Đại Học Quốc Gia Hà Nội: Ứng Dụng Phần Mềm Cabri II Plus Để Tích Cực Hóa Hoạt Động Học Tập Của Học Sinh Trong Dạy Học Giải Toán Lớp 11

• Tác giả: Nguyễn Đức Thắng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Chí Thành
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sư phạm Toán học
• Đề tài: Sử Dụng Phần Mềm Cabri II Plus Trong Dạy Học Toán Lớp 11
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2008
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 0.4. Giả thuyết khoa học
• 0.5. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.6. Phương pháp nghiên cứu
• 0.7. Đóng góp của luận văn
• 0.8. Cấu trúc của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 1.1. Hoạt động học tập của học sinh
• 1.2. Hoạt động giải toán của học sinh THPT
• 1.3. Tích tích cực hoạt động của HS THPT
• 1.3.1. Tính tích cực
• 1.4. Môi trường dạy học có sự hỗ trợ của CNTT-TT
• 1.4.1. Phần mềm dạy học hình học
• 1.4.1.1. Phần mềm dạy học và một số chức năng của phần mềm dạy học trong dạy học Toán
• 1.4.1.2. Các phần mềm dạy học hình học
• 1.4.1.3. Một số đặc điểm PMDH hình học Cabri II plus
• 1.4.1.4. Một số hỗ trợ Cabri II plus trong dạy học phép biến hình
• 1.4.2. TCHHĐHT của học sinh THPT trong dạy học hình học với sự hỗ trợ CNTT-TT nói chung và PMDH nói riêng
• 1.5. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: PHÉP BIẾN HÌNH VÀ MỘT PHẦN THỰC TRẠNG DẠY HỌC PHÉP BIẾN HÌNH Ở LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 2.1. Quan điểm dạy học phép biến hình ở trong trường trung học phổ thông của nước ta
• 2.2. Nội dung phép biến hình trong các SGK nước ta hiện nay
• 2.2.1. Nội dung các phép biến hình trong SGK Hình học lớp 10 - sách chỉnh lí hợp nhất năm 2000
• 2.2.2. Nội dung các phép dời hình trong SGK hình học lớp 11 - Nâng cao năm 2006
• 2.2.3. Nội dung các phép biến hình trong SGK hình học lớp 11 - cơ bản năm 2006
• 2.3. Phân loại các bài toán hình học phẳng giải bằng phép biến hình trong chương trình hình học PTTH
• 2.4. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: SỬ DỤNG PHẦN MỀM CABRI II PLUS THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC GIẢI TOÁN PHẦN “PHÉP ĐỐI XỨNG TRỤC VÀ PHÉP VỊ TỰ” LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 3.1. Sử dụng phần mềm Cabri II plus theo hướng TCHHĐHT của HS trong dạy học giải toán phần “Phép đối xứng trục và phép vị tự” lớp 11 THPT
• 3.2. Một số nguyên tắc
• 3.3. Một số biện pháp
• 3.4. Thực nghiệm sư phạm A
• 3.4.1. Địa điểm và thời gian tiến hành thực nghiệm
• 3.4.2. Mục đích thực nghiệm
• 3.4.3. Đối tượng thực nghiệm
• 3.4.4. Xử lí kết quả thực nghiệm
• 3.4.5. Tiến trình thực nghiệm
• 3.4.6. Thực nghiệm lần 1
• 3.4.7. Thực nghiệm lần 2
• 3.5. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 0.9. Khuyến nghị
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Ứng Dụng Cabri II Plus Trong Dạy Toán Lớp 11

Hiện nay, CNTT-TT phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự ra đời của máy tính điện tử và Internet, đã mở ra kỷ nguyên công nghệ. CNTT-TT được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, bao gồm giáo dục. Ứng dụng CNTT-TT trong giáo dục là xu hướng tất yếu để nâng cao hiệu quả hoạt động. Đảng và Nhà nước ta đã xác định ứng dụng CNTT-TT trong giáo dục là một chính sách quan trọng, thể hiện qua nhiều chỉ thị và quyết định. Dạy học Toán với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học góp phần tạo nên môi trường học tập tương tác cao, giúp học sinh học tập hiệu quả hơn. Giáo viên có cơ hội xây dựng các kịch bản sư phạm phù hợp với đặc điểm nhận thức của học sinh, phát triển tư duy và nhân cách. Việc sử dụng Cabri II Plus là một ví dụ điển hình.

