Báo Cáo Nghiệm Thu Nghiên Cứu Về Tiêu Chuẩn Tuyển Chọn Vận Động Viên Taekwondo Tại TP. Hồ Chí Minh

Việc tuyển chọn VĐV Taekwondo khoa học đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng lực lượng VĐV chất lượng cao, đảm bảo sự phát triển bền vững của phong trào Taekwondo tại TP.HCM. Một quy trình tuyển chọn được xây dựng trên cơ sở khoa học sẽ giúp phát hiện những tài năng trẻ có tiềm năng phát triển, đồng thời giúp định hướng đúng đắn cho quá trình tập luyện và thi đấu của các VĐV. PGS. Lê Nguyệt Nga và PGS. Trịnh Hùng Thanh (1993) nhấn mạnh rằng tuyển chọn thể thao là một quá trình nhiều giai đoạn, tập trung vào khả năng vận động, hình thái, chức năng, tâm lý và kỹ thuật của VĐV. Bên cạnh đó, việc tuyển chọn khoa học còn giúp giảm thiểu rủi ro chấn thương và tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực trong quá trình đào tạo.

Hiện nay, công tác tuyển chọn VĐV Taekwondo tại TP.HCM vẫn còn nhiều hạn chế. Chủ yếu dựa vào kinh nghiệm chủ quan của huấn luyện viên (HLV) và thành tích thi đấu tại các giải. Điều này dẫn đến việc bỏ sót những tài năng trẻ có tiềm năng phát triển nhưng chưa có cơ hội thể hiện. Theo nghiên cứu của Lâm Quang Thành (2000), tuyển chọn VĐV khoa học, huấn luyện khoa học và quản lý khoa học là ba yếu tố then chốt trong đào tạo VĐV. Để khắc phục tình trạng này, cần xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn tuyển chọn rõ ràng, dựa trên các chỉ số khoa học về hình thái, thể lực, kỹ thuật, tâm lý và chức năng sinh lý. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở đào tạo, HLV và các nhà khoa học thể thao.

Thể lực và kỹ thuật là hai yếu tố then chốt trong tiêu chuẩn tuyển chọn VĐV Taekwondo. Thể lực bao gồm các tố chất như sức mạnh, sức bền, tốc độ, sự khéo léo và linh hoạt. Kỹ thuật bao gồm các đòn đá, đòn tay, kỹ năng di chuyển và phòng thủ. Cần phải đánh giá các yếu tố này thông qua các test kiểm tra chuyên môn, đảm bảo tính khách quan và tin cậy. VĐV cần có nền tảng thể lực tốt để có thể thực hiện các kỹ thuật một cách hiệu quả và bền bỉ trong suốt trận đấu. Đồng thời, cần có kỹ thuật điêu luyện để có thể tấn công, phòng thủ và phản công một cách linh hoạt và hiệu quả. Sự kết hợp hài hòa giữa thể lực và kỹ thuật là yếu tố quan trọng để VĐV đạt được thành tích cao.

Bên cạnh thể lực và kỹ thuật, yếu tố tâm lý và chức năng sinh lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tuyển chọn VĐV Taekwondo. Yếu tố tâm lý bao gồm sự tự tin, ý chí chiến đấu, khả năng kiểm soát cảm xúc và sự tập trung. Chức năng sinh lý bao gồm hệ tim mạch, hô hấp, hệ thần kinh và hệ cơ xương khớp. Cần phải đánh giá các yếu tố này thông qua các bài test tâm lý và kiểm tra y sinh học. VĐV cần có tâm lý vững vàng để có thể vượt qua áp lực thi đấu và duy trì sự tập trung cao độ. Đồng thời, cần có chức năng sinh lý tốt để có thể đáp ứng được cường độ vận động cao trong quá trình tập luyện và thi đấu.

Việc xây dựng bảng điểm chi tiết cho từng giai đoạn huấn luyện Taekwondo là rất quan trọng để đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả của quá trình tuyển chọn. Mỗi giai đoạn huấn luyện (sơ bộ, chuyên môn hóa ban đầu, chuyên môn hóa sâu, hoàn thiện thể thao) sẽ có những yêu cầu khác nhau về thể lực, kỹ thuật và tâm lý. Bảng điểm cần phản ánh được những yêu cầu này, đồng thời phải đảm bảo tính khách quan, tin cậy và dễ sử dụng. Cần có sự tham gia của các HLV, chuyên gia và nhà khoa học thể thao trong quá trình xây dựng bảng điểm, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.

