Luận văn thạc sĩ về tính bền vững của xã nông thôn mới Phú Châu, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội - Nguyễn Long Điệp, Đại học Quốc gia Hà Nội

• Tác giả: Nguyễn Long Điệp
• Người hướng dẫn: PGS. Đào Thế Anh
• Trường học: Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Khoa Học Bền Vững
• Đề tài: Tính Bền Vững Của Xã Nông Thôn Mới Phú Châu, Huyện Ba Vì, Thành Phố Hà Nội
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
• 1.7. Cơ cấu của luận văn
• 2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TÍNH BỀN VỮNG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
• 2.1. Một số khái niệm chung
• 2.1.1. Khái niệm về tính bền vững và phát triển nông thôn bền vững
• 3. THỰC TRẠNG TÍNH BỀN VỮNG CỦA XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN MỚI Ở XÃ PHÚ CHÂU, HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
• 3.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh của xã Phú Châu, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
• 3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội của xã Phú Châu
• 3.1.2. Thuận lợi và khó khăn trong công tác xông thôn mới
• 3.1.3. Tình hình triển khai xây dựng NTM ở xã Phú Châu, huyện Ba Vì
• 3.1.3.1. Hệ thống văn bản chỉ đạo từ huyện đến cơ sở
• 3.1.3.2. Công tác tuyên truyền
• 3.1.3.3. Công tác phát triển sản xuất
• 3.1.3.4. Kết quả huy động nguồn lực
• 3.1.4. Đánh giá tổng hợp các tiêu chí nông thôn mới xã Phú Châu năm 2012
• 3.1.5. Kết quả thực hiện xây dựng nông thôn mới đến năm 2015
• 3.1.6. Những kết quả đạt được trong công tác xây dựng nông thôn mới nâng cao, tính hết năm 2018
• 3.1.7. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân
• 3.1.7.1. Tồn tại, hạn chế
• 3.1.7.2. Nguyên nhân tồn tại, hạn chế
• 3.1.8. Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng nông thôn mới ở xã Phú Châu, huyện Ba Vì
• 4. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỦNG CỐ TÍNH BỀN VỮNG NÔNG THÔN MỚI Ở XÃ PHÚ CHÂU, HUYỆN BA VÌ
• 4.1. Phương hướng, mục tiêu về xây dựng nông thôn mới của xã Phú Châu, huyện Ba Vì
• 4.1.1. Phương hướng
• 4.2. Một số giải pháp củng cố tính bền vững của xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Phú Châu
• 4.2.1. Nhóm giải pháp củng cố, phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị
• 4.2.2. Nhóm giải pháp về phát triển kinh tế
• 4.2.3. Nhóm giải pháp đảm bảo an sinh xã hội, bảo vệ môi trường
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới Thiệu Tổng Quan Về Xã Nông Thôn Mới Phú Châu 55

Phú Châu, một xã thuộc huyện Ba Vì, Hà Nội, đang trên đà phát triển theo hướng nông thôn mới. Chương trình xây dựng nông thôn mới là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm nâng cao đời sống người dân, tạo cơ sở quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội. Xã Phú Châu, với vị trí địa lý thuận lợi và truyền thống văn hóa lâu đời, đang nỗ lực không ngừng để đạt được các tiêu chí của nông thôn mới, hướng tới sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, cũng đối mặt với không ít thách thức cần giải quyết. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích thực trạng, đánh giá tính bền vững và đề xuất các giải pháp để củng cố và phát triển nông thôn mới tại Phú Châu. Việc đánh giá toàn diện này là vô cùng quan trọng để đảm bảo rằng sự phát triển không chỉ là bề nổi mà còn đi vào chiều sâu, mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng. Phát triển bền vững không chỉ là tăng trưởng kinh tế mà còn bao gồm bảo vệ môi trường, đảm bảo an sinh xã hội và gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống. Điều này đòi hỏi sự tham gia tích cực của chính quyền, người dân và các tổ chức xã hội. Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được xem là một đòn bẩy quan trọng, là tiền đề để xã Phú Châu có thể vươn mình phát triển. Nông nghiệp, nông thôn và nông dân đóng vai trò quan trọng. Chương trình này không chỉ tập trung vào phát triển kinh tế mà còn chú trọng đến việc xây dựng một xã hội nông thôn văn minh, hiện đại, giàu bản sắc văn hóa dân tộc. Chính sách nông nghiệp và chính sách phát triển nông thôn đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và hỗ trợ quá trình này.

