Tác động của Rủi ro Thanh khoản lên Lợi nhuận Ngân hàng: Bằng chứng Thực nghiệm từ các Ngân hàng Thương mại niêm yết tại Việt Nam

• Tác giả: Bui Thị Diễm Mi
• Người hướng dẫn: Dr. Nguyễn Trung Hiếu
• Trường học: Ho Chi Minh University of Banking
• Chuyên ngành: Finance – Banking
• Đề tài: The Impact Of Liquidity Risk On Bank Profitability: Empirical Evidence From Listed Commercial Banks In Vietnam
• Loại tài liệu: Graduate Thesis
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• ABSTRACT
• DECLARATION
• ACKNOWLEDGEMENTS
• TABLE OF CONTENT
• LIST OF ABBREVIATIONS
• LIST OF TABLES
• LIST OF FIGURES
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. REASONS FOR CHOOSING THE STUDY
• 1.2. THE SUBJECT AND SCOPE OF STUDY
• 1.2.1. Subject of the study
• 1.2.2. Scope of the study
• 1.3. RESEARCH METHODOLOGY AND DATA SOURCES
• 1.4. CONTRIBUTIONS OF THE STUDY
• 1.5. DISPOSITION OF THE STUDY
• 1.6. CONCLUSION OF CHAPTER 1
• 2. CHƯƠNG 2: THEORETICAL FRAMEWORK AND REVIEW OF RELEVANT EMPIRICAL STUDIES
• 2.1. REVIEW OF COMMERCIAL BANK LIQUIDITY
• 2.2. REVIEW OF COMMERCIAL BANK LIQUIDITY RISK
• 2.2.1. The definition of liquidity risk
• 2.2.2. Bank liquidity risk measurement methods
• 2.3. REVIEW OF COMMERCIAL BANK PROFITABILITY
• 2.3.1. The definition of bank profitability
• 2.3.2. Bank profitability measurement
• 2.4. REVIEW OF RELEVANT THEORIES ABOUT THE IMPACT OF LIQUIDITY RISK ON BANK PROFITABILITY
• 2.4.1. Market – Power theory (MP)
• 2.4.2. Efficient - Structure theory (ES)
• 2.4.3. Trade-off theory
• 2.5. A REVIEW OF RELEVANT EMPIRICAL STUDIES
• 2.5.1. Review of international studies
• 2.5.2. Review of studies in Vietnam
• 2.6. CONCLUSION OF CHAPTER 2
• 3. CHƯƠNG 3: RESEARCH MODEL AND METHODOLOGY
• 3.1. DEVELOPING RESEARCH HYPOTHESES AND PROPOSED RESEARCH MODEL
• 3.1.1. The variables in the model and the research hypotheses
• 3.1.2. The proposed research model
• 3.2. THE RESEARCH DATA
• 3.2.1. Description of data collection source
• 3.2.2. Characteristics of the research sample
• 3.2.3. Descriptive statistics of research sample
• 3.2.4. Regression model estimation method
• 3.2.5. Regression defect testing
• 3.2.6. Testing the appropriation of the GMM method
• 3.3. CONCLUSION OF CHAPTER 3
• 4. CHƯƠNG 4: RESEARCH RESULTS AND DISCUSSION
• 4.1. CORRELATION MATRIX ANALYSIS
• 4.2. REGRESSION DEFECT TESTING OF RESEARCH MODEL
• 4.2.1. Endogenous and exogenous variables testing
• 4.3. THE RESULT OF THE SGMM REGRESSION ANALYSIS
• 4.3.1. The impact liquidity risk on profitability of listed commercial banks in Vietnam
• 4.3.2. The impact of COVID-19 on the relationship between liquidity risk and bank profitability of listed commercial banks in Vietnam
• 4.4. SUMMARIZING AND DISCUSSING RESEARCH RESULTS
• 4.5. CONCLUSION OF CHAPTER 4
• 5. CHƯƠNG 5: CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS
• 5.1. LIMITATIONS OF THIS THESIS AND FUTURE RESEARCH DIRECTION
• 5.1.1. Limitations of this thesis
• 5.1.2. Future research direction
• 5.2. CONCLUSION OF CHAPTER 5
• APPENDIX 1: 26 LISTED COMMERCIAL BANKS IN THE THESIS
• APPENDIX 2: SUMMARY OF RELEVANT EMPIRICAL STUDIES
• APPENDIX 3: STATISTICS OF EXPECTED SIGNS OF VARIABLES IN THE RESEARCH MODEL
• APPENDIX 4: DESCRIPTIVE STATISTIC AND CORRELATION
• APPENDIX 5: TESTING MODEL LIMITATIONS
• APPENDIX 6: RESULTS OF SGMM METHOD
• APPENDIX 7: LIST OF FIGURES
• APPENDIX 8: RESEARCH DATA