1.1. Vai Trò Của Phần Mềm Cabri II Plus Trong Giáo Dục Toán Học

Phần mềm Cabri II Plus đóng vai trò quan trọng trong việc trực quan hóa các khái niệm toán học, giúp học sinh dễ dàng tiếp thu và hiểu sâu hơn. Nó cung cấp một môi trường tương tác, nơi học sinh có thể khám phá và thử nghiệm các ý tưởng toán học một cách chủ động. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc dạy và học hình học, nơi mà việc trực quan hóa các hình dạng và phép biến đổi là rất quan trọng. Ứng dụng Cabri II Plus giúp học sinh phát triển tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề.

1.2. Lợi Ích Của Việc Sử Dụng Cabri II Plus Trong Dạy Học Toán 11

Việc sử dụng Cabri II Plus trong dạy học toán 11 mang lại nhiều lợi ích. Nó giúp học sinh hiểu rõ hơn về các khái niệm trừu tượng, tăng cường khả năng tư duy hình học và giải quyết vấn đề. Phần mềm này cũng giúp giáo viên tạo ra các bài giảng sinh động và hấp dẫn hơn, thu hút sự chú ý của học sinh và khuyến khích sự tham gia tích cực vào quá trình học tập. Ngoài ra, Cabri II Plus còn giúp học sinh phát triển kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, một kỹ năng quan trọng trong thế giới hiện đại.

II. Thách Thức Giải Pháp Dạy Toán 11 Với Cabri II Plus

Thực tiễn giáo dục nước ta còn nhiều bất cập từ nội dung, chương trình dạy học đến phương pháp dạy học, hình thức tổ chức và quản lý giáo dục. Để thực hiện mục tiêu giáo dục, cần đổi mới phương pháp dạy học, hướng vào người học, "lấy người học làm trung tâm". Sử dụng tốt các phương pháp dạy học truyền thống và kết hợp với các phương pháp dạy học không truyền thống, trong đó sử dụng CNTT-TT là một yếu tố không thể tách rời. Mâu thuẫn giữa yêu cầu đào tạo con người xây dựng xã hội công nghiệp hóa, hiện đại hóa với thực trạng lạc hậu của phương pháp dạy học Toán đã làm nảy sinh và thúc đẩy cuộc vận động đổi mới phương pháp dạy học Toán.

2.1. Vấn Đề Khó Khăn Khi Ứng Dụng Cabri II Plus Trong Thực Tế

Mặc dù Cabri II Plus mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc ứng dụng nó trong thực tế dạy học toán 11 cũng gặp phải một số khó khăn. Một trong những khó khăn đó là sự thiếu hụt về kỹ năng sử dụng phần mềm của cả giáo viên và học sinh. Ngoài ra, việc tích hợp Cabri II Plus vào chương trình giảng dạy hiện tại cũng đòi hỏi sự điều chỉnh và thay đổi về phương pháp dạy học. Chi phí bản quyền của phần mềm cũng là một vấn đề cần được xem xét.

2.2. Giải Pháp Vượt Qua Rào Cản Khi Sử Dụng Cabri II Plus

Để vượt qua những rào cản này, cần có các giải pháp đồng bộ. Đầu tiên, cần tổ chức các khóa đào tạo và bồi dưỡng cho giáo viên về kỹ năng sử dụng Cabri II Plus. Thứ hai, cần xây dựng các tài liệu hướng dẫn và bài tập thực hành chi tiết cho học sinh. Thứ ba, cần có sự hỗ trợ từ các cấp quản lý giáo dục để tích hợp Cabri II Plus vào chương trình giảng dạy một cách hiệu quả. Cuối cùng, cần tìm kiếm các giải pháp về chi phí bản quyền, chẳng hạn như sử dụng các phiên bản miễn phí hoặc bản quyền dành cho giáo dục.

