Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành y tế ngày càng phát triển và đặt ra yêu cầu cao về chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, việc áp dụng các phương pháp quản lý hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động bệnh viện trở nên cấp thiết. Theo Bộ Y tế, từ năm 2016, Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện đã đưa ra tiêu chuẩn thực hiện 5S gồm Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc và Sẵn sàng nhằm cải thiện môi trường chăm sóc sức khỏe. Tại Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang, việc triển khai 5S tại Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực bắt đầu từ năm 2018 nhưng chưa có nghiên cứu đánh giá toàn diện về thực trạng và hiệu quả thực hiện.

Nghiên cứu này được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2021, nhằm mục tiêu đánh giá thực trạng triển khai 5S tại Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực, phân tích các thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện. Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, với cỡ mẫu 64 lần quan sát tại 16 vị trí trong khoa, cùng các cuộc phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm với đại diện lãnh đạo, nhân viên và người nhà bệnh nhân.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến chất lượng quản lý bệnh viện, nâng cao hiệu quả hoạt động và sự hài lòng của nhân viên cũng như người bệnh. Đồng thời, nghiên cứu góp phần hoàn thiện các chính sách và quy trình thực hiện 5S tại bệnh viện, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong lĩnh vực y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết 5S, một phương pháp quản lý trực quan gồm năm trụ cột: Sàng lọc (Seiri), Sắp xếp (Seiton), Sạch sẽ (Seiso), Săn sóc (Seiketsu) và Sẵn sàng (Shitsuke). 5S được áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực y tế nhằm nâng cao hiệu quả công việc, giảm lãng phí và cải thiện môi trường làm việc. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Sàng lọc (S1): Loại bỏ vật dụng không cần thiết, giữ lại những vật dụng cần thiết với lượng vừa đủ.
  • Sắp xếp (S2): Bố trí vật dụng một cách khoa học, dễ tìm, dễ lấy, dễ trả lại vị trí.
  • Sạch sẽ (S3): Vệ sinh tổng thể và duy trì môi trường làm việc sạch sẽ, an toàn.
  • Săn sóc (S4): Tiêu chuẩn hóa và duy trì các hoạt động của ba trụ cột đầu.
  • Sẵn sàng (S5): Rèn luyện thói quen duy trì các quy trình 5S một cách tự giác và bền vững.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các mô hình quản lý chất lượng và cải tiến liên tục trong y tế, như Lean Hospital, nhằm tăng cường hiệu quả và an toàn trong chăm sóc sức khỏe.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Định lượng: Thu thập qua bảng kiểm đánh giá thực trạng 5S tại 16 vị trí trong Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực, với tổng cộng 64 lần quan sát (mỗi vị trí 4 lần).
    • Định tính: Phỏng vấn sâu 3 đại diện lãnh đạo và thảo luận nhóm 4 nhóm với tổng 24 người gồm bác sĩ, điều dưỡng, phòng ban chức năng và người nhà bệnh nhân.

  • Cỡ mẫu:
    Cỡ mẫu định lượng được tính toán dựa trên công thức xác định tỷ lệ với mức sai số 5%, ước tính tỷ lệ đạt trên 4,5 điểm là 80%, cho kết quả tối thiểu 62 lần quan sát, thực tế thu thập 64 lần.

  • Phương pháp phân tích:

    • Định lượng: Tính điểm trung bình cho từng trụ cột 5S và tổng điểm 5S, phân loại mức độ thực hiện theo thang điểm (rất tốt, tốt, chưa tốt).
    • Định tính: Phân tích nội dung phỏng vấn và thảo luận nhóm theo chủ đề thuận lợi, khó khăn, trích dẫn ý kiến tiêu biểu minh họa.

