Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, việc nâng cao kỹ năng nghe tiếng Anh cho sinh viên không chuyên ngành ngày càng trở nên cấp thiết. Tại Việt Nam, theo ước tính, tỷ lệ sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh chiếm phần lớn trong các trường đại học, trong đó kỹ năng nghe được xem là một trong những kỹ năng khó tiếp cận và phát triển nhất. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của việc áp dụng nguồn tài nguyên nghe có phân cấp (Graded Listening Extensive Resources - GLER) trong giảng dạy kỹ năng nghe cho sinh viên không chuyên ngành tại Trường Đại học Ngoại thương, cơ sở TP. Hồ Chí Minh. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là xác định mức độ cải thiện hiệu suất nghe và thái độ của sinh viên khi sử dụng GLER so với phương pháp truyền thống chỉ dựa vào sách giáo khoa. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi hai lớp học cùng học phần tiếng Anh 7, với tổng số 95 sinh viên tham gia, trong khoảng thời gian học kỳ tại năm học 2022-2023. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc ứng dụng GLER trong giảng dạy tiếng Anh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển kỹ năng nghe cho sinh viên không chuyên ngành, đồng thời mở ra hướng đi mới cho các nhà giáo dục trong việc lựa chọn và thiết kế tài liệu giảng dạy phù hợp với xu thế hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Thuyết dạy học giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT) và mô hình phân cấp tài nguyên nghe (GLER). CLT nhấn mạnh vai trò trung tâm của người học trong các hoạt động giao tiếp thực tế, giúp phát triển kỹ năng nghe thông qua các nhiệm vụ mang tính tương tác và sáng tạo. GLER được định nghĩa là tập hợp các tài nguyên nghe phong phú, đa dạng, được phân loại theo mức độ khó dựa trên khung tham chiếu năng lực ngôn ngữ chung châu Âu (CEFR), bao gồm các yếu tố như tốc độ nói, từ vựng chuyên ngành và chủ đề quen thuộc với người học. Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: hiệu suất nghe (listening performance), thái độ người học (listening attitudes) với các yếu tố thành phần là sự tự tin (being confident), sự hiểu biết (being informed) và tính tự chủ (being independent).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế thực nghiệm bán kiểm soát (quasi-experimental) kết hợp khảo sát. Nguồn dữ liệu chính gồm kết quả bài kiểm tra trước (pre-test) và sau (post-test) của 95 sinh viên không chuyên ngành, chia thành nhóm đối chứng (học theo sách giáo khoa truyền thống) và nhóm thí nghiệm (học có bổ sung GLER). Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu có chủ đích (purposeful sampling) dựa trên hai lớp học cùng học phần. Dữ liệu về thái độ được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát với các câu hỏi Likert, tập trung vào ba yếu tố thái độ chính. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong một học kỳ, với 8 buổi học áp dụng GLER cho nhóm thí nghiệm. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, kiểm định t-test để so sánh điểm số giữa các nhóm và phân tích nhân tố cho dữ liệu khảo sát thái độ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải thiện hiệu suất nghe: Kết quả kiểm định t-test cho thấy điểm trung bình bài post-test của nhóm thí nghiệm tăng 18% so với pre-test, trong khi nhóm đối chứng chỉ tăng khoảng 5%. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p < 0.01, chứng tỏ GLER giúp nâng cao hiệu quả học tập kỹ năng nghe.

  2. Tăng cường sự tự tin: 82% sinh viên nhóm thí nghiệm cho biết họ cảm thấy tự tin hơn khi nghe các tài liệu tiếng Anh sau khi sử dụng GLER, so với 54% ở nhóm đối chứng. Điều này được minh chứng qua các câu trả lời khảo sát về sự tự tin trong việc hiểu nội dung nghe.

  3. Mở rộng kiến thức và sự hiểu biết: 76% sinh viên nhóm thí nghiệm nhận thấy GLER giúp họ cập nhật thông tin mới và hiểu biết sâu rộng hơn về các chủ đề đa dạng, trong khi nhóm đối chứng chỉ đạt 48%.

  4. Phát triển tính tự chủ học tập: 79% sinh viên nhóm thí nghiệm thể hiện thái độ tích cực về việc tự tìm kiếm và lựa chọn tài liệu nghe phù hợp với sở thích và trình độ, so với 43% ở nhóm đối chứng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự cải thiện hiệu suất nghe được cho là do GLER cung cấp nguồn tài liệu phong phú, đa dạng và phù hợp với trình độ người học, giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận và luyện tập thường xuyên hơn. So với sách giáo khoa truyền thống có nội dung cứng nhắc và ít cập nhật, GLER tạo điều kiện cho việc học tập linh hoạt và hấp dẫn hơn. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, khẳng định tính hiệu quả của GLER trong việc nâng cao kỹ năng nghe. Về thái độ, sự tăng cường tự tin, hiểu biết và tính tự chủ phản ánh sự thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi học tập của sinh viên, góp phần tạo động lực và nâng cao chất lượng học tập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm số pre-test và post-test giữa hai nhóm, cũng như biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ sinh viên có thái độ tích cực theo từng yếu tố.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tích hợp GLER vào chương trình giảng dạy: Các trường đại học nên chính thức đưa GLER làm phần bổ trợ trong các học phần tiếng Anh, nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo kỹ năng nghe. Thời gian thực hiện: trong vòng 1-2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, khoa ngoại ngữ.

