Tự Chủ Tài Chính Tại Trường Cao Đẳng Nghề Giao Thông Cơ Điện Quảng Ninh

• Tác giả: Vũ Thị Mừng
• Người hướng dẫn: PGS.TS Lưu Ngọc Trịnh
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Tự Chủ Tài Chính Tại Trường Cao Đẳng Nghề Giao Thông Cơ Điện Quảng Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TRONG CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
• 1.1. Cơ sở lý luận về tự chủ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập
• 1.2. Khái niệm tự chủ tài chính
• 1.3. Đặc điểm của tự chủ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập
• 1.4. Kinh nghiệm về tự chủ tài chính của một số cơ sở đào tạo trong nước
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Câu hỏi nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp thu thập thông tin
• 2.4. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.5. Phương pháp phân tích thông tin
• 2.6. Hệ thống một số chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.6.1. Nhóm chỉ tiêu về dự toán
• 2.6.2. Nhóm chỉ tiêu về các khoản thu
• 2.6.3. Nhóm chỉ tiêu về các khoản chi
• 2.6.4. Nhóm chỉ tiêu về chênh lệch thu - chi tài chính
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ GIAO THÔNG CƠ ĐIỆN QUẢNG NINH
• 3.1. Giới thiệu khái quát về trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh
• 3.2. Quá trình hình thành phát triển. Chức năng, nhiệm vụ của nhà trường
• 3.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy và các ngành nghề đào tạo tại nhà trường
• 3.4. Thực trạng tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh
• 3.5. Sự hình thành tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh
• 3.6. Thực trạng tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh giai đoạn 2016-2018
• 3.7. Các nhân tố ảnh hưởng đến tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh
• 3.8. Đánh giá chung về thực trạng tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh
• 3.9. Những kết quả đạt được. Một số hạn chế và nguyên nhân
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ GIAO THÔNG CƠ ĐIỆN QUẢNG NINH
• 4.1. Định hướng hoàn thiện tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh đến năm 2025
• 4.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh
• 4.2.1. Nâng cao nhận thức về tự chủ tài chính đối với cán bộ, viên chức trong đơn vị và năng lực đội ngũ cán bộ quản lý tài chính
• 4.2.2. Chủ động khai thác nguồn thu đáp ứng nhiệm vụ chi thường xuyên, tăng tính tự chủ về tài chính của nhà trường
• 4.2.3. Phân bổ hợp lý nguồn kinh phí cho nhiệm vụ chi thường xuyên, đảm bảo các khoản chi được thực hiện một cách tiết kiệm, hiệu quả
• 4.2.4. Hoàn thiện, bổ sung Quy chế chi tiêu nội bộ phù hợp với thực tiễn
• 4.2.5. Đổi mới phương pháp lập dự toán đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ
• 4.2.6. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động chuyên môn
• 4.2.7. Nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc tổ chức bộ máy, biên chế
• 4.3. Một số kiến nghị
• 4.3.1. Đối với Chính phủ
• 4.3.2. Đối với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội
• 4.3.3. Đối với UBND tỉnh Quảng Ninh
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tự Chủ Tài Chính Tại Cao Đẳng Nghề

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, tự chủ tài chính trở thành yếu tố then chốt để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt là các trường cao đẳng nghề, nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Trường Cao đẳng Nghề Giao Thông Cơ Điện Quảng Ninh không nằm ngoài xu hướng này. Việc chủ động về nguồn lực tài chính cho phép trường đầu tư vào cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên và chương trình đào tạo, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút học sinh. Cơ chế tự chủ tài chính giúp giải phóng sự sáng tạo và năng động của trường, tạo điều kiện để trường tự quyết định các hoạt động chuyên môn và quản lý tài chính một cách hiệu quả nhất. Điều này góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của trường và sự nghiệp giáo dục nghề nghiệp của tỉnh Quảng Ninh.