I. Tổng Quan Rủi ro Thanh khoản Tác động Lợi nhuận Ngân hàng

Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính và thúc đẩy phát triển kinh tế. Họ vừa là trung gian tài chính, vừa là kênh dẫn vốn hiệu quả. Các ngân hàng thương mại không chỉ lưu trữ của cải của nền kinh tế, mà còn cung cấp vốn cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, hoạt động ngân hàng luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó rủi ro thanh khoản là một trong những rủi ro quan trọng nhất. Quản trị rủi ro thanh khoản hiệu quả giúp đảm bảo ngân hàng có đủ tiền mặt để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán, đồng thời duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính. Rủi ro thanh khoản có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng không chỉ cho từng ngân hàng mà còn cho toàn bộ hệ thống tài chính, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận ngân hàng.

1.1. Vai trò Ngân hàng Thương mại và Rủi ro Thanh khoản

Ngân hàng thương mại đóng vai trò trung gian tài chính, chuyển vốn từ người gửi tiền đến người vay. Do đó, ngân hàng luôn phải đối mặt với rủi ro thanh khoản. Việc quản lý thanh khoản không tốt có thể dẫn đến tình trạng thiếu tiền mặt để đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng, gây mất niềm tin và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động liên tục của ngân hàng. Nghiên cứu của Arif và Anees (2012), Diamond và Rajan (2001) cho thấy ngân hàng vừa huy động vừa nhận tiền gửi, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính.

1.2. Tầm quan trọng Quản trị Rủi ro Thanh khoản hiệu quả

Quản trị rủi ro thanh khoản hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của ngân hàng thương mại. Khi thanh khoản được quản lý tốt, ngân hàng có thể đáp ứng các nghĩa vụ tài chính, duy trì khả năng sinh lời và góp phần vào sự ổn định của toàn bộ hệ thống tài chính. Hơn nữa, quản lý thanh khoản hiệu quả còn giúp ngân hàng tận dụng các cơ hội đầu tư và tăng trưởng.

II. Thách thức Quản lý Rủi ro Thanh khoản tại Ngân hàng Việt

Các ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý rủi ro thanh khoản. Tăng trưởng tín dụng nhanh chóng, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, đã tạo áp lực lên thanh khoản của các ngân hàng. Bên cạnh đó, sự biến động của thị trường tài chính và các yếu tố kinh tế vĩ mô như lãi suất, lạm phát, và GDP cũng gây ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và thanh khoản của các ngân hàng. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng rủi ro thanh khoản đối với nhiều ngân hàng thương mại.

2.1. Tăng trưởng Tín dụng và Áp lực Thanh khoản Ngân hàng

Tăng trưởng tín dụng quá nhanh có thể gây ra sự mất cân đối giữa tài sản và nguồn vốn của ngân hàng, dẫn đến thiếu thanh khoản. Đặc biệt, việc cho vay vào các lĩnh vực rủi ro như bất động sản có thể làm tăng thêm rủi ro thanh khoản cho ngân hàng. Theo State Bank of Vietnam (2018) cho biết, các ngân hàng mở rộng tín dụng quá nhanh, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản gây căng thẳng cho hệ thống tài chính.

