## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0, việc đổi mới phương pháp dạy học trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Tỉnh Điện Biên, với đặc thù vùng miền núi, đang từng bước ứng dụng công nghệ thông tin vào giáo dục phổ thông, đặc biệt là môn Địa lí lớp 12. Năm học 2019-2020, có khoảng 108 giáo viên Địa lí trực tiếp giảng dạy tại 29 trường THPT trong tỉnh, với 95% học sinh được trang bị điện thoại thông minh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng dạy học kết hợp (Blended Learning).

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc vận dụng hình thức dạy học kết hợp giữa dạy học trực tuyến và truyền thống nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Địa lí lớp 12 tại các trường THPT tỉnh Điện Biên. Mục tiêu cụ thể là xây dựng quy trình, kế hoạch dạy học kết hợp phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí học sinh, cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên, đồng thời đánh giá kết quả thực nghiệm tại một số trường.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các trường THPT trên địa bàn tỉnh Điện Biên trong giai đoạn 2019-2020. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao năng lực tự học, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin của học sinh, đồng thời tạo cơ sở khoa học để nhân rộng mô hình dạy học kết hợp cho các môn học khác trong hệ thống giáo dục phổ thông.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết dạy học kết hợp (Blended Learning):** Là sự kết hợp giữa phương pháp dạy học truyền thống trên lớp và dạy học trực tuyến, tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức để tối ưu hóa hiệu quả giáo dục. Mô hình này giúp học sinh học tập linh hoạt, phát triển kỹ năng tự học và tương tác xã hội.

- **Lý thuyết tâm sinh lí học sinh THPT:** Nghiên cứu đặc điểm phát triển tâm sinh lí, nhận thức và thái độ học tập của học sinh tuổi thanh niên (15-18 tuổi), làm cơ sở để thiết kế phương pháp dạy học phù hợp, kích thích hứng thú và phát huy năng lực sáng tạo.

- **Mô hình quản lý học tập trực tuyến (LMS/LCMS):** Hệ thống hỗ trợ quản lý, theo dõi quá trình học tập và đánh giá kết quả học sinh, giúp giáo viên phân hóa và cá biệt hóa phương pháp giảng dạy.

- **Khái niệm và vai trò của công nghệ dạy học:** Công nghệ thông tin và truyền thông là công cụ hỗ trợ đắc lực trong đổi mới phương pháp dạy học, giúp tăng cường tương tác, cung cấp tài liệu phong phú và nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập số liệu từ khảo sát thực tế tại các trường THPT tỉnh Điện Biên, phỏng vấn 25 giáo viên và khảo sát ý kiến của 90 giáo viên về việc sử dụng công nghệ trong dạy học; thu thập kết quả kiểm tra đầu vào và cuối khóa của học sinh lớp 12.

- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý dữ liệu định lượng, phân tích nội dung phỏng vấn và khảo sát để đánh giá thực trạng và hiệu quả dạy học kết hợp.

- **Cỡ mẫu và chọn mẫu:** Lựa chọn ngẫu nhiên các trường THPT đại diện cho tỉnh Điện Biên, với tổng số 108 giáo viên và học sinh lớp 12 tham gia nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện và khách quan.

- **Timeline nghiên cứu:** Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2019-2020, bao gồm giai đoạn xây dựng kế hoạch, triển khai dạy học kết hợp, thực nghiệm sư phạm và đánh giá kết quả.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Hiệu quả nâng cao chất lượng học tập:** Kết quả kiểm tra cuối khóa cho thấy học sinh tham gia dạy học kết hợp có điểm trung bình cao hơn 15% so với nhóm học truyền thống. Tỉ lệ học sinh đạt điểm khá giỏi tăng từ 40% lên 55%.

2. **Tăng cường kỹ năng tự học và sử dụng công nghệ:** Khoảng 95% học sinh sử dụng thành thạo các công cụ học tập trực tuyến như Google Classroom, với 90% học sinh đánh giá hình thức học này giúp họ chủ động hơn trong việc tiếp thu kiến thức.

3. **Tác động tích cực đến thái độ học tập:** 70% học sinh thể hiện sự hứng thú và tích cực tham gia các hoạt động học tập trực tuyến, trong khi chỉ 50% học sinh trong nhóm học truyền thống có thái độ tương tự.

4. **Khó khăn và hạn chế:** Một số học sinh (khoảng 12%) gặp khó khăn trong việc tập trung học tập do bị phân tâm bởi các ứng dụng giải trí trên thiết bị di động; giáo viên cũng phản ánh việc tăng khối lượng công việc do phải thường xuyên hỗ trợ học sinh qua mạng.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự cải thiện chất lượng học tập là do phương pháp dạy học kết hợp tận dụng được ưu điểm của cả dạy học truyền thống và trực tuyến, giúp học sinh học tập linh hoạt, chủ động và có nhiều cơ hội tương tác. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về Blended Learning, cho thấy mô hình này giúp tăng hiệu quả học tập và phát triển kỹ năng tự học.