1.1. Khái niệm Tự Chủ Tài Chính trong giáo dục nghề nghiệp

Tự chủ tài chính trong giáo dục nghề nghiệp được hiểu là việc Nhà nước trao quyền tự quyết định về tài chính cho các cơ sở đào tạo, bao gồm quyền tự chủ trong việc huy động vốn, quản lý và sử dụng nguồn tài chính một cách hiệu quả, minh bạch, và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động tài chính của mình. Theo đó, các trường được tự chủ trong việc xây dựng kế hoạch tài chính, quyết định mức học phí, các khoản thu dịch vụ, và phân bổ nguồn lực cho các hoạt động khác nhau, như đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đội ngũ, và phát triển chương trình đào tạo.

1.2. Vai trò của cơ chế tự chủ tài chính đối với trường nghề

Cơ chế tự chủ tài chính đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển của các trường nghề. Thứ nhất, nó tạo động lực cho các trường chủ động tìm kiếm nguồn thu, đa dạng hóa các hoạt động dịch vụ, và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Thứ hai, nó giúp các trường linh hoạt hơn trong việc điều chỉnh chương trình đào tạo, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và các doanh nghiệp. Thứ ba, nó tạo điều kiện để các trường đầu tư vào cơ sở vật chất hiện đại, trang thiết bị tiên tiến, và đội ngũ giảng viên chất lượng cao, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo và khả năng cạnh tranh.

II. Thách Thức Tự Chủ Tài Chính Trường Cao Đẳng Nghề

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, tự chủ tài chính cũng đặt ra không ít thách thức cho các trường cao đẳng nghề. Một trong những thách thức lớn nhất là sự phụ thuộc vào nguồn thu học phí. Khi nguồn thu này không ổn định hoặc không đủ đáp ứng nhu cầu chi tiêu, trường sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì và phát triển các hoạt động. Bên cạnh đó, năng lực quản lý tài chính của đội ngũ cán bộ cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Nếu không có kiến thức và kỹ năng quản lý tài chính tốt, trường có thể gặp rủi ro trong việc sử dụng nguồn lực và không đạt được hiệu quả mong muốn. Cuối cùng, sự thay đổi của chính sách và quy định về tự chủ tài chính cũng có thể gây ra khó khăn cho trường trong việc thích ứng và triển khai các hoạt động.

2.1. Sự phụ thuộc vào nguồn thu từ học phí cao đẳng nghề

Một trong những thách thức lớn nhất đối với tự chủ tài chính tại các trường cao đẳng nghề là sự phụ thuộc lớn vào nguồn thu từ học phí. Nguồn thu này thường chiếm tỷ trọng cao trong tổng nguồn thu của trường, do đó khi số lượng sinh viên giảm, hoặc chính sách học phí thay đổi, trường sẽ gặp khó khăn trong việc đảm bảo nguồn tài chính cho các hoạt động. Ngoài ra, việc tăng học phí có thể gây ra phản ứng tiêu cực từ phía sinh viên và phụ huynh, đặc biệt là đối với các đối tượng có hoàn cảnh khó khăn.

2.2. Năng lực quản lý tài chính trường học còn hạn chế

Năng lực quản lý tài chính trường học là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả tự chủ tài chính. Tuy nhiên, nhiều trường cao đẳng nghề hiện nay còn thiếu đội ngũ cán bộ quản lý tài chính có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm thực tiễn, và khả năng cập nhật kiến thức mới. Điều này dẫn đến việc lập kế hoạch tài chính chưa sát thực tế, kiểm soát chi tiêu chưa chặt chẽ, và đánh giá hiệu quả tài chính chưa chính xác, gây ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của trường.

2.3. Thay đổi quy định tự chủ tài chính và thích ứng

Chính sách và quy định tự chủ tài chính thường xuyên thay đổi, đòi hỏi các trường cao đẳng nghề phải liên tục cập nhật và thích ứng. Tuy nhiên, quá trình này có thể gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là đối với các trường có quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế, và bộ máy quản lý còn cồng kềnh. Việc chậm trễ trong việc thích ứng với các thay đổi chính sách có thể khiến trường mất đi cơ hội phát triển, hoặc gặp phải các rủi ro về tài chính.