III. Hướng Dẫn Chi Tiết Sử Dụng Cabri II Plus Trong Toán 11

Nghị quyết TW2 (khoá VIII,1997) khẳng định: “Phải đổi mới phương pháp giáo dục- đào tạo khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo cho người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến hiện đại vào quá trình dạy học”. Luật Giáo dục nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (năm 2005) quy định: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.

3.1. Cách Vẽ Hình Tạo Mô Hình Động Với Cabri II Plus

Cabri II Plus cho phép người dùng vẽ các hình học một cách chính xác và dễ dàng. Các công cụ vẽ hình cơ bản như điểm, đường thẳng, đường tròn, đa giác đều được cung cấp đầy đủ. Điểm mạnh của Cabri II Plus là khả năng tạo ra các mô hình động, cho phép người dùng thay đổi các tham số của hình và quan sát sự thay đổi tương ứng. Điều này rất hữu ích trong việc khám phá các tính chất hình học và giải quyết các bài toán liên quan đến hình học động.

3.2. Ứng Dụng Cabri II Plus Giải Bài Tập Hình Học Phẳng Lớp 11

Cabri II Plus có thể được sử dụng để giải nhiều bài tập hình học phẳng lớp 11. Ví dụ, có thể sử dụng Cabri II Plus để chứng minh các định lý hình học, tìm quỹ tích của một điểm, hoặc giải các bài toán về dựng hình. Phần mềm này cũng hỗ trợ các phép biến hình như phép đối xứng trục, phép vị tự, giúp học sinh hiểu rõ hơn về các khái niệm này và áp dụng chúng vào giải toán. Ứng dụng Cabri giúp học sinh kiểm tra lại kết quả bài làm của mình một cách trực quan.

3.3. Sử Dụng Cabri II Plus Để Khám Phá Đại Số Giải Tích

Mặc dù chủ yếu được sử dụng trong hình học, Cabri II Plus cũng có thể được sử dụng để khám phá các khái niệm đại số và giải tích. Ví dụ, có thể sử dụng Cabri II Plus để vẽ đồ thị hàm số, tìm nghiệm của phương trình, hoặc minh họa các khái niệm về giới hạn và đạo hàm. Việc sử dụng Cabri II Plus trong đại số và giải tích giúp học sinh hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa các lĩnh vực khác nhau của toán học.

IV. Thực Nghiệm Đánh Giá Hiệu Quả Cabri II Plus Dạy Toán

Tính tự giác, tích cực của người học từ lâu đã trở thành một nguyên tắc của giáo dục. Nguyên tắc này bây giờ không mới nhưng vẫn chưa được thực hiện một cách hiệu quả trong quá trình dạy học. Nhiều tác giả đã nghiên cứu về tính tích cực trong hoạt động học tập của học sinh. Các kết quả nghiên cứu của các công trình này đã bổ sung thêm lý luận về phương pháp dạy học và đã có một số ứng dụng vào thực tiễn. Tuy nhiên chưa có nhiều công trình đề ra các biện pháp sư phạm cụ thể vận dụng vào dạy học giải toán.

4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Về Tác Động Của Cabri II Plus Đến Học Sinh

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng Cabri II Plus trong dạy học toán có tác động tích cực đến học sinh. Học sinh trở nên hứng thú hơn với môn học, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập và đạt kết quả cao hơn trong các bài kiểm tra. Phần mềm này cũng giúp học sinh phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin. Ứng dụng Cabri II Plus giúp học sinh tự tin hơn vào khả năng của mình.

4.2. So Sánh Hiệu Quả Giữa Cabri II Plus Và Phương Pháp Truyền Thống

So sánh với phương pháp truyền thống, việc sử dụng Cabri II Plus mang lại hiệu quả cao hơn trong việc dạy học toán. Học sinh học bằng Cabri II Plus có khả năng hiểu sâu hơn về các khái niệm toán học, nhớ lâu hơn và áp dụng kiến thức vào giải quyết các bài toán thực tế tốt hơn. Phần mềm này cũng giúp giáo viên tiết kiệm thời gian trong việc chuẩn bị bài giảng và đánh giá kết quả học tập của học sinh. So sánh Cabri II Plus và GeoGebra cho thấy mỗi phần mềm có ưu điểm riêng, nhưng Cabri II Plus vẫn là lựa chọn tốt cho hình học phẳng.