Việc học sinh có thái độ tích cực hơn được giải thích bởi sự đa dạng trong phương pháp và môi trường học tập, tạo hứng thú và giảm áp lực học tập. Tuy nhiên, khó khăn về tập trung và quản lý thời gian học tập cũng là thách thức chung của hình thức học trực tuyến, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên, học sinh và gia đình.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm số trung bình giữa nhóm học kết hợp và nhóm học truyền thống, cũng như bảng khảo sát thái độ học tập và kỹ năng sử dụng công nghệ của học sinh.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giáo viên:** Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng sử dụng công nghệ và thiết kế bài giảng điện tử cho giáo viên, nhằm nâng cao năng lực ứng dụng dạy học kết hợp. Mục tiêu đạt 100% giáo viên Địa lí được đào tạo trong vòng 1 năm.

2. **Đầu tư cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ:** Trang bị phòng máy tính, đường truyền Internet ổn định tại các trường THPT, đảm bảo tối thiểu 90% học sinh có điều kiện truy cập học trực tuyến trong 2 năm tới.

3. **Xây dựng và hoàn thiện kế hoạch dạy học kết hợp:** Phân chia rõ ràng nội dung dạy học trực tuyến và trực tiếp, thiết kế bài giảng phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí học sinh, đảm bảo tính vừa sức và phát huy sáng tạo.

4. **Tăng cường quản lý và hỗ trợ học sinh:** Phát triển hệ thống LMS để theo dõi tiến độ học tập, tổ chức các buổi tư vấn, hỗ trợ kỹ năng tự học và quản lý thời gian cho học sinh, giảm thiểu tình trạng phân tâm khi học trực tuyến.

5. **Khuyến khích sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội:** Tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức về lợi ích của dạy học kết hợp, tạo môi trường hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục:** Nhận diện các phương pháp và công cụ dạy học kết hợp hiệu quả, áp dụng vào thực tiễn giảng dạy và quản lý chương trình học.

- **Nhà nghiên cứu giáo dục và sinh viên cao học:** Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến đổi mới phương pháp dạy học.

- **Các cơ sở đào tạo và trường phổ thông:** Áp dụng mô hình dạy học kết hợp để nâng cao chất lượng đào tạo, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và yêu cầu học tập linh hoạt.

- **Chính quyền địa phương và các tổ chức giáo dục:** Lập kế hoạch đầu tư, hỗ trợ phát triển hạ tầng công nghệ giáo dục, xây dựng chính sách thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm vùng miền.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dạy học kết hợp là gì và có ưu điểm gì?**  
Dạy học kết hợp là sự phối hợp giữa dạy học truyền thống và trực tuyến, giúp học sinh học linh hoạt, tăng tương tác và phát triển kỹ năng tự học. Ví dụ, học sinh có thể học bài trên lớp và làm bài tập trực tuyến qua Google Classroom.

2. **Phương pháp này có phù hợp với học sinh vùng núi như Điện Biên không?**  
Có, với sự đầu tư về cơ sở vật chất và hướng dẫn kỹ năng sử dụng công nghệ, học sinh vùng núi có thể tiếp cận hiệu quả, giúp giảm khoảng cách địa lý và nâng cao chất lượng học tập.

3. **Làm thế nào để giáo viên có thể áp dụng dạy học kết hợp hiệu quả?**  
Giáo viên cần được đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ, thiết kế bài giảng phù hợp, đồng thời phối hợp chặt chẽ với học sinh và phụ huynh để quản lý tiến độ học tập.

4. **Những khó khăn thường gặp khi triển khai dạy học kết hợp là gì?**  
Khó khăn gồm việc học sinh bị phân tâm khi học trực tuyến, khối lượng công việc tăng cho giáo viên, và yêu cầu về hạ tầng công nghệ ổn định.

5. **Dạy học kết hợp có giúp cải thiện kết quả học tập không?**  
Theo kết quả nghiên cứu, học sinh học theo hình thức kết hợp có điểm số trung bình cao hơn 15% so với học truyền thống, đồng thời phát triển kỹ năng tự học và thái độ tích cực hơn.

## Kết luận

- Dạy học kết hợp môn Địa lí lớp 12 tại tỉnh Điện Biên đã nâng cao hiệu quả học tập, với điểm số trung bình tăng 15% và tỉ lệ học sinh khá giỏi tăng 15%.

- Phương pháp này phát huy ưu điểm của dạy học truyền thống và trực tuyến, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí học sinh THPT vùng núi.

- Đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn và kỹ năng công nghệ tương đối tốt, tạo điều kiện thuận lợi cho triển khai mô hình.

- Cần tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, đào tạo giáo viên và xây dựng hệ thống quản lý học tập để phát huy tối đa hiệu quả.

- Khuyến nghị các trường THPT và cơ quan quản lý giáo dục tỉnh Điện Biên nhân rộng mô hình dạy học kết hợp, đồng thời nghiên cứu mở rộng sang các môn học khác.

**Hành động tiếp theo:** Triển khai các khóa đào tạo kỹ năng công nghệ cho giáo viên trong năm học tới; đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ tại các trường; xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn dạy học kết hợp chuẩn hóa.

**Kêu gọi:** Các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và phụ huynh hãy cùng đồng hành để phát triển mô hình dạy học kết hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tỉnh Điện Biên.