III. Giải Pháp Nâng Cao Tự Chủ Tài Chính Trường Quảng Ninh

Để vượt qua những thách thức và tận dụng tối đa cơ hội, Trường Cao Đẳng Nghề Giao Thông Cơ Điện Quảng Ninh cần triển khai các giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Đầu tiên, trường cần đa dạng hóa nguồn thu, không chỉ dựa vào học phí mà còn khai thác các nguồn thu khác như dịch vụ đào tạo ngắn hạn, tư vấn, nghiên cứu khoa học, và hợp tác với doanh nghiệp. Thứ hai, trường cần nâng cao năng lực quản lý tài chính thông qua đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ và áp dụng các công cụ quản lý hiện đại. Thứ ba, trường cần chủ động tham gia vào quá trình xây dựng chính sách và quy định về tự chủ tài chính, đồng thời xây dựng kế hoạch ứng phó với các thay đổi chính sách.

3.1. Đa dạng hóa nguồn thu trường học bền vững

Để giảm sự phụ thuộc vào học phí, trường cần chủ động tìm kiếm các nguồn thu trường học khác. Điều này có thể bao gồm việc mở rộng các chương trình đào tạo ngắn hạn, các khóa bồi dưỡng kỹ năng, các dịch vụ tư vấn, và các hoạt động nghiên cứu khoa học. Đồng thời, trường cần tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp, cung cấp các dịch vụ đào tạo theo yêu cầu, và nhận tài trợ từ các tổ chức, cá nhân. Việc đa dạng hóa nguồn thu sẽ giúp trường ổn định nguồn tài chính, và chủ động hơn trong việc thực hiện các hoạt động.

3.2. Nâng cao năng lực quản lý tài chính hiệu quả

Nâng cao năng lực quản lý tài chính là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả tự chủ tài chính. Trường cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ quản lý tài chính, trang bị cho họ kiến thức và kỹ năng cần thiết để lập kế hoạch tài chính, kiểm soát chi tiêu, và đánh giá hiệu quả tài chính. Đồng thời, trường cần áp dụng các công cụ quản lý tài chính hiện đại, như phần mềm quản lý tài chính, hệ thống báo cáo tài chính, và các chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động.

3.3. Xây dựng chính sách hỗ trợ sinh viên và cộng đồng

Để đảm bảo rằng mọi đối tượng đều có cơ hội tiếp cận giáo dục nghề nghiệp, trường cần xây dựng các chính sách hỗ trợ sinh viên, đặc biệt là các đối tượng có hoàn cảnh khó khăn. Điều này có thể bao gồm việc cung cấp học bổng, giảm học phí, hỗ trợ vay vốn, và tạo điều kiện làm thêm. Ngoài ra, trường cần tăng cường các hoạt động phục vụ cộng đồng, như tổ chức các khóa đào tạo miễn phí, cung cấp dịch vụ tư vấn, và tham gia vào các dự án phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

IV. Nghị Định Tự Chủ Tài Chính Ứng Dụng Tại Quảng Ninh

Việc áp dụng các nghị định tự chủ tài chính tại Trường Cao Đẳng Nghề Giao Thông Cơ Điện Quảng Ninh cần được thực hiện một cách linh hoạt và phù hợp với điều kiện cụ thể của trường. Trường cần rà soát các quy định hiện hành, xác định những điểm cần điều chỉnh, bổ sung, và xây dựng các quy chế nội bộ để cụ thể hóa các quy định của Nhà nước. Đồng thời, trường cần tăng cường sự tham gia của các bên liên quan, như giảng viên, sinh viên, doanh nghiệp, và cộng đồng, vào quá trình xây dựng và triển khai các chính sách.

4.1. Rà soát và điều chỉnh quy chế chi tiêu nội bộ hiện hành

Để phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính, trường cần rà soát và điều chỉnh quy chế chi tiêu nội bộ hiện hành, đảm bảo rằng các quy định chi tiêu phản ánh đúng thực tế hoạt động của trường, khuyến khích tiết kiệm, và tạo động lực cho cán bộ, giảng viên. Quy chế chi tiêu cần quy định rõ các định mức chi tiêu, quy trình thanh toán, và trách nhiệm của các bộ phận liên quan.

