Luận án tiến sĩ luật học: Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong việc bảo đảm quyền con người ở Việt Nam hiện nay

Các nghiên cứu về TNXH của DN bắt đầu từ những năm 1950, với các tác giả như Bowen, Carroll và Freeman. Bowen (1953) định nghĩa TNXH của DN là trách nhiệm của doanh nhân trong việc không làm tổn hại đến quyền lợi của người khác. Carroll (1979) phát triển mô hình ba chiều về hiệu suất xã hội của doanh nghiệp, bao gồm trách nhiệm kinh tế, pháp lý, đạo đức và từ thiện. Tại Việt Nam, các nhà nghiên cứu như Nguyễn Đình Cung và Hoàng Long cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của TNXH của DN trong việc phát triển bền vững và đóng góp cho xã hội.

Mặc dù có nhiều nghiên cứu về TNXH của DN, nhưng các nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào khía cạnh lý thuyết mà chưa đi sâu vào thực tiễn tại Việt Nam. Các nghiên cứu cũng chưa đánh giá đầy đủ về tác động của TNXH của DN đến QCN, đặc biệt là trong các lĩnh vực lao động và môi trường. Điều này tạo ra nhu cầu cấp thiết cho việc nghiên cứu sâu hơn về thực trạng và đề xuất giải pháp cụ thể.

TNXH của DN được định nghĩa là trách nhiệm của doanh nghiệp đối với xã hội, vượt ra ngoài lợi ích kinh tế. Nó bao gồm các khía cạnh như trách nhiệm pháp lý, đạo đức và từ thiện. Đặc điểm chính của TNXH của DN là tính tự nguyện và sự cam kết đóng góp cho sự phát triển bền vững của xã hội. Các yếu tố ảnh hưởng đến TNXH của DN bao gồm văn hóa doanh nghiệp, áp lực từ các bên liên quan và quy định pháp luật.

Các tiêu chí đánh giá TNXH của DN bao gồm mức độ tuân thủ pháp luật, đóng góp cho cộng đồng, bảo vệ môi trường và đảm bảo quyền lợi của người lao động. Các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 26000 và SA8000 cũng được sử dụng làm tham chiếu. Tại Việt Nam, các tiêu chí này cần được điều chỉnh phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội và pháp luật hiện hành.

Nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam chưa thực hiện đầy đủ TNXH của DN trong việc bảo đảm quyền lợi của người lao động. Các vấn đề như lương thấp, điều kiện làm việc không an toàn và sử dụng lao động trẻ em vẫn còn phổ biến. Mặc dù đã có các quy định pháp luật, nhưng việc thực thi vẫn còn nhiều bất cập, dẫn đến tình trạng vi phạm QCN nghiêm trọng.

Các doanh nghiệp tại Việt Nam thường xuyên bị chỉ trích vì gây ô nhiễm môi trường. Việc xử lý chất thải không đúng quy định và khai thác tài nguyên thiên nhiên bừa bãi là những vấn đề nổi cộm. Mặc dù đã có các chính sách và quy định về bảo vệ môi trường, nhưng hiệu quả thực thi vẫn còn hạn chế, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ hơn từ nhà nước.

Cần hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến TNXH của DN, đặc biệt là trong các lĩnh vực lao động và môi trường. Các quy định cần rõ ràng, cụ thể và có tính khả thi cao. Đồng thời, cần xây dựng các chính sách khuyến khích doanh nghiệp thực hiện TNXH của DN, như ưu đãi thuế hoặc hỗ trợ tài chính.

Việc nâng cao nhận thức về TNXH của DN cần được thực hiện thông qua các chương trình đào tạo và tuyên truyền. Các doanh nghiệp cần hiểu rõ lợi ích của việc thực hiện TNXH của DN đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và xã hội. Đồng thời, cần tăng cường sự tham gia của các bên liên quan, bao gồm người lao động, khách hàng và cộng đồng.