V. Ứng Dụng Cabri II Plus Trong Dạy Phép Đối Xứng Vị Tự

Trong dạy học, chương “Phép dời hình và phép đồng dạng trong mặt phẳng” luôn là một chủ đề khó khăn cho cả thầy và trò. Làm sao để học sinh học tập chủ đề này một cách tích cực, chủ động, sáng tạo, không những hiểu được đầy đủ bản chất khái niệm mà còn biết vận dụng một cách linh hoạt để giải toán luôn trăn trở với nhiều giáo viên. Đặc biệt trong dạy học giải toán hình học có vận dụng phép biến hình HS và GV còn gặp nhiều khó khăn hơn.

5.1. Minh Họa Phép Đối Xứng Trục Bằng Cabri II Plus

Cabri II Plus là công cụ tuyệt vời để minh họa phép đối xứng trục. Giáo viên có thể dễ dàng tạo ra các hình và trục đối xứng, sau đó cho học sinh quan sát sự biến đổi của hình khi thực hiện phép đối xứng. Học sinh có thể tự mình khám phá các tính chất của phép đối xứng trục bằng cách thay đổi vị trí của trục đối xứng và quan sát sự thay đổi của hình ảnh. Tạo hình động trong Cabri II Plus giúp học sinh hiểu rõ hơn về khái niệm này.

5.2. Khám Phá Phép Vị Tự Với Cabri II Plus Hướng Dẫn Chi Tiết

Tương tự, Cabri II Plus cũng rất hữu ích trong việc khám phá phép vị tự. Giáo viên có thể tạo ra các hình và tâm vị tự, sau đó cho học sinh quan sát sự biến đổi của hình khi thực hiện phép vị tự với các tỉ số khác nhau. Học sinh có thể tự mình khám phá các tính chất của phép vị tự bằng cách thay đổi vị trí của tâm vị tự và tỉ số vị tự. Mô phỏng toán học bằng Cabri II Plus giúp học sinh nắm vững khái niệm này một cách trực quan.

VI. Kết Luận Triển Vọng Ứng Dụng Cabri II Plus Dạy Toán 11

Ở Việt Nam đã có nhiều nghiên cứu của các tác giả như Trần Văn Cường, Nguyễn Việt Hà, Trịnh Thanh Hải, Nguyễn Bá Kim, Đào Thái Lai, Nguyễn Thành Lương, Lê Văn Tiến, Nguyễn Chí Thành, Thái Văn Thành, Trần Vui về sử dụng phần mềm dạy học hình học trong dạy học hình học phẳng và hình học không gian. Tuy nhiên chưa có tác giả nào nghiên cứu đầy đủ về việc sử dụng phần mềm dạy học hình học nói chung và phần mềm Cabri II plus nói riêng trong dạy học giải toán nội dung phép biến hình theo chương trình môn toán ở Việt Nam.

6.1. Tổng Kết Về Ưu Điểm Của Cabri II Plus Trong Dạy Toán

Tóm lại, Cabri II Plus là một công cụ mạnh mẽ và hữu ích trong dạy học toán, đặc biệt là trong dạy học hình học. Ưu điểm của Cabri II Plus là khả năng trực quan hóa các khái niệm toán học, tạo ra môi trường học tập tương tác và khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh. Phần mềm này giúp học sinh hiểu sâu hơn về các khái niệm trừu tượng, phát triển tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề.

6.2. Hướng Phát Triển Ứng Dụng Cabri II Plus Trong Tương Lai

Trong tương lai, việc ứng dụng Cabri II Plus trong dạy học toán sẽ tiếp tục phát triển và mở rộng. Cần có thêm nhiều nghiên cứu về hiệu quả của phần mềm này trong các lĩnh vực khác nhau của toán học và trong các cấp học khác nhau. Cần có sự hợp tác giữa các nhà giáo dục, các nhà phát triển phần mềm và các nhà quản lý giáo dục để tạo ra các giải pháp dạy học toán bằng công nghệ hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT), việc ứng dụng các phần mềm dạy học vào giáo dục đã trở thành xu hướng tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập. Theo chỉ thị số 29/2001/CT-Bộ GD&ĐT và các văn bản pháp luật liên quan, việc ứng dụng CNTT-TT trong giáo dục được xem là chính sách quan trọng, góp phần đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt trong môn Toán. Tuy nhiên, thực tế dạy học Toán ở Việt Nam còn nhiều hạn chế, nhất là trong việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh (HS) trong quá trình học tập.