4.2. Xây dựng cơ chế kiểm soát quản lý tài chính minh bạch

Để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính trường học, trường cần xây dựng cơ chế kiểm soát quản lý tài chính chặt chẽ, bao gồm việc thành lập các ban kiểm soát, kiểm toán nội bộ, và công khai thông tin tài chính. Cơ chế kiểm soát cần đảm bảo rằng mọi hoạt động tài chính đều được thực hiện đúng quy định, và mọi khoản thu chi đều được ghi chép đầy đủ, chính xác.

4.3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tài chính

Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý tài chính sẽ giúp trường nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm thiểu sai sót, và tiết kiệm thời gian. Trường cần đầu tư vào các phần mềm quản lý tài chính, hệ thống báo cáo tài chính, và các công cụ phân tích dữ liệu. Đồng thời, trường cần đào tạo cho cán bộ, giảng viên về cách sử dụng các công cụ này.

V. Kinh Nghiệm Tự Chủ Tài Chính Bài Học Cho Quảng Ninh

Nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm tự chủ tài chính từ các trường cao đẳng nghề khác, cả trong và ngoài nước, là một cách hiệu quả để Trường Cao Đẳng Nghề Giao Thông Cơ Điện Quảng Ninh có thể cải thiện hoạt động của mình. Việc này giúp trường nhận diện những phương pháp hay, những bài học kinh nghiệm, và những rủi ro cần tránh. Đồng thời, trường cần đánh giá một cách khách quan những điểm mạnh và điểm yếu của mình, và xây dựng kế hoạch hành động phù hợp với điều kiện cụ thể.

5.1. Học hỏi mô hình tự chủ tài chính đại học thành công

Nghiên cứu và học hỏi các mô hình tự chủ tài chính đại học thành công, đặc biệt là từ các trường đại học có uy tín và kinh nghiệm lâu năm, sẽ giúp trường cao đẳng nghề có thêm những ý tưởng và giải pháp để cải thiện hoạt động của mình. Cần chú trọng đến các mô hình đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao chất lượng đào tạo, và quản lý tài chính hiệu quả.

5.2. Phân tích tác động của tự chủ tài chính đến chất lượng

Việc phân tích tác động của tự chủ tài chính đến chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, và các hoạt động khác của trường là rất quan trọng. Điều này giúp trường đánh giá được hiệu quả của cơ chế tự chủ tài chính, và có những điều chỉnh phù hợp để đảm bảo rằng tự chủ tài chính không làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của trường.

VI. Tương Lai Tự Chủ Tài Chính Đổi Mới Trường Cao Đẳng

Trong tương lai, tự chủ tài chính sẽ tiếp tục là xu hướng chủ đạo trong giáo dục nghề nghiệp. Trường Cao Đẳng Nghề Giao Thông Cơ Điện Quảng Ninh cần chủ động thích ứng với xu hướng này, không ngừng đổi mới và sáng tạo, để trở thành một cơ sở đào tạo chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh. Việc đổi mới phương pháp đào tạo, hợp tác quốc tế và áp dụng công nghệ mới cần được chú trọng để đạt được mục tiêu này.

6.1. Phát triển bền vững nhờ hiệu quả tự chủ tài chính

Để phát triển bền vững, trường cần tập trung vào việc nâng cao hiệu quả tự chủ tài chính. Điều này đòi hỏi trường phải có một chiến lược tài chính rõ ràng, các mục tiêu tài chính cụ thể, và các biện pháp thực hiện hiệu quả. Đồng thời, trường cần thường xuyên đánh giá và điều chỉnh chiến lược tài chính của mình để phù hợp với điều kiện thay đổi.

