Tổng quan nghiên cứu

Viết là một trong bốn kỹ năng ngôn ngữ quan trọng mà sinh viên ngoại ngữ cần thành thạo, đặc biệt trong bối cảnh học tiếng Anh chuyên ngành. Tại Trường Đại học Thương mại (TMU), sinh viên năm hai khoa Tiếng Anh đang gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển kỹ năng viết, đặc biệt là viết theo nhiệm vụ kết hợp với định hướng phát triển nghề nghiệp. Theo khảo sát, 70% sinh viên đạt trình độ viết ở mức A2 theo Khung Tham chiếu Ngôn ngữ Chung Châu Âu (CEFR), trong khi mục tiêu của trường là từ A2 đến B1. Bên cạnh đó, 55% sinh viên cho rằng nội dung môn học viết hiện tại quá khó và không hấp dẫn, dẫn đến động lực học tập thấp. Mục tiêu nghiên cứu là thiết kế một chương trình dạy kỹ năng viết theo nhiệm vụ, tích hợp kỹ năng làm việc, phù hợp với trình độ và nhu cầu thực tế của sinh viên năm hai khoa Tiếng Anh TMU. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm hai khoa Tiếng Anh TMU trong năm học 2017, với sự tham gia của 62 sinh viên và 10 giảng viên. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện chất lượng đào tạo kỹ năng viết, tăng cường khả năng giao tiếp chuyên nghiệp và đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết về English for Specific Purposes (ESP): ESP tập trung vào việc thiết kế chương trình học dựa trên nhu cầu cụ thể của người học trong các lĩnh vực nghề nghiệp, nhấn mạnh sự kết hợp giữa kỹ năng ngôn ngữ và kiến thức chuyên ngành (Hutchinson & Waters, 1987).

  • Mô hình Task-Based Language Teaching (TBLT): TBLT coi nhiệm vụ giao tiếp thực tế làm trung tâm trong quá trình học, giúp người học phát triển năng lực ngôn ngữ thông qua việc thực hiện các nhiệm vụ có mục đích rõ ràng (Ellis, 2003; Willis, 1996).

  • Các khái niệm chính:

    • Target Tasks (Nhiệm vụ mục tiêu): Các hoạt động giao tiếp thực tế mà người học cần thực hiện trong môi trường nghề nghiệp.
    • Learning Tasks (Nhiệm vụ học tập): Các hoạt động trong lớp học nhằm chuẩn bị và hỗ trợ người học thực hiện nhiệm vụ mục tiêu.
    • Needs Analysis (Phân tích nhu cầu): Quá trình xác định nhu cầu học tập và mục tiêu của người học để thiết kế chương trình phù hợp.
    • Syllabus Design (Thiết kế chương trình học): Quá trình lựa chọn, sắp xếp nội dung và phương pháp giảng dạy dựa trên nhu cầu và mục tiêu học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu:

    • 62 bài viết của sinh viên năm hai khoa Tiếng Anh TMU được đánh giá theo tiêu chí CEFR.
    • Bộ câu hỏi khảo sát dành cho 62 sinh viên và 10 giảng viên về nhu cầu học tập, thái độ và kỳ vọng đối với chương trình dạy kỹ năng viết.
    • Tài liệu tham khảo gồm CEFR (2001), chương trình học hiện tại và các bài viết chuyên ngành về TBLT và ESP.
  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích thống kê mô tả (tần suất, phần trăm) để đánh giá trình độ viết, thái độ và lựa chọn nhiệm vụ của người học và giảng viên.
    • So sánh trình độ hiện tại của sinh viên với mục tiêu CEFR để xác định khoảng cách năng lực.
    • Phân tích nội dung chương trình học hiện tại để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất cải tiến.
  • Timeline nghiên cứu:

    • Thu thập dữ liệu: trong năm học 2017.
    • Phân tích và thiết kế chương trình: sau khi hoàn thành khảo sát và đánh giá bài viết.
    • Đề xuất chương trình mới dựa trên kết quả phân tích nhu cầu và lý thuyết TBLT.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ viết của sinh viên:

    • 70% sinh viên đạt trình độ A2, 19% ở mức A1+, 8% ở mức A1 yếu và chỉ 3% đạt A2+.
    • Khoảng cách năng lực giữa trình độ hiện tại (A2) và mục tiêu (A2-B1) là thách thức lớn trong thiết kế chương trình.
  2. Thái độ học tập:

    • 81% sinh viên công nhận kỹ năng viết quan trọng nhưng 55% cho rằng nội dung môn học hiện tại khó và không hấp dẫn, 16% đánh giá môn học là "khủng khiếp".
    • Giảng viên cũng bày tỏ sự mệt mỏi do khối lượng công việc sửa bài lớn và động lực học sinh thấp.
  3. Đánh giá chương trình hiện tại:

    • Chương trình hiện tại tích hợp kỹ năng viết trong sách "The Business Intermediate" với thời lượng hạn chế (180 phút mỗi học kỳ).
    • Nội dung không phù hợp với trình độ sinh viên, nhiều bài tập quá khó và không có sự tăng dần về độ khó.
    • 90% sinh viên và 78% giảng viên phản ánh nội dung không sát với thực tế và quá tải.
  4. Nhu cầu nhiệm vụ viết:

    • Các nhiệm vụ được ưu tiên gồm: viết thư xin việc, thư phàn nàn, thư xin lỗi, biên bản họp, yêu cầu thanh toán, nhắc nhở thanh toán, ghi chú sắp xếp, thư cảm ơn, yêu cầu thông tin, mô tả hoạt động quá khứ.
    • Sinh viên và giảng viên có sự đồng thuận cao về các nhiệm vụ này.
  5. Phong cách học tập:

    • Sinh viên quen với phương pháp dạy học truyền thống (giáo viên làm trung tâm) nhưng mong muốn trải nghiệm phương pháp học tập theo hướng người học làm trung tâm, đặc biệt là phương pháp dựa trên nhiệm vụ (51/62 sinh viên).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự không phù hợp giữa chương trình học hiện tại và nhu cầu thực tế của sinh viên cũng như yêu cầu của nhà trường theo CEFR. Việc sinh viên chủ yếu ở trình độ A2 trong khi chương trình yêu cầu đạt đến B1 tạo ra khoảng cách lớn cần được khắc phục. Thái độ tiêu cực của sinh viên đối với môn học phần lớn do nội dung quá khó, thiếu tính thực tiễn và phương pháp giảng dạy chưa phù hợp. So với các nghiên cứu trước đây về ESP và TBLT, việc áp dụng phương pháp dựa trên nhiệm vụ giúp tăng tính giao tiếp và thực hành, đồng thời nâng cao động lực học tập. Việc lựa chọn các nhiệm vụ viết sát với thực tế nghề nghiệp giúp sinh viên phát triển kỹ năng cần thiết cho công việc tương lai. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ CEFR của sinh viên, biểu đồ so sánh thái độ học tập và biểu đồ ưu tiên nhiệm vụ viết của sinh viên và giảng viên để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thiết kế chương trình dạy kỹ năng viết theo nhiệm vụ:

    • Xây dựng syllabus dựa trên phương pháp Task-Based Language Teaching, tập trung vào các nhiệm vụ thực tế như viết thư xin việc, biên bản họp, thư phàn nàn.
    • Mục tiêu đạt trình độ từ A2 đến B1, phù hợp với năng lực hiện tại và yêu cầu của CEFR.
    • Thời gian thực hiện: áp dụng trong học kỳ tiếp theo, đánh giá sau một năm.
  2. Tăng cường hoạt động tương tác và thực hành:

    • Tổ chức các hoạt động nhóm, thảo luận, phản hồi lẫn nhau để tăng cường kỹ năng viết và giao tiếp.
    • Giảng viên đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ và phản hồi tích cực thay vì chỉ tập trung sửa lỗi.
    • Thời gian: áp dụng ngay trong các buổi học hiện tại.
  3. Phát triển tài liệu học tập phù hợp:

    • Soạn thảo hoặc lựa chọn tài liệu tập trung vào các nhiệm vụ viết thực tế, có độ khó tăng dần, phù hợp với trình độ sinh viên.
    • Sử dụng các mẫu văn bản thực tế, bài tập mô phỏng tình huống nghề nghiệp.
    • Thời gian: hoàn thiện tài liệu trong vòng 3 tháng trước khi triển khai.
  4. Đào tạo giảng viên về phương pháp TBLT:

    • Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực giảng dạy theo phương pháp dựa trên nhiệm vụ.
    • Giúp giảng viên hiểu rõ cách thiết kế nhiệm vụ, đánh giá và hỗ trợ sinh viên hiệu quả.
    • Thời gian: tổ chức trong kỳ nghỉ hè hoặc đầu năm học mới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành:

    • Hỗ trợ thiết kế chương trình giảng dạy kỹ năng viết phù hợp với nhu cầu sinh viên và yêu cầu nghề nghiệp.
    • Use case: Cải tiến phương pháp giảng dạy, tăng hiệu quả đào tạo.
  2. Nhà quản lý giáo dục đại học:

    • Đánh giá và điều chỉnh chương trình đào tạo ngoại ngữ theo chuẩn CEFR và nhu cầu thị trường lao động.
    • Use case: Xây dựng chính sách đào tạo phù hợp, nâng cao chất lượng đào tạo.
  3. Sinh viên ngành tiếng Anh và các ngành liên quan:

    • Hiểu rõ yêu cầu kỹ năng viết trong môi trường học tập và nghề nghiệp, từ đó chủ động phát triển bản thân.
    • Use case: Lựa chọn phương pháp học tập hiệu quả, chuẩn bị tốt cho công việc tương lai.
  4. Nhà nghiên cứu và phát triển chương trình đào tạo ngoại ngữ:

    • Tham khảo mô hình thiết kế syllabus dựa trên nhiệm vụ tích hợp kỹ năng làm việc, áp dụng cho các nhóm đối tượng tương tự.
    • Use case: Nghiên cứu mở rộng, phát triển chương trình đào tạo mới.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần thiết kế chương trình dạy viết theo nhiệm vụ cho sinh viên TMU?
    Việc thiết kế chương trình theo nhiệm vụ giúp sinh viên thực hành kỹ năng viết trong các tình huống giao tiếp thực tế, nâng cao khả năng sử dụng tiếng Anh chuyên ngành và đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp. Ví dụ, sinh viên sẽ học cách viết thư xin việc, biên bản họp, giúp họ tự tin hơn khi ra trường.

  2. Phương pháp Task-Based Language Teaching có ưu điểm gì so với phương pháp truyền thống?
    TBLT tập trung vào giao tiếp và thực hành, giúp người học phát triển kỹ năng ngôn ngữ một cách tự nhiên và có mục đích rõ ràng, khác với phương pháp truyền thống chỉ chú trọng ngữ pháp và sửa lỗi. Ví dụ, sinh viên tham gia thảo luận nhóm và viết bài dựa trên nhiệm vụ cụ thể thay vì chỉ làm bài tập ngữ pháp.

  3. Làm thế nào để đánh giá trình độ viết của sinh viên theo CEFR?
    Đánh giá dựa trên các tiêu chí như khả năng sản xuất văn bản, phạm vi ngôn ngữ, độ chính xác ngữ pháp và tính mạch lạc. Ví dụ, sinh viên trình độ A2 có thể viết các câu đơn giản liên kết bằng “and”, “but”, “because” và mô tả các tình huống quen thuộc.

  4. Các nhiệm vụ viết nào được ưu tiên trong chương trình mới?
    Các nhiệm vụ như viết thư xin việc, thư phàn nàn, biên bản họp, yêu cầu thanh toán được ưu tiên vì phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên và yêu cầu nghề nghiệp. Ví dụ, sinh viên sẽ học cách viết thư phàn nàn về sản phẩm để chuẩn bị cho công việc văn phòng.

  5. Làm thế nào để giảng viên có thể áp dụng hiệu quả phương pháp TBLT trong giảng dạy?
    Giảng viên cần được đào tạo về thiết kế nhiệm vụ, tổ chức hoạt động nhóm, cung cấp phản hồi tích cực và tạo môi trường học tập tương tác. Ví dụ, giảng viên hướng dẫn sinh viên lên kế hoạch, viết nháp, trao đổi và chỉnh sửa bài viết trong nhóm.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định rõ khoảng cách giữa trình độ viết hiện tại của sinh viên TMU (chủ yếu A2) và mục tiêu đào tạo (A2-B1) theo CEFR.
  • Phân tích nhu cầu cho thấy sinh viên và giảng viên đều ưu tiên các nhiệm vụ viết thực tế, có tính ứng dụng cao trong môi trường nghề nghiệp.
  • Phương pháp Task-Based Language Teaching được lựa chọn làm cơ sở thiết kế chương trình mới nhằm tăng cường tính giao tiếp và thực hành.
  • Đề xuất chương trình dạy kỹ năng viết tích hợp nhiệm vụ và kỹ năng làm việc, phù hợp với trình độ và nhu cầu của sinh viên năm hai khoa Tiếng Anh TMU.
  • Các bước tiếp theo bao gồm phát triển tài liệu, đào tạo giảng viên và triển khai chương trình trong học kỳ tới, đồng thời đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp.

Hành động ngay: Các giảng viên và nhà quản lý giáo dục tại TMU nên phối hợp triển khai thiết kế và áp dụng chương trình mới nhằm nâng cao chất lượng đào tạo kỹ năng viết cho sinh viên, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.