Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế cạnh tranh ngày càng khốc liệt, văn hóa doanh nghiệp (VHDN) được xem là một trong những yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp (DN) duy trì và phát triển bền vững. Tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, số lượng DN tăng trưởng nhanh với hơn 6.000 DN hoạt động tính đến cuối năm 2020, trong đó khu vực ngoài nhà nước chiếm gần 99%. Tuy nhiên, sự gắn kết tổ chức của nhân viên tại các DN này còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19 làm giảm 16,12% số lao động trong DN năm 2020 so với năm trước. Luận văn thạc sĩ này nhằm mục tiêu xác định các nhân tố văn hóa DN ảnh hưởng đến sự gắn kết tổ chức của nhân viên tại các DN trên địa bàn TP Nha Trang, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao giá trị văn hóa DN, góp phần tăng cường sự gắn bó của nhân viên với tổ chức. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 8/2022 đến tháng 1/2023, tập trung khảo sát 220 nhân viên tại các DN trên địa bàn. Kết quả nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa học thuật trong việc hệ thống hóa các lý thuyết về văn hóa DN và sự gắn kết tổ chức mà còn mang tính thực tiễn cao, giúp các nhà quản lý DN địa phương xây dựng văn hóa DN phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh và giữ chân nhân viên hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về văn hóa tổ chức và sự gắn kết của người lao động với tổ chức. Theo Pool (2000) và Lund (2003), văn hóa tổ chức là hệ thống các giá trị, niềm tin và khuôn mẫu hành vi hình thành đặc tính cốt lõi của tổ chức, định hình hành vi nhân viên. Luthans (1992) bổ sung rằng văn hóa tổ chức bao gồm chuẩn mực đạo đức, hệ thống giá trị và bầu không khí làm việc. Schein (1992) nhấn mạnh văn hóa là các giả thiết cơ bản được nhóm người phát triển để thích nghi và hội nhập. Về sự gắn kết tổ chức, Meyer và Allen (1991) phân loại thành ba thành phần: gắn kết tình cảm, gắn kết vì đạo đức và gắn kết vì lợi ích. Schaufeli và cộng sự (2002) mô tả sự gắn kết là trạng thái tích cực gồm sự hăng hái, cống hiến và say mê trong công việc. Mô hình nghiên cứu của luận văn dựa trên 9 khía cạnh văn hóa DN theo Recardo và Jolly (1997): Giao tiếp, Đào tạo và phát triển, Phần thưởng và công nhận, Ra quyết định, Chấp nhận rủi ro, Định hướng kế hoạch, Làm việc nhóm, Chính sách quản trị và Sự trao quyền. Các giả thuyết nghiên cứu đề xuất mối quan hệ tích cực giữa từng yếu tố này với sự gắn kết tổ chức của nhân viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính gồm thảo luận nhóm với 10 người lao động tại các DN trên địa bàn Nha Trang để hiệu chỉnh thang đo và xác định các nhân tố phù hợp. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 225 nhân viên, thu về 220 phiếu hợp lệ, đảm bảo cỡ mẫu tối thiểu theo tiêu chuẩn 5 lần số biến quan sát (39 biến). Dữ liệu được thu thập qua phát phiếu trực tiếp và khảo sát online trong tháng 12/2022. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 21 với các kỹ thuật: kiểm định độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha (giá trị từ 0,7 trở lên được đánh giá tốt), phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn biến, kiểm định tương quan và hồi quy đa biến để xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố văn hóa DN đến sự gắn kết tổ chức. Các kiểm định bổ sung như kiểm định đa cộng tuyến, phân phối chuẩn phần dư và phân tích phương sai ANOVA được thực hiện để đảm bảo tính hợp lệ của mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giao tiếp trong tổ chức là yếu tố có tác động mạnh nhất đến sự gắn kết tổ chức với hệ số hồi quy β = +0,422, cho thấy việc trao đổi thông tin rõ ràng, minh bạch và kịp thời giữa các bộ phận giúp nhân viên cảm thấy gắn bó hơn. Khoảng 59,5% mẫu nghiên cứu là nam giới, đa số có trình độ đại học trở lên, góp phần làm rõ vai trò giao tiếp trong môi trường đa dạng.