1.1. Vị trí địa lý và đặc điểm kinh tế xã hội của Phú Châu

Xã Phú Châu nằm ở phía Bắc huyện Ba Vì, cách trung tâm huyện 3km. Phía Đông giáp Sông Hồng, phía Tây giáp xã Đồng Thái, phía Bắc giáp xã Phú Phương, phía Nam giáp xã Tây Đằng. Tổng diện tích đất tự nhiên là 991,46ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp 424,3ha. Nghề chính của địa phương là thuần nông, có diện tích đất bãi bồi ven sông gần 200 ha phù xa, màu mỡ; có nghề truyền thống nón lá. Địa phương có truyền thống hiếu học từ xa xưa. Kinh tế xã hội những năm trước 2010 về hạ tầng giao thông, phúc lợi công cộng, đường, trường, trạm… còn ít được đầu tư, mức thu nhập còn thấp. Diện tích đất canh tác bình quân đầu người thấp 398m2/ khẩu. Ruộng đất chia manh mún từ năm 1993 khó khăn cho việc hiện đại hóa nông nghiệp. Phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế là những mục tiêu quan trọng trong quá trình xây dựng nông thôn mới ở Phú Châu.

1.2. Tổng quan về chương trình xây dựng nông thôn mới

Chương trình xây dựng nông thôn mới là một chương trình tổng thể, bao gồm nhiều lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và an ninh trật tự. Mục tiêu của chương trình là xây dựng nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường. Theo Quyết định 491/QĐ-TTg ngày 16 tháng 4 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ về Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới có 3 Bộ tiêu chí đánh giá sự phát triển nông thôn bao gồm Bộ tiêu chí cho cấp Xã nông thôn mới, Huyện nông thôn mới và Tỉnh nông thôn mới. Phát triển nông nghiệp bền vững, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống là những yếu tố then chốt của chương trình xây dựng nông thôn mới.

II. Thách Thức Vấn Đề Trong Xây Dựng Nông Thôn Mới 57

Mặc dù đạt được những thành tựu đáng kể, quá trình xây dựng nông thôn mới tại Phú Châu vẫn đối mặt với nhiều thách thức và vấn đề cần giải quyết. Một trong những thách thức lớn nhất là nguồn lực đầu tư còn hạn chế, đặc biệt là nguồn vốn để xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển sản xuất. Bên cạnh đó, nhận thức của một bộ phận người dân về nông thôn mới còn chưa đầy đủ, dẫn đến sự tham gia chưa tích cực vào các hoạt động của chương trình. Ngoài ra, vấn đề ô nhiễm môi trường, an ninh trật tự và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống cũng đặt ra nhiều khó khăn cho quá trình phát triển bền vững của xã. Hơn nữa, biến đổi khí hậu và thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, người dân và các tổ chức xã hội. Đồng thời, cần có những giải pháp sáng tạo và hiệu quả để huy động nguồn lực, nâng cao nhận thức cộng đồng và bảo vệ môi trường. Việc giải quyết các vấn đề này không chỉ giúp Phú Châu đạt được các tiêu chí của nông thôn mới mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai. Quản lý tài nguyên hiệu quả và ứng phó với biến đổi khí hậu là những yếu tố quan trọng để đảm bảo tính bền vững của xã nông thôn mới.

2.1. Những tồn tại và hạn chế trong quá trình xây dựng NTM

Nguồn lực đầu tư còn hạn chế, đặc biệt là nguồn vốn để xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển sản xuất. Nhận thức của một bộ phận người dân về nông thôn mới còn chưa đầy đủ, dẫn đến sự tham gia chưa tích cực vào các hoạt động của chương trình. Vấn đề ô nhiễm môi trường, an ninh trật tự và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Biến đổi khí hậu và thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp. Đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng NTM chủ yếu là kiêm nhiệm, chưa có kinh nghiệm, trong điều hành, chỉ đạo xây dựng NTM, cán bộ thay đổi nhiều do nghỉ công tác và luân chuyển cán bộ. Nguồn kinh phí hỗ trợ của cấp trên chưa đáp ứng với đề án. Nguồn thu của địa phương và vốn đối ứng của nhân dân, doanh nghiệp, xã hội hóa và một số nguồn vốn khác còn hạn chế. Quy hoạch nông thôn chưa đồng bộ và phát triển kinh tế hộ gia đình còn chậm là những hạn chế cần khắc phục.