2.2. Ảnh hưởng COVID 19 và Rủi ro Thanh khoản Ngân hàng

Đại dịch COVID-19 đã gây ra những xáo trộn lớn cho nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam, ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và thanh khoản của các ngân hàng thương mại. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc trả nợ, làm tăng nợ xấu và giảm thanh khoản của ngân hàng. Nghiên cứu của Le Ngoc Thuy Trang et al (2022) cho rằng COVID-19 đã làm gia tăng rủi ro thanh khoản đe dọa sự an toàn của các ngân hàng.

2.3. Yêu cầu tuân thủ Basel III và Quản trị Rủi ro Thanh khoản

Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như Basel III đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn về quản lý rủi ro thanh khoản cho các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Các ngân hàng cần phải đáp ứng các tỷ lệ an toàn vốn và thanh khoản theo quy định của Basel III, đòi hỏi sự đầu tư lớn vào hệ thống quản lý rủi ro và nguồn vốn. Nguyen Thi Anh Ngoc and Nguyen Thi Diem (2023) cho biết các ngân hàng đáp ứng Basel III sẽ cải thiện tín dụng và tăng cường năng lực cạnh tranh.

III. Phương pháp Nghiên cứu Tác động Rủi ro Thanh khoản LDR lên ROE

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu thực nghiệm để đánh giá tác động của rủi ro thanh khoản lên lợi nhuận ngân hàng. Dữ liệu bảng được thu thập từ 26 ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam trong giai đoạn 2012-2022, từ nền tảng FiinPro-X. ROA và ROE được sử dụng để đo lường lợi nhuận ngân hàng, trong khi LDR (Loan to Deposit Ratio) được sử dụng để đo lường rủi ro thanh khoản. Mô hình hồi quy System Generalized Method of Moments (SGMM) được sử dụng để phân tích mối quan hệ giữa các biến.

3.1. Thu thập và Xử lý Dữ liệu Bảng Ngân hàng Niêm yết

Dữ liệu bảng được thu thập từ các báo cáo tài chính của 26 ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam. Dữ liệu này bao gồm các chỉ số tài chính quan trọng như ROA, ROE, LDR, NIM, CAR, cũng như các yếu tố kinh tế vĩ mô như GDP và lạm phát. Dữ liệu được làm sạch và chuẩn hóa trước khi đưa vào phân tích.

3.2. Sử dụng Mô hình Hồi quy SGMM để Phân tích

Mô hình hồi quy SGMM là một phương pháp phân tích kinh tế lượng tiên tiến, được sử dụng để giải quyết các vấn đề nội sinh và tự tương quan trong dữ liệu bảng. Mô hình này cho phép đánh giá chính xác hơn tác động của rủi ro thanh khoản lên lợi nhuận ngân hàng. Mô hình còn cho phép kiểm soát các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng, như quy mô ngân hàng (SIZE), tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ETA), và các yếu tố kinh tế vĩ mô.

3.3. Các Biến Kiểm soát trong Mô hình Nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng các biến kiểm soát để đảm bảo kết quả phân tích chính xác và đáng tin cậy. Các biến kiểm soát bao gồm quy mô ngân hàng (SIZE), tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ETA), tăng trưởng GDP (GDP), và tỷ lệ lạm phát (INF). Các biến này giúp kiểm soát các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng.

IV. Kết quả Thực nghiệm Rủi ro Thanh khoản Tăng Lợi nhuận

Kết quả nghiên cứu cho thấy có mối tương quan dương giữa rủi ro thanh khoản và lợi nhuận của các ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam trong điều kiện bình thường. Điều này có nghĩa là các ngân hàng có tỷ lệ LDR cao hơn (cho vay nhiều hơn so với tiền gửi) thường có lợi nhuận cao hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tác động này có thể thay đổi trong bối cảnh khủng hoảng hoặc các sự kiện đặc biệt như đại dịch COVID-19. Bên cạnh đó, các yếu tố như ETA, GDP, và INF cũng có ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận ngân hàng.