  2. Chấp nhận rủi ro (β = +0,265) đứng thứ hai, thể hiện sự khuyến khích đổi mới, sáng tạo và thử nghiệm ý tưởng mới trong DN tạo điều kiện cho nhân viên phát huy năng lực và tăng cường cam kết.

  3. Làm việc nhóm (β = +0,138) và Chính sách quản trị (β = +0,118) cũng có ảnh hưởng tích cực, phản ánh tầm quan trọng của sự hợp tác và công bằng trong chính sách quản lý nhân sự đối với sự gắn kết.

  4. Các yếu tố Ra quyết định (β = +0,117), Đào tạo phát triển (β = +0,103) và Phần thưởng và công nhận (β = +0,093) có tác động nhưng mức độ thấp hơn, cho thấy việc tham gia vào quá trình ra quyết định, cơ hội học tập và chính sách khen thưởng góp phần củng cố sự trung thành của nhân viên.

Mô hình hồi quy giải thích được phần lớn biến động của sự gắn kết tổ chức, với các kiểm định đa cộng tuyến và phân phối chuẩn phần dư đều đạt yêu cầu. Biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố cho thấy giao tiếp vượt trội so với các yếu tố còn lại.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân giao tiếp chiếm ưu thế có thể do môi trường DN tại Nha Trang đang trong giai đoạn phát triển, nhân viên cần thông tin minh bạch để giảm sự bất an và tăng sự tin tưởng. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Trương Hoàng Lâm và Đỗ Thị Thanh Vinh (2012) tại công ty FPT, cũng như báo cáo của Bain & Company (2007) về vai trò chiến lược của văn hóa trong thành công DN. Yếu tố chấp nhận rủi ro phản ánh xu hướng đổi mới sáng tạo, phù hợp với đặc điểm DN vừa và nhỏ tại địa phương cần thích nghi nhanh với thị trường. Mức độ ảnh hưởng thấp hơn của đào tạo và phần thưởng có thể do các DN chưa đầu tư đủ nguồn lực cho các hoạt động này, điều này cũng được ghi nhận trong khảo sát nhân khẩu học khi đa số nhân viên có thu nhập trung bình từ 10 đến 30 triệu đồng/tháng, cho thấy tiềm năng phát triển còn hạn chế. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ mối quan hệ giữa văn hóa DN và sự gắn kết tổ chức trong bối cảnh địa phương, đồng thời bổ sung bằng chứng thực nghiệm cho các lý thuyết quản trị nhân sự hiện đại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giao tiếp nội bộ: DN cần xây dựng hệ thống truyền thông nội bộ hiệu quả, đảm bảo thông tin được cập nhật kịp thời và minh bạch. Mục tiêu nâng cao chỉ số hài lòng về giao tiếp nội bộ lên ít nhất 20% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng nhân sự phối hợp với các phòng ban.

  2. Khuyến khích đổi mới và chấp nhận rủi ro: Xây dựng văn hóa khuyến khích thử nghiệm sáng tạo, không trừng phạt sai lầm hợp lý. DN nên tổ chức các buổi đào tạo về tư duy đổi mới và tạo quỹ hỗ trợ ý tưởng mới. Mục tiêu tăng số lượng sáng kiến được triển khai lên 15% trong 1 năm.

  3. Phát triển kỹ năng làm việc nhóm: Tổ chức các chương trình team building, đào tạo kỹ năng hợp tác liên phòng ban nhằm nâng cao hiệu quả làm việc nhóm. Mục tiêu cải thiện điểm đánh giá làm việc nhóm trong khảo sát nội bộ lên 25% trong 6 tháng.