Luận văn tập trung nghiên cứu việc sử dụng phần mềm Cabri II plus theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của HS trong dạy học giải toán phần “Phép đối xứng trục và phép vị tự” lớp 11 Trung học phổ thông (THPT). Mục tiêu cụ thể là đề xuất phương án sử dụng phần mềm này nhằm phát huy tính tích cực học tập, nâng cao hiệu quả dạy học phép biến hình trong mặt phẳng. Nghiên cứu được thực hiện tại một số trường THPT ở Hà Nội trong năm học 2007-2008, với đối tượng là HS lớp 11 và giáo viên dạy Toán.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc tạo ra môi trường học tập tương tác, giúp HS phát triển tư duy hình học, kỹ năng giải toán và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Đồng thời, nghiên cứu góp phần đổi mới phương pháp dạy học hình học, khẳng định vai trò của phần mềm dạy học hình học trong việc tích cực hóa hoạt động học tập của HS, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết tích cực hóa hoạt động học tập (TCHHĐHT): Tính tích cực học tập được hiểu là trạng thái chủ động, tự giác, sáng tạo của HS trong quá trình tiếp nhận và vận dụng kiến thức. Theo đó, HS không chỉ là đối tượng tiếp nhận mà là chủ thể tích cực tham gia vào hoạt động học tập thông qua các hành động như dự đoán, phân tích, tổng hợp, so sánh.

• Mô hình hoạt động giải toán: Hoạt động giải toán gồm các bước: tìm hiểu đề bài, dự đoán, động viên và tổ chức kiến thức, lựa chọn phương hướng giải, trình bày và kiểm tra kết quả. Trong đó, hoạt động dự đoán giữ vai trò trung tâm, giúp HS xác định phạm vi tìm lời giải.

• Lý thuyết ứng dụng CNTT-TT trong dạy học: CNTT-TT tạo môi trường học tập tương tác, đa phương tiện, giúp HS tiếp cận kiến thức một cách trực quan, sinh động, đồng thời hỗ trợ giáo viên trong việc tổ chức, điều khiển và đánh giá quá trình học tập.

• Khái niệm và đặc điểm phần mềm Cabri II plus: Là phần mềm dạy học hình học phẳng có tính “động”, cho phép HS thao tác trực tiếp trên các đối tượng hình học, bảo toàn cấu trúc hình học, hỗ trợ dựng hình, đo đạc, kiểm tra tính chất hình học, tạo môi trường học tập tương tác cao.

Các khái niệm chính bao gồm: tính tích cực nhận thức, hoạt động giải toán, phép biến hình (phép đối xứng trục, phép vị tự), môi trường dạy học có sự hỗ trợ của CNTT-TT, phần mềm dạy học hình học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

• Nghiên cứu lý luận: Tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành về dạy học Toán, CNTT-TT trong giáo dục, các công trình nghiên cứu liên quan đến phần mềm Cabri II plus và phương pháp tích cực hóa hoạt động học tập.

• Phương pháp điều tra, quan sát: Thăm lớp, dự giờ, quan sát hoạt động dạy và học của giáo viên và HS trong các tiết học có và không có sự hỗ trợ của phần mềm Cabri II plus; khảo sát ý kiến giáo viên về việc ứng dụng CNTT-TT trong dạy học Toán.

• Thực nghiệm sư phạm có đối chứng: Tiến hành thực nghiệm trên các lớp học thực nghiệm và lớp đối chứng cùng khối lớp 11 tại một số trường THPT ở Hà Nội. Cỡ mẫu khoảng 120 HS, được chọn ngẫu nhiên theo phương pháp chọn mẫu phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian thực nghiệm kéo dài trong học kỳ II năm học 2007-2008.

• Phân tích, xử lý số liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả và kiểm định t-test để so sánh kết quả học tập giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng, đánh giá mức độ tích cực hóa hoạt động học tập của HS qua các chỉ số như điểm số, tỷ lệ HS đạt yêu cầu, mức độ tham gia hoạt động.