2.2. Phân tích nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế

Nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế có thể kể đến như: Sự chỉ đạo, điều hành của một số cấp ủy, chính quyền còn chưa quyết liệt, chưa sâu sát. Công tác tuyên truyền, vận động còn chưa hiệu quả. Cơ chế, chính sách hỗ trợ còn chưa đủ mạnh. Năng lực của đội ngũ cán bộ còn hạn chế. Ý thức tự lực, tự cường của một bộ phận người dân còn chưa cao. Quản lý đất đai chưa hiệu quả và liên kết sản xuất còn yếu cũng là những nguyên nhân quan trọng.

III. Phát Huy Sức Mạnh Hệ Thống Chính Trị Để NTM Bền Vững 58

Để củng cố và phát triển nông thôn mới một cách bền vững tại Phú Châu, việc phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị là vô cùng quan trọng. Hệ thống chính trị cần đóng vai trò chủ đạo trong việc định hướng phát triển, xây dựng chính sách, huy động nguồn lực và tổ chức thực hiện các hoạt động của chương trình. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động để nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng. Đồng thời, cần xây dựng và củng cố hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh, đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và làm chủ của nhân dân. Hơn nữa, cần phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc giám sát, phản biện và tham gia vào quá trình xây dựng nông thôn mới. Sự tham gia tích cực của hệ thống chính trị sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp, giúp Phú Châu vượt qua những khó khăn, thách thức và đạt được những thành tựu to lớn hơn trong quá trình phát triển. Phân cấp quản lý và dân chủ hóa là những yếu tố quan trọng để phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị. Tăng cường năng lực cán bộ cũng là một yếu tố then chốt.

3.1. Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng bộ và chính quyền xã

Đảng bộ và chính quyền xã cần xác định rõ vai trò lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện đối với công tác xây dựng nông thôn mới. Cần xây dựng các nghị quyết, kế hoạch cụ thể, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Đồng thời, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để đảm bảo các chủ trương, chính sách được thực hiện một cách hiệu quả. Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước là những nhiệm vụ quan trọng.

3.2. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể

Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động để nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng. Cần tổ chức các hoạt động thiết thực, phù hợp với từng đối tượng để thu hút sự tham gia của đông đảo người dân. Đồng thời, cần phát huy vai trò giám sát, phản biện và tham gia vào quá trình xây dựng nông thôn mới. Vận động quần chúng và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân là những yếu tố quan trọng để thành công.

3.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực và tâm huyết

Cần tuyển chọn, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn cao và tâm huyết với sự nghiệp xây dựng nông thôn mới. Cần có cơ chế khuyến khích, tạo điều kiện để cán bộ phát huy năng lực, sáng tạo. Đồng thời, cần xử lý nghiêm những cán bộ vi phạm, gây ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và chính quyền. Đào tạo cán bộ và nâng cao trình độ quản lý là những nhiệm vụ cấp thiết.

IV. Phát Triển Kinh Tế Nông Thôn Nâng Cao Thu Nhập Bền Vững 59

Phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập bền vững cho người dân là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của chương trình xây dựng nông thôn mới. Để đạt được mục tiêu này, cần tập trung vào việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phát triển các ngành nghề có lợi thế cạnh tranh, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và xây dựng các chuỗi giá trị nông sản. Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện thuận lợi để người dân tiếp cận với các nguồn vốn, thông tin và thị trường. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ để khuyến khích khởi nghiệp, phát triển doanh nghiệp và tạo việc làm cho người dân. Việc phát triển kinh tế nông thôn không chỉ giúp nâng cao đời sống vật chất cho người dân mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của xã. Phát triển nông nghiệp hàng hóa, đa dạng hóa ngành nghề và tăng cường liên kết sản xuất là những giải pháp quan trọng. Hỗ trợ tín dụng và xúc tiến thương mại cũng đóng vai trò then chốt.

4.1. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi theo hướng hàng hóa

Cần rà soát, đánh giá lại tiềm năng, lợi thế của từng vùng để quy hoạch các vùng sản xuất chuyên canh, tập trung. Cần lựa chọn các loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu và nhu cầu thị trường. Đồng thời, cần khuyến khích ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả. Quy hoạch sản xuất và ứng dụng công nghệ cao là những yếu tố then chốt.

4.2. Phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ

Cần khôi phục, bảo tồn và phát triển các ngành nghề truyền thống của địa phương. Đồng thời, cần khuyến khích phát triển các ngành nghề mới, phù hợp với nhu cầu thị trường và có khả năng tạo việc làm cho người dân. Cần tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp và hộ kinh doanh phát triển dịch vụ thương mại, du lịch và các ngành nghề khác. Hỗ trợ khởi nghiệp và xây dựng thương hiệu là những giải pháp quan trọng.