  4. Cải thiện chính sách quản trị công bằng và minh bạch: Rà soát và điều chỉnh các chính sách về lương thưởng, thăng tiến, khen thưởng để đảm bảo tính công bằng, minh bạch, phù hợp với năng lực và đóng góp của nhân viên. Mục tiêu giảm tỷ lệ khiếu nại về chính sách xuống dưới 5% trong năm tiếp theo.

  5. Tăng cường đào tạo và phát triển nhân viên: Đầu tư các chương trình đào tạo kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm, tạo lộ trình phát triển nghề nghiệp rõ ràng. Mục tiêu 80% nhân viên được tham gia ít nhất một khóa đào tạo mỗi năm.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự cam kết từ lãnh đạo DN và sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban để đạt hiệu quả tối ưu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò của văn hóa DN trong việc tăng cường sự gắn kết nhân viên, từ đó xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực hiệu quả.

  2. Chuyên viên nhân sự và quản trị nhân lực: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chương trình đào tạo, chính sách khen thưởng và truyền thông nội bộ phù hợp với đặc thù DN địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu tác động của văn hóa DN đến sự gắn kết tổ chức, phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng.

  4. Các tổ chức hỗ trợ phát triển DN và chính quyền địa phương: Giúp xây dựng các chương trình hỗ trợ DN nâng cao năng lực quản trị nhân sự, góp phần phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa doanh nghiệp là gì và tại sao nó quan trọng?
    Văn hóa doanh nghiệp là hệ thống các giá trị, niềm tin và hành vi được chia sẻ trong tổ chức, ảnh hưởng đến cách nhân viên tương tác và làm việc. Nó quan trọng vì tạo ra môi trường làm việc tích cực, tăng sự gắn kết và hiệu suất công việc.

  2. Những yếu tố văn hóa nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự gắn kết nhân viên?
    Giao tiếp nội bộ và chấp nhận rủi ro là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, giúp nhân viên cảm thấy được tôn trọng, khuyến khích sáng tạo và tham gia tích cực vào công việc.

  3. Làm thế nào để đo lường sự gắn kết tổ chức của nhân viên?
    Sự gắn kết được đo qua các chỉ số như lòng trung thành, ý định gắn bó lâu dài, mức độ cống hiến và sự hài lòng với công việc, thường sử dụng bảng câu hỏi khảo sát với các biến quan sát cụ thể.

  4. Tại sao đào tạo và phát triển lại có tác động thấp hơn so với các yếu tố khác?
    Có thể do các DN tại Nha Trang chưa đầu tư đủ nguồn lực cho đào tạo hoặc chương trình chưa phù hợp, dẫn đến nhân viên chưa nhận thấy rõ lợi ích từ đào tạo.

  5. Làm thế nào để DN nhỏ và vừa áp dụng kết quả nghiên cứu này?
    DN nhỏ và vừa có thể bắt đầu từ việc cải thiện giao tiếp nội bộ, xây dựng chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo và tạo môi trường làm việc nhóm hiệu quả, đồng thời áp dụng các giải pháp phù hợp với nguồn lực hiện có.

Kết luận

  • Văn hóa doanh nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao sự gắn kết tổ chức của nhân viên tại các DN trên địa bàn TP Nha Trang.
  • Giao tiếp nội bộ và chấp nhận rủi ro là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến sự gắn bó của nhân viên.
  • Các yếu tố làm việc nhóm, chính sách quản trị, ra quyết định, đào tạo phát triển và phần thưởng cũng góp phần quan trọng nhưng với mức độ thấp hơn.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để DN xây dựng các chính sách và chương trình phát triển văn hóa DN phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh và giữ chân nhân viên.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các địa bàn khác để so sánh và hoàn thiện mô hình.

Quý độc giả và các nhà quản lý DN được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để phát triển văn hóa doanh nghiệp bền vững, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và sự phát triển lâu dài của tổ chức.