Timeline nghiên cứu gồm: giai đoạn chuẩn bị (tháng 1-2/2008), thực nghiệm (tháng 3-5/2008), xử lý số liệu và viết báo cáo (tháng 6-7/2008).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tích cực hóa hoạt động học tập của HS khi sử dụng Cabri II plus: Kết quả thực nghiệm cho thấy nhóm HS học với phần mềm Cabri II plus có mức độ tham gia hoạt động học tập cao hơn nhóm đối chứng khoảng 25%. HS chủ động hơn trong việc dự đoán, kiểm tra các tính chất hình học, thể hiện qua số lần HS tương tác với phần mềm và số câu hỏi thảo luận tăng 30%.

2. Nâng cao hiệu quả học tập môn Toán phần phép đối xứng trục và phép vị tự: Điểm trung bình môn Toán của nhóm thực nghiệm đạt 7,8, cao hơn nhóm đối chứng 1,2 điểm (tương đương 18%). Tỷ lệ HS đạt loại khá, giỏi tăng từ 40% lên 62%.

3. Giáo viên đánh giá cao tính tiện dụng và hỗ trợ của phần mềm: 85% giáo viên tham gia khảo sát cho rằng Cabri II plus giúp họ dễ dàng minh họa các khái niệm trừu tượng, tổ chức các hoạt động học tập tích cực, đồng thời giảm thời gian chuẩn bị bài giảng khoảng 20%.

4. Khó khăn và hạn chế: Một số HS gặp khó khăn ban đầu trong thao tác phần mềm (khoảng 15%), đòi hỏi giáo viên phải hướng dẫn kỹ lưỡng. Ngoài ra, việc trang bị máy tính và phòng học còn hạn chế tại một số trường.

Thảo luận kết quả

Việc sử dụng phần mềm Cabri II plus đã tạo ra môi trường học tập tương tác, giúp HS dễ dàng quan sát, thao tác và kiểm chứng các tính chất hình học động, từ đó phát huy tính tích cực nhận thức. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về ứng dụng phần mềm hình học trong dạy học, đồng thời khẳng định vai trò của CNTT-TT trong đổi mới phương pháp dạy học Toán.

Biểu đồ so sánh điểm trung bình và tỷ lệ HS đạt loại khá, giỏi giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng minh họa rõ sự khác biệt tích cực. Bảng thống kê số lần tương tác và câu hỏi thảo luận cũng cho thấy sự gia tăng hoạt động học tập chủ động của HS.

Nguyên nhân thành công có thể do phần mềm cung cấp công cụ trực quan, sinh động, giúp HS dễ dàng hình dung các phép biến hình phức tạp như phép đối xứng trục và phép vị tự. Đồng thời, phần mềm hỗ trợ giáo viên tổ chức các tình huống dạy học có vấn đề, kích thích HS tự tìm tòi, phát hiện và giải quyết vấn đề.

So với các phương pháp truyền thống, việc tích hợp Cabri II plus giúp khắc phục hạn chế của lối dạy thụ động, nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức và phát triển kỹ năng giải toán. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu, cần có sự đầu tư về cơ sở vật chất và đào tạo giáo viên sử dụng thành thạo phần mềm.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tổ chức tập huấn nâng cao năng lực sử dụng phần mềm Cabri II plus cho giáo viên: Đào tạo kỹ năng thao tác, xây dựng tình huống dạy học tích cực, thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Sở GD&ĐT phối hợp với các trung tâm CNTT tổ chức.

2. Xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn sử dụng Cabri II plus trong dạy học giải toán phần phép đối xứng trục và phép vị tự: Bao gồm kịch bản bài giảng, bài tập minh họa, video hướng dẫn, hoàn thành trong 3 tháng, do nhóm chuyên gia sư phạm Toán thực hiện.

3. Đầu tư trang thiết bị CNTT tại các trường THPT: Trang bị phòng máy tính đủ tiêu chuẩn, đảm bảo mỗi lớp học có ít nhất 1 máy tính cho 3 HS, ưu tiên các trường vùng khó khăn, thực hiện trong 1-2 năm.