  • Timeline nghiên cứu:
    Thực hiện từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2021, gồm các giai đoạn chuẩn bị, thu thập số liệu, phân tích và báo cáo kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giai đoạn lập kế hoạch:
    Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực đã chuẩn bị tương đối đầy đủ các yếu tố cần thiết cho việc triển khai 5S với điểm trung bình 4,0-4,5 trên thang 5, đạt mức tốt. Các công cụ đánh giá, chương trình tập huấn và bảng checklist được xây dựng bài bản, tạo nền tảng vững chắc cho các giai đoạn tiếp theo.

  2. Giai đoạn triển khai:
    Việc phân công nhiệm vụ rõ ràng, xây dựng mạng lưới phụ trách 5S và tổ chức các buổi tổng vệ sinh định kỳ giúp triển khai 5S đồng bộ. Điểm trung bình các hoạt động đạt mức tốt, tuy nhiên một số trụ cột như S2 (Sắp xếp), S4 (Săn sóc) và S5 (Sẵn sàng) chưa đạt mức tốt, với điểm trung bình lần lượt là 3,7; 3,73 và 3,55.

  3. Giai đoạn kiểm tra và đánh giá:
    Các yếu tố như sự cam kết của lãnh đạo và nhân viên, các cuộc họp và hoạt động nhóm đều đạt điểm rất tốt (4,5). Tuy nhiên, ý thức áp dụng 5S của lãnh đạo và nhân viên chỉ đạt 3,7, cho thấy còn tồn tại hạn chế trong việc duy trì và thực hiện nghiêm túc 5S.

  4. Kết quả tổng thể thực hiện 5S:
    Điểm trung bình chung của 5S tại khoa là 3,7/5 (65%), trong đó S1 (Sàng lọc) và S3 (Sạch sẽ) được đánh giá tốt, còn lại các trụ cột khác chưa đạt yêu cầu.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy khoa đã có sự chuẩn bị và triển khai 5S tương đối bài bản, phù hợp với các nghiên cứu tại các bệnh viện trong nước và quốc tế. Việc đạt điểm cao ở các trụ cột S1 và S3 phản ánh sự chú trọng vào việc loại bỏ vật dụng không cần thiết và duy trì vệ sinh môi trường làm việc. Tuy nhiên, điểm thấp ở S2, S4 và S5 cho thấy khó khăn trong việc duy trì sắp xếp khoa học, tiêu chuẩn hóa và rèn luyện thói quen bền vững.

Nguyên nhân chính được xác định là do ý thức áp dụng 5S của nhân viên chưa đồng đều, ảnh hưởng bởi áp lực công việc chuyên môn và thiếu sự giám sát thường xuyên. Điều này tương đồng với các nghiên cứu tại Việt Nam và các nước có thu nhập trung bình, nơi mà nguồn lực hạn chế và sự thay đổi văn hóa tổ chức là thách thức lớn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình từng trụ cột 5S và bảng so sánh mức độ thực hiện giữa các khu vực trong khoa, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và tập trung cải tiến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức:
    Tổ chức các khóa tập huấn định kỳ cho toàn bộ nhân viên về 5S, nhấn mạnh vai trò và lợi ích của từng trụ cột, đặc biệt là S2, S4 và S5. Mục tiêu nâng điểm trung bình ý thức áp dụng 5S lên trên 4,0 trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý chất lượng phối hợp Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực.

  2. Xây dựng quy chế khen thưởng và kiểm tra giám sát:
    Ban hành quy chế khen thưởng, kỷ luật rõ ràng, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát thường xuyên, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19. Mục tiêu duy trì thực hiện 5S liên tục và nâng cao hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện và lãnh đạo khoa.

  3. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị:
    Đề xuất bổ sung trang thiết bị, cải tạo cơ sở hạ tầng phù hợp với yêu cầu 5S, giảm tình trạng quá tải và hỗ trợ sắp xếp khoa học. Mục tiêu hoàn thành trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế hoạch phối hợp Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực.

  4. Tăng cường sự tham gia của người nhà bệnh nhân:
    Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và phối hợp với người nhà bệnh nhân trong việc tuân thủ quy định 5S, tạo môi trường làm việc và chăm sóc an toàn, hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Khoa Điều dưỡng và phòng Công tác xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo bệnh viện và các khoa phòng:
    Giúp hiểu rõ thực trạng triển khai 5S, từ đó xây dựng chính sách, kế hoạch cải tiến phù hợp, nâng cao chất lượng quản lý và chăm sóc bệnh nhân.