  2. Đào tạo giáo viên về sử dụng GLER: Tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo để nâng cao năng lực cho giảng viên trong việc lựa chọn, phân loại và áp dụng GLER hiệu quả. Mục tiêu: 100% giáo viên tiếng Anh được đào tạo trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Trung tâm đào tạo bồi dưỡng giáo viên.

  3. Xây dựng kho tài nguyên GLER đa dạng: Phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu GLER trực tuyến, cập nhật thường xuyên các tài liệu nghe phong phú, phù hợp với trình độ và ngành học của sinh viên. Thời gian: 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Bộ phận công nghệ thông tin, khoa ngoại ngữ.

  4. Khuyến khích sinh viên tự học và tự chọn tài liệu: Tạo môi trường học tập linh hoạt, khuyến khích sinh viên chủ động tìm kiếm và sử dụng GLER ngoài giờ học chính thức, qua các hoạt động ngoại khóa và hỗ trợ kỹ thuật. Mục tiêu: tăng 30% số sinh viên sử dụng GLER tự nguyện trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Giảng viên, cố vấn học tập.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp áp dụng GLER, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy kỹ năng nghe cho sinh viên không chuyên ngành.

  2. Nhà quản lý giáo dục và khoa ngoại ngữ: Tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và phát triển tài nguyên giảng dạy phù hợp với xu hướng hiện đại.

  3. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Học tập về thiết kế nghiên cứu, phương pháp giảng dạy kỹ năng nghe và ứng dụng GLER trong thực tế.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực ngôn ngữ học ứng dụng: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về hiệu quả của tài nguyên nghe phân cấp và các phương pháp giảng dạy tương tác.

Câu hỏi thường gặp

  1. GLER là gì và tại sao lại quan trọng trong giảng dạy kỹ năng nghe?
    GLER là nguồn tài nguyên nghe phong phú, được phân cấp theo trình độ dựa trên khung CEFR, giúp sinh viên tiếp cận tài liệu phù hợp, nâng cao hiệu quả luyện nghe. Ví dụ, sinh viên có thể chọn các đoạn nghe phù hợp với trình độ để luyện tập hiệu quả hơn.

  2. Phương pháp nghiên cứu của luận văn có đảm bảo tính khách quan không?
    Nghiên cứu sử dụng thiết kế thực nghiệm bán kiểm soát với nhóm đối chứng và nhóm thí nghiệm, kết hợp kiểm định thống kê và khảo sát thái độ, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy cao.

  3. GLER có thể áp dụng cho sinh viên chuyên ngành khác ngoài tiếng Anh không?
    Có thể, vì GLER cung cấp tài liệu đa dạng về chủ đề, phù hợp với nhiều lĩnh vực học tập, giúp sinh viên phát triển kỹ năng nghe chuyên ngành và ngoại ngữ.

  4. Làm thế nào để giáo viên lựa chọn tài liệu GLER phù hợp?
    Giáo viên nên dựa vào khung phân cấp CEFR, tốc độ nói, từ vựng và chủ đề phù hợp với trình độ và sở thích của sinh viên để lựa chọn tài liệu hiệu quả.

  5. Sinh viên có thể tự học kỹ năng nghe bằng GLER như thế nào?
    Sinh viên được khuyến khích tự tìm kiếm tài liệu nghe trên các nền tảng trực tuyến như YouTube, podcast, mạng xã hội, lựa chọn theo sở thích và trình độ, từ đó nâng cao tính tự chủ và hiệu quả học tập.

Kết luận

  • Việc áp dụng GLER trong giảng dạy kỹ năng nghe cho sinh viên không chuyên ngành tại Trường Đại học Ngoại thương đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao điểm số và thái độ học tập.
  • GLER giúp sinh viên tăng cường sự tự tin, mở rộng kiến thức và phát triển tính tự chủ trong học tập.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các trường đại học và giảng viên áp dụng GLER rộng rãi hơn trong chương trình đào tạo.
  • Các đề xuất về đào tạo giáo viên, xây dựng kho tài nguyên và khuyến khích tự học cần được triển khai trong thời gian tới để phát huy tối đa lợi ích của GLER.
  • Kêu gọi các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và sinh viên cùng hợp tác để thúc đẩy việc ứng dụng GLER, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh tại Việt Nam.