Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục nghề nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho thị trường lao động, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội quốc gia. Theo Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, hệ thống giáo dục nghề nghiệp được phát triển theo hướng mở, linh hoạt, đa dạng, chuẩn hóa và hiện đại hóa nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Tuy nhiên, thực trạng chất lượng đào tạo tại nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp vẫn chưa tương xứng với yêu cầu đổi mới cơ cấu kinh tế - xã hội, chưa gắn kết chặt chẽ với nhu cầu nhân lực của từng ngành nghề cụ thể.

Trường Cao đẳng nghề Du lịch Sài Gòn, với vai trò là trung tâm đào tạo trọng điểm trong lĩnh vực du lịch, đã và đang nỗ lực cải tiến hoạt động giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng chuẩn đầu ra và yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Nghiên cứu tập trung vào quản lý hoạt động giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo của John Biggs, một mô hình giáo dục lấy người học làm trung tâm, nhấn mạnh sự đồng bộ giữa kết quả đầu ra, hoạt động giảng dạy và đánh giá kết quả học tập.

Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát thực trạng hoạt động giảng dạy và công tác quản lý giảng dạy tại Trường Cao đẳng nghề Du lịch Sài Gòn trong giai đoạn 2019-2022, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở thực tiễn và lý luận cho các nhà quản lý giáo dục nghề nghiệp nhằm cải tiến công tác đào tạo, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ ngành du lịch và các lĩnh vực liên quan.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết trọng tâm:

  1. Nguyên tắc Tương thích kiến tạo (Constructive Alignment) của John Biggs: Đây là nguyên tắc giáo dục hiện đại nhấn mạnh sự đồng bộ giữa kết quả đầu ra mong đợi, hoạt động giảng dạy - học tập và đánh giá kết quả học tập. Theo đó, các hoạt động giảng dạy phải được thiết kế sao cho hỗ trợ người học đạt được chuẩn đầu ra đã xác định, đồng thời đánh giá phải phản ánh chính xác mức độ đạt chuẩn của người học.

  2. Thuyết kiến tạo (Constructivism) của Jean Piaget: Kiến thức được người học chủ động xây dựng thông qua quá trình đồng hóa và điều chỉnh kiến thức mới dựa trên kinh nghiệm và hiểu biết trước đó. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, tạo môi trường học tập tích cực để người học phát triển năng lực tự học, sáng tạo và độc lập.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: hoạt động giảng dạy, quản lý hoạt động giảng dạy, chuẩn đầu ra, đánh giá kết quả học tập, và nguyên tắc Tương thích kiến tạo. Nghiên cứu cũng dựa trên các quy định pháp luật như Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 và Thông tư số 07/2017/TT-BLĐTBXH về chế độ làm việc của nhà giáo giáo dục nghề nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu định lượng được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với đối tượng là giảng viên và sinh viên năm hai của Khoa Nhà hàng – Khách sạn và Khoa Lữ hành tại Trường Cao đẳng nghề Du lịch Sài Gòn. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý và giảng viên nhằm làm rõ các vấn đề liên quan đến quản lý hoạt động giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS 23 để tính toán các chỉ số thống kê như tần số, điểm trung bình, độ lệch chuẩn. Dữ liệu định tính được phân tích theo kỹ thuật mã hóa, phân nhóm và so sánh với lý thuyết để tăng độ tin cậy.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2019-2022, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao quản lý hoạt động giảng dạy tại trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức và thực hiện giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo còn hạn chế: Khoảng 65% giảng viên có nhận thức đúng về nguyên tắc Tương thích kiến tạo, tuy nhiên chỉ khoảng 50% thực hiện đầy đủ các hoạt động giảng dạy theo nguyên tắc này. Sinh viên đánh giá mức độ phù hợp của hoạt động giảng dạy với chuẩn đầu ra đạt trung bình 3.8/5.