6.2. Đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo nghề

Nâng cao chất lượng đào tạo nghề là yếu tố quan trọng để thu hút học sinh và tăng nguồn thu cho trường. Trường cần đổi mới chương trình đào tạo, áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại, và tăng cường liên kết với doanh nghiệp. Đồng thời, trường cần xây dựng một đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm thực tiễn.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các trường cao đẳng nghề, trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng đào tạo. Tại Việt Nam, các chính sách như Nghị quyết 77/NQ-CP (2014), Nghị định 16/2015/NĐ-CP và Nghị định 141/2016/NĐ-CP đã tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở giáo dục công lập trong việc tự chủ tài chính. Tuy nhiên, thực trạng tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề Giao thông cơ điện Quảng Ninh trong giai đoạn 2016-2018 vẫn còn nhiều hạn chế, như việc thiếu nguồn tài chính kịp thời cho đầu tư, sử dụng nguồn tài chính chưa hợp lý và mang tính hình thức.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý và phát huy tính tự chủ tại trường Cao đẳng nghề Giao thông cơ điện Quảng Ninh, nhằm sử dụng các nguồn lực tài chính một cách tiết kiệm và hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2018 tại trường Cao đẳng nghề Giao thông cơ điện Quảng Ninh, với trọng tâm là cơ chế tự chủ tài chính trong các hoạt động thu chi và quản lý tài chính.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nhà trường hoàn thiện quyền tự chủ tài chính, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các đơn vị có điều kiện tương tự. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, cải thiện đời sống cán bộ, giảng viên và tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn ngân sách nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công, tập trung vào khái niệm tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập. Tự chủ tài chính được hiểu là quyền chủ động và chịu trách nhiệm của đơn vị trong việc tạo nguồn thu và chi tiêu nhằm thực hiện nhiệm vụ được giao. Các đặc điểm chính của tự chủ tài chính bao gồm quyền đi đôi với trách nhiệm, tự chủ có giới hạn dưới sự kiểm tra, giám sát của Nhà nước, và sự gắn kết giữa tự chủ tài chính với các quyền tự chủ khác như tổ chức bộ máy và hoạt động chuyên môn.

Khung lý thuyết cũng đề cập đến các nội dung tự chủ tài chính gồm: nguồn tài chính (ngân sách nhà nước, thu từ hoạt động sự nghiệp, viện trợ, nguồn khác), quyền tự chủ về nguồn thu và mức thu, các khoản chi và quyết định chi, kết quả và phân phối kết quả tài chính, cơ chế quản lý tài sản công, và xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ. Ngoài ra, luận văn tham khảo kinh nghiệm tự chủ tài chính từ các trường cao đẳng nghề trong nước như Cao đẳng Kinh tế kỹ thuật Quảng Ninh, Cao đẳng Than - khoáng sản Quảng Ninh và Cao đẳng nghề - bách nghệ Hải Phòng để rút ra bài học phù hợp.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: tự chủ tài chính, đơn vị sự nghiệp công lập, nguồn thu sự nghiệp, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, quy chế chi tiêu nội bộ, và quản lý tài sản công.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng nhằm đánh giá thực trạng tự chủ tài chính tại trường Cao đẳng nghề Giao thông cơ điện Quảng Ninh. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thu thập từ các phòng ban chuyên môn của nhà trường như Phòng Kế hoạch tài chính, Phòng Quản trị phục vụ, Phòng Tổ chức cán bộ, Phòng Công tác học sinh sinh viên và Phòng Đào tạo, tập trung vào giai đoạn 2016-2018.

Cỡ mẫu nghiên cứu được xác định theo công thức Slovin với độ tin cậy 90%, tổng thể mẫu là 2634 người (150 cán bộ, giảng viên và 2484 sinh viên). Tác giả đã khảo sát 300 mẫu gồm 100 cán bộ, giảng viên và 200 sinh viên nhằm đảm bảo tính khách quan và chính xác. Nội dung khảo sát tập trung vào các lĩnh vực quản lý tài chính, tổ chức bộ máy, quản lý thu chi, lập dự toán, quyết toán và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính.