4.1. Mối tương quan dương giữa LDR và Lợi nhuận Ngân hàng

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc tăng tỷ lệ LDR có thể giúp các ngân hàng tăng lợi nhuận, nhưng cũng đồng nghĩa với việc tăng rủi ro thanh khoản. Các ngân hàng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc tối đa hóa lợi nhuận và duy trì thanh khoản an toàn. Điều này phù hợp với quan điểm của Khan và Ali (2016) và Mohanty và Mehrotra (2018) về sự cân bằng giữa thanh khoản và lợi nhuận.

4.2. Tác động của COVID 19 lên Mối quan hệ Rủi ro Lợi nhuận

Trong giai đoạn đại dịch COVID-19, tác động dương của rủi ro thanh khoản lên lợi nhuận ngân hàng có thể tăng lên. Điều này có thể là do các ngân hàng có khả năng cho vay nhiều hơn trong giai đoạn này đã tận dụng được cơ hội để tăng lợi nhuận, mặc dù phải đối mặt với rủi ro thanh khoản cao hơn. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng điều này có thể không bền vững và có thể dẫn đến những rủi ro lớn hơn trong tương lai.

V. Hàm ý Chính sách Quản trị Rủi ro Thanh khoản Ngân hàng Hợp lý

Nghiên cứu này đưa ra một số hàm ý chính sách quan trọng cho các nhà quản lý ngân hàng thương mại và các nhà hoạch định chính sách tại Việt Nam. Các ngân hàng cần phải có các biện pháp quản trị rủi ro thanh khoản hiệu quả để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và quy định về quản lý rủi ro thanh khoản, đồng thời tăng cường giám sát và kiểm tra hoạt động của các ngân hàng thương mại.

5.1. Hoàn thiện Quản trị Rủi ro Thanh khoản cho Ngân hàng

Các ngân hàng thương mại cần phải đầu tư vào hệ thống quản lý rủi ro thanh khoản hiện đại, bao gồm các công cụ đo lường, giám sát và kiểm soát thanh khoản hiệu quả. Các ngân hàng cũng cần phải có kế hoạch dự phòng thanh khoản để đối phó với các tình huống khẩn cấp. Việc này giúp các ngân hàng có thể dự báo và đối phó tốt hơn với các tình huống biến động của thị trường tài chính.

5.2. Tăng cường Giám sát và Kiểm tra từ Ngân hàng Nhà nước

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần tăng cường giám sát và kiểm tra hoạt động của các ngân hàng thương mại, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý rủi ro thanh khoản. NHNN cần đảm bảo rằng các ngân hàng tuân thủ các quy định về an toàn vốn và thanh khoản, đồng thời có các biện pháp can thiệp kịp thời khi phát hiện các dấu hiệu rủi ro.

VI. Kết luận và Hướng Nghiên cứu Tiếp theo về Lợi nhuận Ngân hàng

Nghiên cứu này đã cung cấp bằng chứng thực nghiệm về tác động của rủi ro thanh khoản lên lợi nhuận của các ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam. Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn còn một số hạn chế, chẳng hạn như phạm vi dữ liệu và phương pháp phân tích. Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi dữ liệu, sử dụng các phương pháp phân tích khác nhau, và xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng, như rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, và cấu trúc vốn.

6.1. Hạn chế của Nghiên cứu và Đề xuất Mở rộng

Nghiên cứu này tập trung vào các ngân hàng thương mại niêm yết, do đó kết quả có thể không đại diện cho toàn bộ hệ thống ngân hàng Việt Nam. Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các ngân hàng không niêm yết hoặc các tổ chức tài chính khác.