  2. Nhân viên y tế và quản lý chất lượng:
    Cung cấp kiến thức thực tiễn về 5S, các khó khăn và giải pháp, giúp nâng cao ý thức và kỹ năng thực hiện 5S trong công việc hàng ngày.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, quản lý y tế:
    Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực quản lý y tế, đồng thời cung cấp dữ liệu thực tế về áp dụng 5S tại bệnh viện.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tư vấn y tế:
    Hỗ trợ đánh giá hiệu quả các chương trình cải tiến chất lượng bệnh viện, từ đó đề xuất các chính sách hỗ trợ và hướng dẫn triển khai 5S hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. 5S là gì và tại sao lại quan trọng trong bệnh viện?
    5S là phương pháp quản lý gồm Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc và Sẵn sàng, giúp cải thiện môi trường làm việc, giảm lãng phí và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Ví dụ, tại Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực, 5S giúp rút ngắn thời gian tìm kiếm vật dụng và giảm sai sót trong chuyên môn.

  2. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn này là gì?
    Nghiên cứu kết hợp định lượng (bảng kiểm đánh giá 5S tại 16 vị trí với 64 lần quan sát) và định tính (phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm) nhằm đánh giá toàn diện thực trạng và phân tích nguyên nhân.

  3. Những khó khăn chính khi triển khai 5S tại Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực là gì?
    Bao gồm ý thức áp dụng 5S chưa đồng đều, áp lực công việc chuyên môn, thiếu giám sát thường xuyên, hạn chế về cơ sở vật chất và trang thiết bị, cũng như ảnh hưởng của dịch Covid-19.

  4. Làm thế nào để duy trì và nâng cao hiệu quả thực hiện 5S?
    Cần có sự cam kết của lãnh đạo, đào tạo liên tục, xây dựng quy chế khen thưởng, kiểm tra giám sát thường xuyên và cải thiện điều kiện làm việc. Ví dụ, việc tổ chức các buổi tổng vệ sinh định kỳ và đánh giá hàng tuần đã giúp duy trì 5S tại khoa.

  5. Ai nên tham khảo kết quả nghiên cứu này?
    Lãnh đạo bệnh viện, nhân viên y tế, nhà quản lý chất lượng, nhà nghiên cứu và cơ quan quản lý nhà nước đều có thể sử dụng kết quả để cải tiến hoạt động và chính sách quản lý y tế.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã đánh giá toàn diện thực trạng triển khai 5S tại Khoa Ngoại Thần kinh - Lồng ngực, Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang năm 2021, với điểm trung bình 5S đạt 3,7/5, trong đó S1 và S3 đạt tốt, các trụ cột còn lại cần cải thiện.
  • Giai đoạn lập kế hoạch và triển khai được thực hiện bài bản, tuy nhiên ý thức áp dụng 5S của nhân viên và lãnh đạo còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả duy trì.
  • Thuận lợi gồm sự quan tâm của lãnh đạo, nguồn nhân lực ổn định, cơ sở vật chất tương đối phù hợp và sự phối hợp của người bệnh, người nhà. Khó khăn chủ yếu là thiếu giám sát liên tục, hạn chế về tài chính và trang thiết bị, cũng như tác động của dịch Covid-19.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, tăng cường giám sát, cải thiện điều kiện làm việc và thúc đẩy sự tham gia của người nhà bệnh nhân.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện và nhân rộng mô hình 5S tại bệnh viện, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sự hài lòng của người bệnh.

Call-to-action: Các đơn vị y tế và nhà quản lý cần áp dụng nghiêm túc các khuyến nghị từ nghiên cứu để phát huy tối đa lợi ích của 5S, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ nhằm duy trì và nâng cao chất lượng quản lý bệnh viện.