  2. Công tác quản lý hoạt động giảng dạy của Tổ trưởng bộ môn chưa đồng bộ và thiếu hỗ trợ kịp thời: Chỉ khoảng 55% giảng viên cho biết được Tổ trưởng bộ môn hỗ trợ hiệu quả trong việc chuẩn bị và thực hiện giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo chuẩn đầu ra cũng chưa được thực hiện thường xuyên và đồng bộ.

  3. Khó khăn trong việc áp dụng các phương pháp giảng dạy lấy người học làm trung tâm: Khoảng 60% giảng viên gặp khó khăn trong việc thiết kế các hoạt động giảng dạy kích thích sự chủ động, sáng tạo của sinh viên do thiếu kinh nghiệm và tài liệu hướng dẫn.

  4. Chính sách khen thưởng và đãi ngộ chưa đủ mạnh để khuyến khích giảng viên đổi mới phương pháp giảng dạy: Chỉ 40% giảng viên cảm thấy được động viên tích cực từ các chính sách hiện hành, ảnh hưởng đến động lực đổi mới và nâng cao chất lượng giảng dạy.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự chênh lệch giữa nhận thức và thực tiễn áp dụng nguyên tắc Tương thích kiến tạo trong giảng dạy tại Trường Cao đẳng nghề Du lịch Sài Gòn. Nguyên nhân chủ yếu là do hạn chế về năng lực chuyên môn, kỹ năng sư phạm và thiếu sự hỗ trợ quản lý hiệu quả từ Tổ trưởng bộ môn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình trạng này tương đồng với thực trạng tại nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp khác, nơi mà công tác quản lý và đổi mới phương pháp giảng dạy còn nhiều thách thức.

Việc thiếu đồng bộ trong quản lý hoạt động giảng dạy làm giảm hiệu quả của nguyên tắc Tương thích kiến tạo, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo và khả năng đáp ứng chuẩn đầu ra. Các biểu đồ phân tích điểm trung bình đánh giá hoạt động giảng dạy và quản lý cho thấy sự phân hóa rõ rệt giữa các khoa và bộ môn, phản ánh sự cần thiết của các biện pháp can thiệp mang tính hệ thống.

Ngoài ra, chính sách khen thưởng chưa đủ hấp dẫn cũng là một rào cản lớn trong việc thúc đẩy giảng viên đổi mới phương pháp giảng dạy. Điều này đồng nhất với các nghiên cứu về quản lý giáo dục hiện đại, nhấn mạnh vai trò của động lực vật chất và tinh thần trong nâng cao chất lượng giảng dạy.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo cho giảng viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về thiết kế bài giảng, phương pháp giảng dạy lấy người học làm trung tâm và kỹ năng đánh giá kết quả học tập.
    • Mục tiêu: 80% giảng viên được đào tạo trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với các trung tâm đào tạo sư phạm.

  2. Nâng cao năng lực quản lý hoạt động giảng dạy của Tổ trưởng bộ môn

    • Xây dựng bộ công cụ quản lý, hướng dẫn cụ thể về giám sát, hỗ trợ giảng viên thực hiện giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo.
    • Mục tiêu: 100% Tổ trưởng bộ môn được tập huấn và áp dụng công cụ trong 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Ban Giám hiệu.

  3. Cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo chuẩn đầu ra

    • Phát triển hệ thống đánh giá đa dạng, liên tục, phản ánh đúng năng lực sinh viên theo chuẩn đầu ra.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ đánh giá định kỳ đạt chuẩn lên 90% trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Giảng viên phối hợp với Tổ trưởng bộ môn.

  4. Xây dựng chính sách khen thưởng, đãi ngộ khuyến khích đổi mới phương pháp giảng dạy

    • Thiết lập các tiêu chí đánh giá hiệu quả giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo để làm cơ sở khen thưởng.
    • Mục tiêu: Áp dụng chính sách mới trong vòng 12 tháng, tăng động lực đổi mới giảng dạy.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Tổ chức cán bộ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý các trường cao đẳng nghề

    • Lợi ích: Có cơ sở khoa học để xây dựng và điều chỉnh chính sách quản lý hoạt động giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch đào tạo giảng viên và cải tiến công tác quản lý giảng dạy.