6.2. Hướng Nghiên cứu Tác động của Rủi ro Khác lên Lợi nhuận

Ngoài rủi ro thanh khoản, các ngân hàng còn phải đối mặt với nhiều loại rủi ro khác, như rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, và rủi ro thị trường. Các nghiên cứu tiếp theo có thể xem xét tác động của các loại rủi ro này lên lợi nhuận ngân hàng, từ đó đưa ra các khuyến nghị quản lý rủi ro toàn diện hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2012-2022, hệ thống ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam trải qua nhiều biến động lớn, bao gồm tái cấu trúc hệ thống, sáp nhập, cũng như tác động sâu rộng của đại dịch COVID-19 trong các năm 2020-2021. Theo báo cáo, có 26 ngân hàng thương mại niêm yết được nghiên cứu với tổng cộng 286 quan sát dữ liệu tài chính. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và khả năng sinh lời của các ngân hàng này, đồng thời xem xét ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 đến mối quan hệ này. Mục tiêu cụ thể là phân tích tác động của rủi ro thanh khoản đến lợi nhuận ngân hàng, xác định mức độ ảnh hưởng, đánh giá tác động của COVID-19 và thảo luận kết quả trong bối cảnh thực tiễn tại Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 26 ngân hàng niêm yết trên các sàn HOSE, HNX và UPCOM, trong khoảng thời gian 11 năm, nhằm đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm cập nhật, hỗ trợ các nhà quản lý, nhà đầu tư và cơ quan quản lý trong việc cân bằng giữa quản lý rủi ro thanh khoản và tối ưu hóa lợi nhuận, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết chính để giải thích mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và lợi nhuận ngân hàng:

• Lý thuyết Market-Power (MP): Giải thích rằng cấu trúc thị trường tập trung giúp các ngân hàng có sức mạnh thị trường lớn hơn, từ đó có thể tăng biên lợi nhuận thông qua việc điều chỉnh lãi suất cho vay và huy động. Sự giảm cạnh tranh tạo điều kiện thuận lợi cho việc gia tăng lợi nhuận.

• Lý thuyết Efficient-Structure (ES): Nhấn mạnh vai trò của hiệu quả quản lý và quy mô hoạt động trong việc nâng cao lợi nhuận. Các ngân hàng có hiệu quả quản lý cao và quy mô lớn thường có chi phí thấp hơn, từ đó tăng khả năng sinh lời.

• Lý thuyết Trade-off: Mô tả sự đánh đổi giữa duy trì thanh khoản và tối đa hóa lợi nhuận. Trong điều kiện bình thường, mối quan hệ này có thể không rõ ràng hoặc thậm chí tiêu cực, nhưng trong khủng hoảng như đại dịch COVID-19, việc duy trì thanh khoản cao có thể giúp tăng lợi nhuận do giảm thiểu rủi ro phá sản.

Các khái niệm chính bao gồm: rủi ro thanh khoản (được đo bằng tỷ lệ cho vay trên huy động - LTD), lợi nhuận ngân hàng (đo bằng ROE), vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ETA), quy mô ngân hàng (SIZE), tăng trưởng GDP (GDP) và tỷ lệ lạm phát (INF).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với dữ liệu bảng cân bằng thu thập từ 26 ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam trong giai đoạn 2012-2022, tổng cộng 286 quan sát. Dữ liệu vi mô được lấy từ nền tảng FiinPro-X và được đối chiếu với báo cáo tài chính đã kiểm toán của các ngân hàng. Dữ liệu vĩ mô được thu thập từ Tổng cục Thống kê Việt Nam và Ngân hàng Thế giới.