Phương pháp phân tích số liệu sử dụng phần mềm Excel để xử lý, phân loại và tổng hợp dữ liệu. Các phương pháp thống kê mô tả và so sánh được áp dụng để đánh giá sự thay đổi về quy mô đào tạo, nguồn thu tài chính, chi phí và chênh lệch thu chi qua các năm. Các chỉ tiêu nghiên cứu bao gồm nhóm chỉ tiêu về dự toán, các khoản thu, các khoản chi và chênh lệch thu - chi tài chính nhằm đánh giá hiệu quả tự chủ tài chính của nhà trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nguồn thu và cơ cấu nguồn thu: Tổng nguồn thu của trường trong giai đoạn 2016-2018 có xu hướng tăng nhẹ, trong đó nguồn thu từ ngân sách nhà nước chiếm khoảng 60-65%, còn lại là nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp và các dịch vụ đào tạo. Thu học phí và lệ phí tuyển sinh là các khoản thu chính, chiếm khoảng 25-30% tổng nguồn thu. Tuy nhiên, nguồn thu ngoài ngân sách còn hạn chế, chưa được khai thác triệt để.

2. Chi tiêu và quản lý chi phí: Chi thường xuyên chiếm khoảng 70-75% tổng chi, trong đó chi cho tiền lương, phụ cấp và bảo hiểm xã hội chiếm tỷ trọng lớn nhất (khoảng 50%). Chi không thường xuyên và chi đầu tư xây dựng cơ bản còn hạn chế do thiếu nguồn tài chính chủ động. Việc phân bổ chi tiêu chưa thực sự linh hoạt, nhiều khoản chi chưa được tiết kiệm tối đa.

3. Hiệu quả tự chủ tài chính: Nhà trường đã xây dựng và thực hiện quy chế chi tiêu nội bộ, góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch trong quản lý tài chính. Tuy nhiên, việc lập dự toán và quyết toán còn chậm, chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu quản lý. Đội ngũ cán bộ quản lý tài chính có trình độ chuyên môn chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác tài chính.

4. Đánh giá của cán bộ, giảng viên và sinh viên: Khoảng 70% cán bộ, giảng viên đồng ý rằng mức thu học phí hiện tại phù hợp với thực tế, nhưng có hơn 60% đề xuất tăng học phí để nâng cao khả năng tự chủ tài chính. Sinh viên cũng thể hiện mức độ hài lòng trung bình về các khoản thu, tuy nhiên vẫn còn ý kiến về việc cần minh bạch hơn trong sử dụng nguồn thu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc nhà trường còn phụ thuộc nhiều vào nguồn ngân sách nhà nước, chưa chủ động khai thác các nguồn thu ngoài ngân sách. So với các trường cao đẳng nghề khác trong tỉnh Quảng Ninh, trường Cao đẳng nghề Giao thông cơ điện Quảng Ninh có mức thu nhập tăng thêm cho cán bộ, giảng viên thấp hơn khoảng 15-20%, ảnh hưởng đến động lực làm việc và thu hút nhân lực chất lượng cao.

Việc áp dụng quy chế chi tiêu nội bộ đã tạo ra sự minh bạch và công bằng trong phân bổ nguồn lực, tuy nhiên công tác lập dự toán và quyết toán còn chưa khoa học, dẫn đến tình trạng chậm trễ và thiếu chính xác trong quản lý tài chính. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với thực trạng chung của nhiều đơn vị sự nghiệp công lập tại Việt Nam, nơi mà tự chủ tài chính vẫn còn mang tính hình thức và chưa phát huy hết hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện cơ cấu nguồn thu qua các năm, biểu đồ tròn phân bổ các khoản chi, và bảng so sánh mức thu nhập tăng thêm giữa các trường cao đẳng nghề trong tỉnh để minh họa rõ nét hơn về hiệu quả tự chủ tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý tài chính và kế toán nhằm nâng cao trình độ nghiệp vụ, đảm bảo công tác lập dự toán, quyết toán chính xác và kịp thời. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Tổ chức cán bộ.

2. Tăng cường khai thác nguồn thu ngoài ngân sách: Chủ động mở rộng các hoạt động đào tạo liên kết, dịch vụ đào tạo lái xe, đào tạo nghề ngắn hạn nhằm đa dạng hóa nguồn thu, giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể: Phòng Đào tạo và Ban Quản lý dự án.

3. Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ: Rà soát, bổ sung và cập nhật quy chế chi tiêu nội bộ phù hợp với thực tế hoạt động, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và minh bạch trong sử dụng nguồn tài chính. Thời gian thực hiện: 2023. Chủ thể: Ban Giám hiệu và Phòng Tài chính - Kế toán.

4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Đẩy mạnh ứng dụng phần mềm quản lý tài chính, kế toán để nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin phối hợp Phòng Tài chính - Kế toán.

5. Tăng cường quyền tự chủ và trách nhiệm của các đơn vị trực thuộc: Giao quyền tự chủ tài chính cho các khoa, phòng ban trong phạm vi cho phép, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát để đảm bảo sử dụng nguồn lực hiệu quả. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể: Ban Giám hiệu và các đơn vị trực thuộc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý tài chính các trường cao đẳng nghề: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính, giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững nhà trường.

2. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và tài chính công: Nghiên cứu này làm rõ những khó khăn, hạn chế trong thực hiện tự chủ tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập, từ đó đề xuất các chính sách hỗ trợ phù hợp.

3. Giảng viên và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công: Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích về lý luận và thực tiễn quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập, giúp nâng cao kiến thức chuyên môn.

4. Các đơn vị sự nghiệp công lập khác có nhu cầu tự chủ tài chính: Kinh nghiệm và giải pháp được đề xuất có thể áp dụng hoặc điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế của các đơn vị tương tự nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

Câu hỏi thường gặp

1. Tự chủ tài chính là gì và tại sao lại quan trọng đối với các trường cao đẳng nghề?
   Tự chủ tài chính là quyền chủ động và chịu trách nhiệm của đơn vị trong việc tạo nguồn thu và chi tiêu để thực hiện nhiệm vụ. Nó giúp trường nâng cao hiệu quả quản lý, tăng nguồn lực tài chính, cải thiện chất lượng đào tạo và đời sống cán bộ, giảng viên.

2. Các nguồn thu chính của trường Cao đẳng nghề Giao thông cơ điện Quảng Ninh gồm những gì?
   Nguồn thu chính gồm ngân sách nhà nước cấp (khoảng 60-65%), thu học phí, lệ phí tuyển sinh, thu từ các hoạt động sự nghiệp và dịch vụ đào tạo. Nguồn thu ngoài ngân sách còn hạn chế và cần được khai thác hiệu quả hơn.

3. Những khó khăn lớn nhất trong thực hiện tự chủ tài chính tại trường là gì?
   Khó khăn gồm phụ thuộc nhiều vào ngân sách nhà nước, nguồn thu ngoài ngân sách hạn chế, công tác lập dự toán và quyết toán chưa kịp thời, đội ngũ quản lý tài chính chưa đồng đều về trình độ và kinh nghiệm.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả tự chủ tài chính tại trường?
   Cần nâng cao năng lực quản lý tài chính, đa dạng hóa nguồn thu, hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường quyền tự chủ cho các đơn vị trực thuộc.

5. Quy chế chi tiêu nội bộ có vai trò như thế nào trong quản lý tài chính?
   Quy chế chi tiêu nội bộ là công cụ quản lý tài chính quan trọng, giúp phân bổ nguồn lực hợp lý, đảm bảo tiết kiệm, minh bạch và công bằng trong sử dụng kinh phí, đồng thời tạo động lực cho cán bộ, giảng viên.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt tại trường Cao đẳng nghề Giao thông cơ điện Quảng Ninh.
• Thực trạng tự chủ tài chính giai đoạn 2016-2018 cho thấy nhà trường còn nhiều hạn chế về nguồn thu, quản lý chi tiêu và năng lực quản lý tài chính.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý, đa dạng hóa nguồn thu, hoàn thiện quy chế chi tiêu và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm tăng cường hiệu quả tự chủ tài chính.
• Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững nhà trường trong giai đoạn tiếp theo.
• Khuyến nghị nhà trường triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện hơn cơ chế tự chủ tài chính.

Hành động tiếp theo: Ban Giám hiệu và các phòng ban liên quan cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tế.