Sau khi đánh giá từng chỉ tiêu theo thang điểm, cần có công thức tính điểm tổng hợp để đánh giá và phân loại VĐV. Công thức tính điểm cần được xây dựng dựa trên tỷ trọng ảnh hưởng của từng chỉ tiêu đến thành tích thi đấu. Theo kết quả nghiên cứu, đề tài đã xác định công thức (A) tính tổng điểm tuyển chọn VĐV có tính đến tỷ trọng ảnh hưởng là: βi x Ci A = ∑ 10n i (A : Tổng điểm có tính tới tỷ trọng ảnh hưởng, ∑ : Ký hiệu tổng, Ci : Điểm từng chỉ tiêu theo C, βi : Tỷ trọng ảnh hưởng của từng chỉ tiêu, n i : Số chỉ tiêu trong từng yếu tố, 10: là số điểm tối đa của từng chỉ tiêu). Dựa trên điểm tổng hợp, có thể phân loại VĐV thành các nhóm khác nhau (ví dụ: tiềm năng cao, tiềm năng trung bình, cần cải thiện), từ đó đưa ra kế hoạch đào tạo phù hợp.

Quy trình tuyển chọn Taekwondo năng khiếu bao gồm các bước cơ bản sau: (1) Thông báo tuyển chọn rộng rãi trên các phương tiện truyền thông và tại các cơ sở đào tạo. (2) Tổ chức sơ tuyển để loại bỏ những ứng viên không đủ điều kiện cơ bản (ví dụ: chiều cao, cân nặng, sức khỏe). (3) Tổ chức kiểm tra chuyên môn (thể lực, kỹ thuật, tâm lý) theo hệ thống test đã được xây dựng. (4) Đánh giá kết quả và phân loại ứng viên theo thang tuyển chọn. (5) Phỏng vấn và đánh giá tiềm năng phát triển của ứng viên. (6) Ra quyết định tuyển chọn và thông báo kết quả cho ứng viên.

Việc đánh giá tiềm năng phát triển của VĐV trẻ Taekwondo là rất quan trọng để đảm bảo đầu tư đúng hướng và hiệu quả. Cần phải xem xét các yếu tố như khả năng tiếp thu kỹ thuật mới, ý chí chiến đấu, sự kiên trì và nỗ lực trong tập luyện. Đồng thời, cần đánh giá các yếu tố di truyền và tiềm năng phát triển về thể lực và tâm lý. Việc theo dõi và đánh giá thường xuyên trong quá trình tập luyện và thi đấu cũng rất quan trọng để có cái nhìn toàn diện về tiềm năng phát triển của VĐV. Ví dụ, Trần Hiếu Ngân (Huy chương bạc Olympic 2000) và Nguyễn Hữu Nhân (Huy chương vàng Taekwondo trẻ Châu Á) là những ví dụ điển hình về việc phát hiện và bồi dưỡng thành công các tài năng trẻ Taekwondo tại TP.HCM.

Mặc dù đã đạt được những tiến bộ nhất định, quy trình tuyển chọn Taekwondo vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục. Đó là sự thiếu hụt về trang thiết bị hiện đại để kiểm tra và đánh giá VĐV, sự hạn chế về nguồn lực tài chính để đầu tư cho công tác tuyển chọn và đào tạo, và sự thiếu hụt về đội ngũ chuyên gia có trình độ cao trong lĩnh vực khoa học thể thao. Cần có sự quan tâm và đầu tư hơn nữa từ các cấp quản lý để khắc phục những hạn chế này, tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của Taekwondo.

Để nâng cao hiệu quả tuyển chọn Taekwondo, cần thực hiện các giải pháp sau: (1) Tăng cường đầu tư cho trang thiết bị và cơ sở vật chất phục vụ công tác tuyển chọn. (2) Xây dựng chương trình đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn cho HLV và cán bộ quản lý thể thao. (3) Tăng cường hợp tác với các trường đại học và viện nghiên cứu về thể thao để ứng dụng các tiến bộ khoa học vào công tác tuyển chọn và đào tạo. (4) Tổ chức các hội thảo, tập huấn để chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao trình độ chuyên môn cho các HLV và cán bộ quản lý thể thao. (5) Xây dựng mạng lưới tuyển chọn rộng khắp, từ cơ sở đến cấp thành phố.