Phương pháp phân tích chính là Hệ thống Phương pháp Momen Tổng quát (System GMM), được lựa chọn để xử lý vấn đề nội sinh, phương sai không đồng nhất và tự tương quan trong dữ liệu bảng động. Mô hình hồi quy sử dụng ROE làm biến phụ thuộc, LTD làm biến độc lập chính, cùng các biến kiểm soát ETA, SIZE, GDP và INF. Biến tương tác LTDCOVID được thêm vào để đánh giá tác động của đại dịch COVID-19 lên mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và lợi nhuận. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ thu thập dữ liệu, xử lý, phân tích đến thảo luận kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mối quan hệ tích cực giữa rủi ro thanh khoản và lợi nhuận: Kết quả phân tích cho thấy tỷ lệ cho vay trên huy động (LTD) có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến ROE của các ngân hàng niêm yết tại Việt Nam trong giai đoạn 2012-2022. Cụ thể, khi LTD tăng 1%, ROE cũng tăng tương ứng, phản ánh việc sử dụng vốn hiệu quả hơn.

2. Ảnh hưởng gia tăng trong đại dịch COVID-19: Biến tương tác LTDCOVID cho thấy trong giai đoạn 2020-2021, tác động tích cực của rủi ro thanh khoản lên lợi nhuận tăng lên đáng kể, cho thấy các ngân hàng duy trì thanh khoản tốt đã tận dụng được cơ hội tăng lợi nhuận trong bối cảnh khủng hoảng.

3. Các biến kiểm soát có tác động đáng kể: Vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ETA), tăng trưởng GDP (GDP) và tỷ lệ lạm phát (INF) đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa đến lợi nhuận ngân hàng. Ngược lại, quy mô ngân hàng (SIZE) không có tác động đáng kể trong cả hai mô hình.

4. Tác động trễ của lợi nhuận: Lợi nhuận kỳ trước cũng có ảnh hưởng tích cực đến lợi nhuận kỳ hiện tại, cho thấy tính bền vững trong hiệu quả hoạt động của các ngân hàng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của mối quan hệ tích cực giữa rủi ro thanh khoản và lợi nhuận có thể được giải thích bởi việc các ngân hàng sử dụng vốn huy động hiệu quả hơn để cho vay, từ đó tăng thu nhập lãi thuần. Kết quả này phù hợp với lý thuyết trade-off, khi các ngân hàng chấp nhận mức rủi ro thanh khoản nhất định để tối đa hóa lợi nhuận. So sánh với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, kết quả tương đồng với các nghiên cứu tại Nigeria, Oman và Trung Quốc, đồng thời khác biệt với một số nghiên cứu cho thấy tác động tiêu cực hoặc không rõ ràng.

Ảnh hưởng gia tăng của rủi ro thanh khoản trong đại dịch COVID-19 phản ánh thực tế các ngân hàng phải duy trì thanh khoản cao để ứng phó với rủi ro rút tiền đột ngột và biến động thị trường, từ đó tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh ổn định và sinh lời tốt hơn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tương quan giữa LTD và ROE theo từng năm, cũng như bảng phân tích hồi quy với biến tương tác COVID-19 để minh họa sự thay đổi tác động theo thời gian.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý rủi ro thanh khoản: Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống quản lý thanh khoản hiệu quả, đảm bảo tỷ lệ cho vay trên huy động ở mức hợp lý nhằm cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro. Mục tiêu là duy trì LTD trong khoảng tối ưu, theo dõi sát sao biến động thị trường, thực hiện trong vòng 1-2 năm tới.

2. Đẩy mạnh áp dụng Basel II và chuẩn bị cho Basel III: Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tín dụng cần thúc đẩy việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về quản lý thanh khoản, đặc biệt là các chỉ số LCR và NSFR, nhằm nâng cao khả năng chống chịu rủi ro hệ thống. Thời gian thực hiện từ nay đến 2025.

3. Tăng cường dự phòng vốn và vốn chủ sở hữu: Các ngân hàng nên nâng cao tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ETA) để tăng cường khả năng hấp thụ rủi ro, đồng thời cải thiện năng lực tài chính và uy tín trên thị trường. Khuyến nghị thực hiện liên tục và đánh giá định kỳ hàng năm.