  2. Giảng viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ nguyên tắc Tương thích kiến tạo, áp dụng hiệu quả trong thiết kế và thực hiện bài giảng.
    • Use case: Phát triển kỹ năng giảng dạy lấy người học làm trung tâm, nâng cao hiệu quả đào tạo.

  3. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực quản lý giáo dục và đào tạo nghề

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp và kết quả nghiên cứu về quản lý hoạt động giảng dạy.
    • Use case: Phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc ứng dụng trong các bối cảnh giáo dục khác.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp

    • Lợi ích: Đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ nâng cao chất lượng đào tạo nghề.
    • Use case: Xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn thực hiện quản lý giáo dục nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nguyên tắc Tương thích kiến tạo là gì và tại sao quan trọng trong giáo dục nghề nghiệp?
    Nguyên tắc này nhấn mạnh sự đồng bộ giữa kết quả đầu ra, hoạt động giảng dạy và đánh giá học tập, giúp người học chủ động xây dựng kiến thức và kỹ năng phù hợp với yêu cầu nghề nghiệp. Điều này nâng cao hiệu quả đào tạo và đáp ứng chuẩn đầu ra.

  2. Làm thế nào để giảng viên áp dụng nguyên tắc Tương thích kiến tạo trong giảng dạy?
    Giảng viên cần xác định rõ chuẩn đầu ra môn học, thiết kế các hoạt động giảng dạy kích thích sự chủ động của sinh viên, đồng thời xây dựng các phương pháp đánh giá phù hợp để phản ánh đúng năng lực người học.

  3. Vai trò của Tổ trưởng bộ môn trong quản lý hoạt động giảng dạy theo nguyên tắc này là gì?
    Tổ trưởng bộ môn chịu trách nhiệm hỗ trợ, giám sát và đánh giá việc thực hiện giảng dạy của giảng viên, đảm bảo các hoạt động phù hợp với chuẩn đầu ra và nguyên tắc Tương thích kiến tạo, đồng thời tổ chức các hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực giảng viên.

  4. Những khó khăn phổ biến khi triển khai quản lý hoạt động giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo?
    Bao gồm hạn chế về năng lực giảng viên, thiếu tài liệu hướng dẫn, công tác quản lý chưa đồng bộ, và chính sách khen thưởng chưa đủ mạnh để khuyến khích đổi mới phương pháp giảng dạy.

  5. Các biện pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giảng dạy tại các trường cao đẳng nghề?
    Các biện pháp gồm đào tạo bồi dưỡng giảng viên, nâng cao năng lực quản lý của Tổ trưởng bộ môn, cải tiến công tác kiểm tra đánh giá, và xây dựng chính sách khen thưởng phù hợp nhằm thúc đẩy đổi mới và nâng cao chất lượng giảng dạy.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng hoạt động giảng dạy và quản lý giảng dạy theo nguyên tắc Tương thích kiến tạo tại Trường Cao đẳng nghề Du lịch Sài Gòn trong giai đoạn 2019-2022, cho thấy nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Nguyên tắc Tương thích kiến tạo là cơ sở lý luận quan trọng giúp đồng bộ hoạt động giảng dạy, học tập và đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề.
  • Công tác quản lý hoạt động giảng dạy của Tổ trưởng bộ môn cần được tăng cường về năng lực và công cụ hỗ trợ để đảm bảo thực hiện hiệu quả nguyên tắc này.
  • Đề xuất các biện pháp thiết thực như đào tạo bồi dưỡng giảng viên, nâng cao năng lực quản lý, cải tiến kiểm tra đánh giá và chính sách khen thưởng nhằm thúc đẩy đổi mới giảng dạy.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nhà quản lý giáo dục nghề nghiệp trong việc cải tiến công tác quản lý giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Call-to-action: Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và nhà quản lý cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giảng dạy, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và nhu cầu thị trường lao động hiện đại.