4. Khuyến khích áp dụng phương pháp dạy học tích cực kết hợp phần mềm Cabri II plus trong giảng dạy Toán: Giáo viên cần xây dựng các tình huống dạy học có vấn đề, tổ chức hoạt động nhóm, cá nhân để phát huy tính tích cực của HS, áp dụng ngay trong năm học tiếp theo.

5. Tăng cường đánh giá, phản hồi liên tục trong quá trình dạy học: Sử dụng các công cụ đánh giá trực tuyến, phần mềm hỗ trợ để theo dõi tiến trình học tập của HS, điều chỉnh phương pháp phù hợp, thực hiện thường xuyên trong suốt năm học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên Toán THPT: Nắm bắt phương pháp sử dụng phần mềm Cabri II plus để tích cực hóa hoạt động học tập, nâng cao hiệu quả giảng dạy các chủ đề hình học phẳng, đặc biệt là phép đối xứng trục và phép vị tự.

2. Cán bộ quản lý giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch đầu tư trang thiết bị CNTT, tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho giáo viên, thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường.

3. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Sư phạm Toán: Học hỏi về lý thuyết tích cực hóa hoạt động học tập, phương pháp nghiên cứu thực nghiệm sư phạm, ứng dụng CNTT-TT trong dạy học Toán.

4. Nhà nghiên cứu giáo dục và phát triển phần mềm giáo dục: Tham khảo các kết quả nghiên cứu về hiệu quả ứng dụng phần mềm dạy học hình học, từ đó phát triển hoặc cải tiến các công cụ hỗ trợ dạy học phù hợp với đặc điểm người học Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Phần mềm Cabri II plus có phù hợp với tất cả HS không?
   Phần mềm phù hợp với đa số HS lớp 11, tuy nhiên một số HS ban đầu có thể gặp khó khăn trong thao tác. Cần có hướng dẫn cụ thể và thời gian làm quen để phát huy hiệu quả.

2. Sử dụng Cabri II plus có giúp HS hiểu sâu hơn về phép đối xứng trục và phép vị tự không?
   Có. Phần mềm giúp HS quan sát hình học động, kiểm tra các tính chất, từ đó hiểu bản chất và vận dụng linh hoạt hơn trong giải toán.

3. Giáo viên cần chuẩn bị gì khi áp dụng phần mềm này?
   Giáo viên cần được đào tạo kỹ năng sử dụng phần mềm, xây dựng kịch bản bài giảng tích cực, chuẩn bị thiết bị CNTT và tài liệu hướng dẫn phù hợp.

4. Có thể áp dụng phương pháp này cho các chủ đề hình học khác không?
   Có thể. Cabri II plus hỗ trợ nhiều phép biến hình và hình học phẳng, phù hợp để phát huy tính tích cực trong nhiều chủ đề hình học khác.

5. Làm thế nào để khắc phục khó khăn về thiết bị CNTT tại các trường?
   Cần có sự đầu tư của các cấp quản lý, ưu tiên trang bị phòng máy tính, đồng thời tổ chức các lớp học nhóm, sử dụng thiết bị chung để tối ưu hóa nguồn lực.

Kết luận

• Nghiên cứu đã chứng minh việc sử dụng phần mềm Cabri II plus theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập giúp nâng cao hiệu quả dạy học giải toán phần “Phép đối xứng trục và phép vị tự” lớp 11 THPT.
• Phần mềm tạo môi trường học tập tương tác, sinh động, giúp HS phát triển tư duy, kỹ năng giải toán và tăng cường tính chủ động, sáng tạo.
• Kết quả thực nghiệm cho thấy điểm số và mức độ tham gia học tập của HS được cải thiện rõ rệt so với phương pháp truyền thống.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể về đào tạo giáo viên, xây dựng tài liệu, đầu tư thiết bị và tổ chức dạy học tích cực nhằm nhân rộng hiệu quả nghiên cứu.
• Các bước tiếp theo gồm triển khai tập huấn, áp dụng rộng rãi tại các trường THPT, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng ứng dụng phần mềm trong các chủ đề Toán khác.

Hành động ngay hôm nay để đổi mới phương pháp dạy học Toán, phát huy tối đa tiềm năng của HS và nâng cao chất lượng giáo dục!