưởng tiêu cực đến kỹ năng giao tiếp. Việc cân bằng giữa L1 và L2 là rất quan trọng.

3. Bài tập dịch có thực sự hiệu quả trong việc học từ vựng?
   Nghiên cứu cho thấy 95% học sinh và 83,3% giáo viên đánh giá bài tập dịch giúp học từ vựng dễ dàng và nhớ lâu hơn, đặc biệt với học sinh trình độ sơ cấp.

4. Làm thế nào để giáo viên sử dụng tiếng Việt hiệu quả trong lớp học?
   Giáo viên nên sử dụng tiếng Việt để giải thích từ mới khi cần thiết, kết hợp với các phương pháp khác như hình ảnh, ngữ cảnh, và hoạt động giao tiếp, tránh lạm dụng để không làm giảm thời gian sử dụng tiếng Anh.

5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các trường khác không?
   Mặc dù nghiên cứu có phạm vi hạn chế, các kết quả và khuyến nghị có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện giảng dạy tại các trường vùng dân tộc thiểu số khác.

Kết luận

• Tiếng Việt được sử dụng rộng rãi và hiệu quả trong giảng dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số tại Trường PT Vùng Cao Việt Bắc.
• Hầu hết giáo viên và học sinh đánh giá cao vai trò của tiếng Việt trong việc giúp hiểu và ghi nhớ từ mới.
• Việc sử dụng bài tập dịch là một phương pháp hỗ trợ quan trọng, giúp học sinh luyện tập và củng cố từ vựng hiệu quả.
• Giáo viên cần cân bằng giữa việc sử dụng tiếng Việt và các phương pháp giảng dạy khác để phát triển toàn diện kỹ năng ngôn ngữ cho học sinh.
• Nghiên cứu đề xuất mở rộng phạm vi và thời gian nghiên cứu để có kết quả sâu sắc hơn, đồng thời khuyến khích áp dụng linh hoạt phương pháp sử dụng L1 trong giảng dạy từ vựng.

Hành động tiếp theo: Giáo viên và nhà trường nên áp dụng các khuyến nghị trong giảng dạy, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và đánh giá hiệu quả để nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số.