4. Xây dựng kịch bản ứng phó khủng hoảng: Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh và các biến động kinh tế, ngân hàng cần phát triển các kịch bản quản lý thanh khoản linh hoạt, bao gồm các biện pháp ứng phó nhanh với các cú sốc thanh khoản. Thời gian triển khai trong vòng 6-12 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và lợi nhuận, từ đó xây dựng chiến lược quản lý vốn và thanh khoản hiệu quả, nâng cao hiệu quả hoạt động.

2. Cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý rủi ro thanh khoản và giám sát hoạt động ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh biến động kinh tế và khủng hoảng.

3. Nhà đầu tư và cổ đông: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả hoạt động và rủi ro của các ngân hàng niêm yết, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn dựa trên các chỉ số tài chính và rủi ro thanh khoản.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành tài chính-ngân hàng: Cung cấp tài liệu tham khảo cập nhật về phương pháp nghiên cứu, mô hình phân tích và kết quả thực nghiệm liên quan đến rủi ro thanh khoản và lợi nhuận ngân hàng tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Rủi ro thanh khoản là gì và tại sao nó quan trọng với ngân hàng?
   Rủi ro thanh khoản là khả năng ngân hàng không thể đáp ứng các nghĩa vụ tài chính khi đến hạn mà không chịu tổn thất lớn. Đây là rủi ro quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định và khả năng hoạt động liên tục của ngân hàng.

2. Tại sao nghiên cứu lại sử dụng tỷ lệ cho vay trên huy động (LTD) để đo rủi ro thanh khoản?
   LTD phản ánh mức độ ngân hàng sử dụng vốn huy động để cho vay, tỷ lệ cao có thể cho thấy rủi ro thanh khoản tăng do phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn ngắn hạn, đồng thời cũng thể hiện hiệu quả sử dụng vốn.

3. Ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 đến mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và lợi nhuận như thế nào?
   COVID-19 làm tăng nhu cầu duy trì thanh khoản cao để ứng phó với rủi ro rút tiền đột ngột, từ đó làm tăng tác động tích cực của rủi ro thanh khoản lên lợi nhuận do ngân hàng hoạt động an toàn và hiệu quả hơn trong khủng hoảng.

4. Phương pháp System GMM có ưu điểm gì trong nghiên cứu này?
   System GMM xử lý tốt vấn đề nội sinh, tự tương quan và phương sai không đồng nhất trong dữ liệu bảng động, giúp ước lượng các hệ số hồi quy chính xác và tin cậy hơn so với các phương pháp truyền thống.

5. Ngân hàng có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này như thế nào để cải thiện hiệu quả kinh doanh?
   Ngân hàng nên cân bằng giữa duy trì thanh khoản và tối đa hóa lợi nhuận bằng cách quản lý tỷ lệ LTD hợp lý, tăng cường vốn chủ sở hữu, áp dụng các chuẩn mực quốc tế và xây dựng kế hoạch ứng phó rủi ro linh hoạt.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định mối quan hệ tích cực và có ý nghĩa giữa rủi ro thanh khoản (LTD) và lợi nhuận ngân hàng (ROE) trong giai đoạn 2012-2022 tại 26 ngân hàng thương mại niêm yết Việt Nam.
• Đại dịch COVID-19 làm gia tăng tác động tích cực của rủi ro thanh khoản lên lợi nhuận, phản ánh vai trò quan trọng của quản lý thanh khoản trong khủng hoảng.
• Các biến kiểm soát như vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, tăng trưởng GDP và lạm phát cũng ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận ngân hàng.
• Phương pháp System GMM được áp dụng hiệu quả để xử lý các vấn đề nội sinh và tự tương quan trong dữ liệu bảng động.
• Khuyến nghị các ngân hàng và cơ quan quản lý tăng cường quản lý rủi ro thanh khoản, áp dụng chuẩn mực quốc tế và xây dựng kịch bản ứng phó khủng hoảng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và ổn định hệ thống ngân hàng.

Hành động tiếp theo: Các bên liên quan nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để cập nhật các biến động mới của thị trường và chính sách.