4.3. Tăng cường liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm

Cần khuyến khích các hộ sản xuất, các doanh nghiệp và các tổ chức hợp tác liên kết với nhau để tạo thành các chuỗi giá trị nông sản. Cần xây dựng các kênh tiêu thụ ổn định, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm. Đồng thời, cần quảng bá, giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Xây dựng chuỗi giá trị và xúc tiến thương mại là những yếu tố quan trọng để thành công.

V. Đảm Bảo An Sinh Xã Hội Bảo Vệ Môi Trường Bền Vững 59

Đảm bảo an sinh xã hội, bảo vệ môi trường là yếu tố quan trọng đảm bảo tính bền vững. Cần quan tâm đến các đối tượng chính sách, người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn. Cần có các chính sách hỗ trợ về y tế, giáo dục, nhà ở và việc làm. Đồng thời, cần tăng cường công tác bảo vệ môi trường, đảm bảo nguồn nước sạch, xử lý chất thải và trồng cây xanh. Giảm nghèo bền vững, phát triển y tế và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên là những mục tiêu quan trọng. Nâng cao ý thức cộng đồng và xử lý ô nhiễm môi trường là những nhiệm vụ cấp thiết.

5.1. Thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội

Cần đảm bảo tất cả người dân đều được tiếp cận với các dịch vụ y tế, giáo dục cơ bản. Cần có các chính sách hỗ trợ cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn để họ có thể vươn lên trong cuộc sống. Đồng thời, cần tạo điều kiện để người dân có việc làm ổn định, có thu nhập đủ sống. Hỗ trợ y tế, hỗ trợ giáo dục và tạo việc làm là những giải pháp quan trọng.

5.2. Nâng cao chất lượng cuộc sống văn hóa tinh thần

Cần xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao để phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí của người dân. Cần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Đồng thời, cần khuyến khích các hoạt động văn hóa, văn nghệ lành mạnh, góp phần xây dựng đời sống tinh thần phong phú. Phát triển văn hóa và bảo tồn di sản là những yếu tố quan trọng.

5.3. Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu

Cần có các giải pháp để xử lý chất thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp. Cần bảo vệ nguồn nước, đảm bảo người dân được sử dụng nước sạch. Đồng thời, cần trồng cây xanh, phủ xanh đất trống đồi trọc. Cần có các biện pháp để ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai. Xử lý chất thải, bảo vệ nguồn nước và trồng cây xanh là những nhiệm vụ cấp thiết.

VI. Tương Lai Bền Vững Cho Nông Thôn Mới Xã Phú Châu 53

Với những nỗ lực không ngừng nghỉ và sự chung tay góp sức của toàn xã hội, nông thôn mới Phú Châu hứa hẹn sẽ có một tương lai tươi sáng. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, cần tiếp tục đổi mới tư duy, nâng cao năng lực quản lý và huy động mọi nguồn lực. Đồng thời, cần có sự kiên trì, quyết tâm và sáng tạo trong quá trình thực hiện. Phát triển bền vững không phải là đích đến mà là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng. Xây dựng cộng đồng vững mạnh và tạo dựng môi trường sống tốt đẹp là những yếu tố quan trọng để đảm bảo tương lai bền vững cho nông thôn mới Phú Châu.

6.1. Tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội

Cần tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp các công trình giao thông, thủy lợi, điện, trường học, trạm y tế. Đảm bảo các công trình này đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đầu tư hạ tầng và nâng cao chất lượng dịch vụ là những nhiệm vụ quan trọng.

6.2. Xây dựng nền nông nghiệp xanh sạch bền vững

Cần khuyến khích người dân áp dụng các phương pháp sản xuất nông nghiệp thân thiện với môi trường. Cần xây dựng các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Đồng thời, cần quảng bá, giới thiệu các sản phẩm nông sản sạch của địa phương đến người tiêu dùng. Phát triển nông nghiệp hữu cơ và xây dựng thương hiệu nông sản là những giải pháp quan trọng.

6.3. Phát triển du lịch cộng đồng du lịch sinh thái

Khai thác các tiềm năng du lịch của địa phương để phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái. Tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách. Đồng thời, cần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống và bảo vệ môi trường để phục vụ phát triển du lịch bền vững. Khai thác tiềm năng du lịch và bảo tồn văn hóa là những yếu tố quan trọng.